Δεν είμαστε
«καταναλωτές» αλλά εργαζόμενοι με ανάγκες, δικαιώματα και συνείδηση
 |
H «Μαύρη Παρασκευή»
μπορεί να μην είχε καμιά ιδιαίτερη επιτυχία στην
Ελλάδα, αλλά το κεφάλαιο δεν
θα πάψει να μηχανεύεται τρόπους για
να μας αποχαυνώσει και να μας κάνει
δέσμιους τεχνητών αναγκών
|
Η
επιδίωξη των καπιταλιστών για ακόμη μεγαλύτερο κέρδος είναι άνευ ορίων. Ο καπιταλισμός
έχει μετατρέψει τον καταναλωτισμό σε βασική και λειτουργική του αναγκαιότητα. Για
να το υποστηρίξει όλο αυτό, έχει δημιουργήσει έναν καλοστημένο μηχανισμό,
πλαισιωμένο από τη διαφήμιση και τα ΜΜΕ. Πριν
ακόμη αρχίσει να παράγει αγαθά, αρχίζει να παράγει επίπλαστες ανάγκες, που
οδηγούν στην, «επιβεβλημένη» μέσω της διαφήμισης, κατανάλωση των αγαθών. Το
οξυμένα προβλήματα των σύγχρονων καπιταλιστικών κοινωνιών, το άγχος, η
αποξένωση, η αλλοτρίωση, καθώς και η εξάρτηση από την κυρίαρχη αστική ιδεολογία,
οδηγούν το άτομο στην εκτόνωση και την πρόσκαιρη και πλασματική «ευτυχία» μέσω
της υπερκατανάλωσης. Μέσα από τα πρότυπα που προβάλλονται από την τηλεόραση και
τα καταιγιστικά μηνύματα των διαφημίσεων, εξωθούνται οι πολίτες –«πελάτες» πια
και «καταναλωτές»– σε μια αλόγιστη υπερκατανάλωση άχρηστων στην ουσία
προϊόντων.
Η κατοχή προϊόντων χάνει τη
χρηστική της αξία και γίνεται μέσο κοινωνικής καταξίωσης και προβολής. Ο πολίτης-πελάτης,
για να ανταποκριθεί στις υπερ-καταναλωτικές απαιτήσεις και στα πρότυπα με τα
οποία τον βομβαρδίζουν καθημερινά, αναγκάζεται να δουλεύει πολλές φορές πάνω
από τις δυνάμεις του. Ο ελεύθερος χρόνος κατακρεουργείται, το αναφαίρετο
δικαίωμα στην ξεκούραση και την ψυχαγωγία για την ανανέωση των δυνάμεών του
γίνεται πολυτέλεια για λίγους. Ο
ανταγωνισμός εισχωρεί σε κάθε πτυχή των κοινωνικών σχέσεων. Πού να βρεθεί
χρόνος και αγωνιστική διάθεση! Η εργοδοτική ασυδοσία, στο πεδίο της κερδοσκοπίας
και της εργασιακής εκμετάλλευσης, ιδιωτικοποιεί τα πάντα και μηχανεύεται
«θεσμούς» για να πετύχει τους στόχους της.
Σε
μια περίοδο όπου η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει χιλιάδες νοικοκυριά στην
εξαθλίωση, με τις δραματικές περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις, με τη
μη καταβολή δεδουλευμένων, τις απολύσεις, την ανεργία και με την ακρίβεια να
παραμένει αμείωτη, αδίστακτη η εργοδοσία εκμεταλλεύεται τη φτώχεια και την
εργασιακή επισφάλεια για να αβγατίσει τα κέρδη της. Στην καταναλωτική αρένα που
έχει στηθεί, μετά τις πρόσφατες
νομοθετικές ρυθμίσεις για την κατάργηση της Κυριακάτικης αργίας και τις «λευκές
νύχτες» του Σαββάτου (κατά τις οποίες οι υπάλληλοι καλούνται να εργαστούν,
χωρίς να πληρώνονται υπερωρίες, έως τις 3 το πρωί!), θέλουν να εφαρμόσουν και τον εξ Αμερικής «θεσμό» της Μαύρης Παρασκευής,
«Black Friday». «Τιμές προσφοράς», «μεγάλες εκπτώσεις» για
λίγες μόνο ώρες! Και όποιος προλάβει! Το να ψάχνεις να βρεις τις καλύτερες
προσφορές και τις χαμηλότερες τιμές κάθε άλλο παρά μεμπτό και επιλήψιμο είναι.
Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, αυτό γίνεται συστηματικά από την τάξη των
εργαζομένων. Όμως, η νομιμοποίηση «θεσμών» τύπου «Black
Friday» –που απ’ ό,τι φάνηκε, πάντως, δεν είχε (ευτυχώς) και
ιδιαίτερη επιτυχία στους Έλληνες καταναλωτές–, το μόνο που θα επιφέρει είναι καταστρατήγηση των εργασιακών σχέσεων,
μισθούς εξαθλίωσης, ελαστικά ωράρια, εντατικοποίηση, αλλά και κλείσιμο των
μικρών καταστημάτων.
Καμιά
φιέστα τύπου Λευκές Νύχτες, Κυριακή Ανοιχτά, Μαύρη Παρασκευή δεν μπορεί να
αναπληρώσει την έως και πάνω από 50% συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης των
εργαζομένων. Δημόσιες επενδύσεις,
άνοιγμα των κλειστών εργοστασίων, δημιουργία θέσεων εργασίας πλήρους
απασχόλησης, συλλογικές συμβάσεις, αξιοπρεπή μεροκάματα, ανθρώπινα ωράρια, ελεύθερος
χρόνος για ουσιαστικές κοινωνικές σχέσεις, ψυχαγωγία και πνευματική καλλιέργεια
– αυτά είναι που χρειάζεται η τάξη των εργαζομένων για να έχει μια πραγματική ποιότητα
ζωής, και όχι βέβαια να συμμετέχει στη καταναλωτική μανία που προωθεί με κάθε
τρόπο ο καπιταλισμός. Μόνο ένα μαζικό εργατικό κίνημα, η οργάνωση στα σωματεία,
ο εργατικός έλεγχος παντού για να περιοριστεί η ασυδοσία του κεφαλαίου, θα
βοηθήσουν στην ανύψωση της εργατικής συνείδησης και θα μας απελευθερώσουν από
τον φαύλο κύκλο του απατηλού και επικίνδυνου για τα δικαιώματά μας καταναλωτισμού.
Όλγα Στεφανίδου