Ανοίγει ο δρόμος για περικοπές και ιδιωτικοποίηση στην απεξάρτηση και την ψυχική υγεία
Εργαζόμενοι στα προγράμματα απεξάρτησης, επιστήμονες καθώς και
γονείς των εξαρτημένων νέων ανθρώπων αντιδρούν δυναμικά στη διάλυση
των σημερινών προγραμμάτων και την υπαγωγή της απεξάρτησης σε
Η κυβέρνηση του Μητσοτάκη, αποθρασυμένη από το 41% και με ανύπαρκτη ουσιαστικά κοινοβουλευτική αντιπολίτευση, συνεχίζει ακάθεκτη το «θεάρεστο» έργο της. Τώρα βάζει στο στόχαστρο την ψυχική υγεία και την απεξάρτηση, εφαρμόζοντας ακόμα πιο ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Στις 31.10.2023, ο υφυπουργός Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο το νέο νομοσχέδιο για την ψυχική υγεία. Κάτω από τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση», χωρίς να προηγηθεί ο παραμικρός διάλογος με τους άμεσα ενδιαφερόμενους φορείς, ανακοινώθηκαν μια σειρά από σαρωτικές νομοθετικές αλλαγές.
Πρώτον: Σύσταση ενός ενιαίου φορέα, του ΕΟΠΑΕ (Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων), ο οποίος θα είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) και στον οποίο θα ενταχθούν όλοι οι εγκεκριμένοι οργανισμοί και φορείς απεξάρτησης: το ΚΕΘΕΑ (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων) και ο ΟΚΑΝΑ (Οργανισμός κατά των Ναρκωτικών), αμφότεροι ιδιωτικού δικαίου, καθώς και όλα τα δημόσια προγράμματα απεξάρτησης που λειτουργούν στα νοσοκομεία (η δημόσια μονάδα απεξάρτησης 18 ΑΝΩ του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και τα ψυχιατρικά νοσοκομεία Θεσσαλονίκης, Κέρκυρας και Ιωαννίνων). Αποσπά δηλαδή από το ΕΣΥ όλα τα δημόσια θεραπευτικά προγράμματα και τα στέλνει στον καιάδα της ιδιωτικοποίησης. Η διοίκηση του ΕΟΠΑΕ θα διορίζεται από την κυβέρνηση και θα έχει την «ευελιξία» των ΝΠΙΔ στις προσλήψεις προσωπικού και στις συμβάσεις με άλλους ιδιωτικούς φορείς, σε οικονομικό και διοικητικό επίπεδο.
Δεύτερον: Πρόκειται για μια αυθαίρετη ενοποίηση προγραμμάτων με αποκλίνουσες μεταξύ τους φιλοσοφίες ως προς την προσέγγιση της εξάρτησης και ως προς τη θεραπευτική αντιμετώπισή της (π.χ. στεγνά προγράμματα το 18 ΑΝΩ και το ΚΕΘΕΑ, μονάδες υποκατάστασης το ΟΚΑΝΑ). Έτσι καταργείται η λειτουργική αυτονομία κάθε προγράμματος.
Τρίτον: Ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του νέου οργανισμού και το γραφειοκρατικό σύστημα διαχείρισης και διοίκησης μιας τόσο μεγάλης συγχώνευσης (γύρω στους 1.500 εργαζόμενους) αναπόφευκτα θα αλλάξει τη φυσιογνωμία των θεραπευτικών προγραμμάτων. Θα χαθεί ο θεραπευτικός πλουραλισμός που υπάρχει μέχρι σήμερα, η ιδιαίτερη κουλτούρα και φιλοσοφία του κάθε προγράμματος και το θεραπευτικό συνεχές, όπως αναφέρουν οι θιγόμενοι φορείς. Τα εκλεγμένα όργανα και οι διατομεακές επιτροπές δεν θα έχουν πια καμιά αρμοδιότητα.
Τέταρτον: Ποιος εγγυάται ότι οι 1.500 περίπου εργαζόμενοι που εργάζονται σε αυτά τα προγράμματα με διαφορετικές σχέσεις εργασίας –μόνιμοι, με συμβάσεις αορίστου ή ορισμένου χρόνου–, που έχουν υποστεί περικοπές μισθών και μειώσεις προσωπικού, θα μείνουν στις θέσεις τους; Κανείς βέβαια, μιας και ο βασικός άξονας όλων αυτών των «μεταρρυθμιστικών» αλλαγών είναι «κέρδη-ζημιές» και δραστικές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες.
Πέμπτον: Το νομοσχέδιο, όπως λένε οι φορείς, «επισημοποιεί αντιεπιστημονικές θεωρίες, όπως “λειτουργικός και μη λειτουργικός χρήστης”, “υγιής και επιβλαβής χρήση”, διαχωρίζοντας τη μείωση βλάβης από ένα θεραπευτικό πλαίσιο κινητοποίησης προς την αλλαγή, ανοίγοντας τελικά τον δρόμο στην αποδοχή και αθώωση της χρήσης ναρκωτικών και την πιθανή νομιμοποίηση αρκετών από αυτά».
Τέλος, το σίγουρο είναι ότι το επείγον διακύβευμα της κυβέρνησης Μητσοτάκη αφορά την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας και δωρεάν Υγείας στο σύνολό της και τη μετατροπή της από αγαθό για όλη την κοινωνία σε εμπόρευμα για όσους μπορούν να πληρώσουν. Και από ό,τι φαίνεται, βιάζεται να ξεμπερδέψει με αυτό.
Στηρίζουμε τον αγώνα των Μονάδων Απεξάρτησης οι οποίες διεκδικούν:
· Ολόπλευρη ενίσχυση των υπαρχουσών δομών θεραπείας με πόρους και προσωπικό, δημιουργία νέων προγραμμάτων με βάση τις τοπικές, πληθυσμιακές και επιστημονικές ανάγκες.
· Καμία μετατροπή των δημόσιων φορέων απεξάρτησης που υπάγονται στο ΕΣΥ σε ΝΠΙΔ.
· Υιοθέτηση των στεγνών προγραμμάτων ως κύριας μορφής θεραπείας.
· Καμία εμπλοκή ΜΚΟ και ιδιωτών στην πρόληψη-θεραπεία-κοινωνική επανένταξη.
· Κατάργηση της ΠΝΠ (Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου) για το ΚΕΘΕΑ και επαναφορά του αυτοδιοίκητου.
· Αποφασιστική ενίσχυση των Κέντρων Πρόληψης, δημιουργία νέων όπου δεν υπάρχουν, με ενιαίο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας.
Όλγα Στεφανίδου