 |
| Ο Κιλιτσντάρογλου δεν πρότεινε κάποιο πραγματικά προοδευτικό πρόγραμμα στον τουρκικό λαό, ενώ ο Ερντογάν είχε να επιδείξει τη στρατηγική αναβάθμιση της Τουρκίας στην περιοχή αλλά και τα μεγάλα έργα εντός της χώρας |
Η επανεκλογή Ερντογάν απογοήτευσε όσους προσδοκούσαν, μέσα από μια πολιτική αλλαγή στην Τουρκία, μια πιο «ειρηνική» διπλωματία, ή ακόμα μια ευθυγράμμιση με το ΝΑΤΟ και γενικότερα με τη Δύση. Χαροποίησε κάποιους άλλους που πίστευαν ότι η εκλογή Κιλιτσντάρογλου θα επιδείνωνε τις σχέσεις με την Ελλάδα και θα μεγάλωνε την αστάθεια στο Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και όσον αφορά τις δικές τους επιχειρήσεις.
Η επανεκλογή Ερντογάν ήταν αναμενόμενη. Στα 20 χρόνια της προεδρίας του, η Τουρκία ανέπτυξε όλες τις σημερινές υποδομές της, αύξησε τη βιομηχανία της, κυρίως την πολεμική βιομηχανία, και διπλωματικά έγινε ένας μεγάλος «παίχτης», έχοντας λόγο σε Αφρική και Ασία, αναπτύσσοντας και αναβαθμίζοντας τις σχέσεις της με πολλά κράτη αυτών των ηπείρων. Οι τελευταίοι καταστροφικοί σεισμοί ουσιαστικά ευνόησαν τον Ερντογάν, γιατί εκμεταλλεύτηκε το γεγονός για να δείξει τη «μεγαλοψυχία» του, ελλείψει αντιπολίτευσης, ρίχνοντας πολύ χρήμα σε αυτές τις περιοχές, αποκρύπτοντας έτσι τις ευθύνες των φιλικών του κατασκευαστικών εταιρειών για τις κακοτεχνίες και αποδίδοντας το γεγονός στο «θέλημα του Θεού».
Η αντιπολίτευση δεν μπορούσε να πείσει εύκολα, με ένα πρόγραμμα που αναφερόταν σε «κράτος δικαίου», υπεράσπιση των δικαιωμάτων της γυναίκας, ελευθερίες στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα κ.λπ. Οι πολίτες της Δυτικής Τουρκίας, που είναι και φιλοευρωπαϊστές, θα μπορούσαν να πειστούν από αυτά τα συνθήματα, αλλά είναι αυτοί που κυρίως ωφελήθηκαν οικονομικά από την πολιτική Ερντογάν. Στην υπόλοιπη Τουρκία, οι βαθιά συντηρητικές μάζες βλέπουν τον «απεσταλμένο του Θεού» να τους μοιράζει ψίχουλα και αισθάνονται ικανοποιημένες. Άλλωστε, η αντιπολίτευση δεν έχει να δώσει κάτι διαφορετικό από τον Ερντογάν. Είναι το ίδιο ή και περισσότερο εθνικιστές και χωρίς σταθερή και πειστική πολιτική για τη θέση της Τουρκίας στον διεθνή πολιτικό χάρτη.
Η αστική τάξη της Τουρκίας, από την πλευρά της, αναμένει με την πολιτική Ερντογάν (στενές σχέσεις με Ρωσία, Κίνα, Ιράν, αφρικανικές χώρες) να αυξήσει τα κέρδη της επεκτείνοντας τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες. Γι’ αυτό ο Κιλιτσντάρογλου, παρά την όποια φθορά είχε υποστεί ο Ερντογάν μετά από 20 χρόνια εξουσίας, δεν είχε πολλές ελπίδες να εκλεγεί.
Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής αστικής τάξης, κυρίως το εφοπλιστικό, παρά τις διάφορες κορώνες και καταγγελίες για την αύξηση των τελών διέλευσης από τον Βόσπορο, έχει στενές επιχειρηματικές σχέσεις με το καθεστώς Ερντογάν, ιδιαίτερα τελευταία, με τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας αλλά και ευρωπαϊκών προϊόντων που προορίζονται για τη ρωσική αγορά. Για δε τη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, έχει εκφραστεί ευθέως θετικά η Ντόρα Μπακογιάννη.
Όλος ο πολιτικός κόσμος της Ελλάδας έχει την αυταπάτη ότι θα τα βρει με την Τουρκία υποχωρώντας σταδιακά πάνω σε ό,τι ζητάει ο Ερντογάν (βλ. και τη διάλυση του καταυλισμού των Κούρδων προσφύγων στο Λαύριο). Η Τουρκία έχει μια πάγια πολιτική επεκτατισμού, με οποιαδήποτε κυβέρνηση, προς όλες τις κατευθύνσεις του ορίζοντα, είτε διπλωματικά είτε στρατιωτικά, και δεν πρόκειται να αλλάξει. Η πολιτική κατευνασμού των ελληνικών κυβερνήσεων δεν είχε μέχρι στιγμής και δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα.
Μια αυταρχική, νεοφιλελεύθερη και ουσιαστικά δικτατορική κυβέρνηση Ερντογάν σίγουρα δεν είναι ό,τι καλύτερο ούτε για τον τουρκικό λαό ούτε για τους γειτονικούς λαούς. Και για τις διώξεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια και δολοφονίες που διαπράττει το καθεστώς Ερντογάν, αλλά και για το παράδειγμα διακυβέρνησης που βλέπουν όλες οι αστικές κυβερνήσεις.
Σε κάθε περίπτωση, η επερχόμενη παγκόσμια οικονομική κρίση θα επηρεάσει όλα τα κράτη. Τα μεγάλα ιμπεριαλιστικά κέντρα θα προσπαθήσουν να βγουν από την κρίση ρίχνοντας το βάρος στους μικρότερους ιμπεριαλιστές. Η Τουρκία εξελίσσεται σε μια σημαντική περιφερειακή δύναμη, σε ένα σημείο όπου συναντώνται τρεις ήπειροι, ωστόσο σίγουρα δεν θα της επιτρέψουν να επεκταθεί και πολύ, ούτε στη Συρία και τη Λιβύη, αλλά ούτε και προς την Αιθιοπία, Σομαλία και Σουδάν.
Οι λαοί Τουρκίας και Ελλάδας δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν. Έχουν όμως να ενώσουν. Να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να ανατρέψουν στην πάλη ενάντια στα αντιδραστικά, νεοφιλελεύθερα και αυταρχικά καθεστώτα, που είναι οι πραγματικοί εχθροί τους.
Χρήστος Χατζής