Πώς η Κίνα έγινε παγκόσμιος δανειστής

 

Ο Μάο ήταν αντί-ιμπεριαλιστής, αλλά αυτά τα γουάν,
με τη μορφή του πάνω, η σημερινή Κίνα δεν τα δανείζει
για αντί-ιμπεριαλιστικούς σκοπούς

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, η παγκόσμια στρατηγική ανάπτυξης υποδομών της Κίνας με την επωνυμία «Μία Ζώνη και ένας Δρόμος» (Belt and Road Initiative, BRI), που υποστηρίζει περίπου 21.000 έργα σε όλο τον κόσμο, θεωρείται το επίκεντρο της εξωτερικής πολιτικής της. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, η Κίνα έχει χορηγήσει δάνεια ύψους περίπου 1,3 τρις δολαρίων για τη χρηματοδότηση της κατασκευής γεφυρών, λιμανιών και αυτοκινητοδρόμων σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Ουσιαστικά, χάρη σε αυτή τη στρατηγική, η Κίνα έγινε ο μεγαλύτερος χρηματοδότης δημοσίων έργων στον κόσμο, ξεπερνώντας την Παγκόσμια Τράπεζα, που μέχρι πρόσφατα είχε τα πρωτεία σε αυτόν τον δανεισμό. Όμως, πέραν αυτού του αρχικού δανεισμού, ολοένα και περισσότερο η Κίνα προσφέρει και δάνεια που καλύπτουν έκτακτες ανάγκες των χωρών αυτών. Τρεις από τις χώρες που έχουν λάβει τον κύριο όγκο τέτοιου έκτακτου κινεζικού δανεισμού είναι το Πακιστάν, η Σρι Λάνκα και η Αργεντινή, που από το 2017 έχουν δανειστεί συνολικά 32,8 δις δολάρια. Άλλες χώρες που έχουν λάβει τέτοιον δανεισμό είναι η Κένυα, η Βενεζουέλα, ο Ισημερινός, η Αγκόλα, το Λάος, το Σουρινάμ, η Λευκορωσία, η Αίγυπτος, η Μογγολία και η Ουκρανία. Συχνά τα δάνεια αυτά αποσκοπούν στο να μην υπάρξει παύση πληρωμών σε προηγούμενα δάνειαπου αφορούν υποδομές της πρωτοβουλίας BRI και να αποτραπεί το ενδεχόμενο κρίσεων. Και κάπως έτσι, το 2022, οι 74 χώρες με το χαμηλότερο εισόδημα του κόσμου είχαν υποχρεώσεις εξυπηρέτησης χρέους που αγγίζουν τα 35 δις δολάρια, με τα 13,1 δις δολάρια –ήτοι το 37%– να οφείλονται στην Κίνα.

Η Κίνα δεν κάνει κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που ανέκαθεν έκαναν οι δυτικοί ιμπεριαλιστές: δανείζει για να αυξήσει την επιρροή της, να βάλει πόδι σε νέες περιοχές, να αποκτήσει πρόσβαση στις πρώτες ύλες τους κ.λπ. Πολλές χώρες, προσπαθώντας να αποφύγουν το δανεισμό από το ΔΝΤ –που συχνά προκαλούσε κοινωνικές εκρήξεις–, αναζήτησαν άλλες πηγές δανεισμού. Η Κίνα άδραξε την ευκαιρία. Αρχικά απέφυγε τις πολιτικές και στρατιωτικές πιέσεις και παρουσίασε τα δάνειά της ως «αλληλεγγύη» στον Τρίτο Κόσμο. Αυτό όμως έχει αρχίσει να αλλάζει. Πάνω από τα μισά δάνεια που έχει χορηγήσει είναι πλέον ληξιπρόθεσμα, καθώς πολλές χώρες-δανειολήπτες βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία. Αλλά και η ίδια η Κίνα αντιμετωπίζει αύξηση του χρέους της, που έφτασε στο 280% του ΑΕΠ της. Επομένως, δεν έχει περιθώριο να παριστάνει πια τον «φιλικό» δανειστή. 

 

Γιάννης Τριανταφύλλου