ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΜΟΙΡΑΣΜΟΥ»

Ο παρηκμασμένος καπιταλισμός προσπαθεί με κάθε μέσο να ατομικοποιήσει την εργατική τάξη

Πίσω από χαρούμενες διαφημίσεις τύπου «γίνε αφεντικό του εαυτού σου»,

 συνοδευόμενες μάλιστα και από ψευτο-προοδευτικές αναφορές περί 

«ανταλλακτικού κινήματος», κρύβεται η πιο άγρια εκμετάλλευση 

ανέργων και επισφαλώς εργαζομένων

Η οικονομική κρίση δεν μοιράζει μόνο φτώχεια, ανέχεια και δυστυχία, μοιράζει και ευκαιρίες, σε λίγους είναι η αλήθεια, για κερδοσκοπία και υπερεκμετάλλευση. Αυτό ακριβώς είναι οι οικονομίες «διαμοιρασμού» (sharing economy) και «περιστασιακής απασχόλησης» (on-demand ή gigeconomy) και οι διαδικτυακές πλατφόρμες που στήθηκαν γύρω από αυτές. Από τα πρώτα χρόνια της κρίσης προλειαίνουν το έδαφος για «δήθεν» νέες μορφές επιχειρησιακών μοντέλων, που αναδύονται μέσα από τις στάχτες της κρίσης, περιτυλιγμένες με ελκυστική ρητορική τύπου: «συνεργατική ανταλλαγή», «κοινοτικό κίνημα» και αλλά παρόμοια. Προπαγανδίζουν ασύστολα τα χρηματικά και εργασιακά οφέλη που θα αποκομίσει ο καθένας, ως πάροχος υπηρεσιών στέγασης, μεταφοράς ή του οτιδήποτε άλλο απαιτεί η αγορά, ενώ ταυτόχρονα θα είναι μέρος του «κινήματος της ανταλλακτικής οικονομίας». Και καλλιεργούν τη μικροαστική αντίληψη ότι μπορεί ο καθένας να γίνει μικρο-επιχειρηματίας, «μάνατζερ του εαυτού του, απαλλαγμένος από τα αφεντικά»! Ας δούμε όμως ποια είναι ακριβώς η αλήθεια.

Με κινητήρια δύναμη την υψηλή ανεργία και τον ανταγωνισμό για τις θέσεις εργασίας, όλες αυτές οι νέου τύπου –παρασιτικές στην ουσία– διαδικτυακές επιχειρήσεις (Airbnb, Uber, TaskRabbit, Deliveroo…) έγιναν διαμεσολαβητές –με το αζημίωτο βέβαια, αφού εισπράττουν πάντα προμήθεια– μεταξύ ατόμων που θέλουν να νοικιάσουν για ένα έξτρα εισόδημα τα περιουσιακά τους στοιχεία (να «μοιραστούν» λένε!), σπίτι, αυτοκίνητο, ποδήλατο, και ατόμων που θέλουν να τα χρησιμοποιήσουν βραχυπρόθεσμα. Άλλες πάλι εταιρείες/εφαρμογές χρησιμοποιούν τους (on-demand) αυτοαπασχολούμενους, «ελεύθερους επαγγελματίες» και μ’ ένα κλικ στο κινητό είναι υποχρεωμένοι, οπουδήποτε και οποτεδήποτε, να εκτελέσουν μια παραγγελία (προμήθεια τροφίμων, γεύματος εστιατορίου, οποιαδήποτε χειρωνακτική εργασία κ.ά.).

Πρώτον: Βλέπει κανείς πουθενά «ανταλλαγή»; Υπάρχει κάτι που «μοιράζεται»; Όχι! Εμπορεύματα υπάρχουν, τα οποία είτε ενοικιάζονται (όταν πρόκειται για προσωπική περιουσία) είτε πωλούνται (όταν πρόκειται για εργασία). Ό,τι συμβαίνει στην καπιταλιστική αγορά δηλαδή. Η μόνη καινοτομία που υπάρχει είναι ότι όλα αυτά γίνονται αυτοματοποιημένα μέσω της τεχνολογίας.

Δεύτερον: Όλος αυτός ο στρατός των αυτοαπασχολούμενων (στην Αμερική είναι πάνω από 17 εκατομμύρια) όχι μόνο δεν είναι μικρο-επιχειρηματίες ή ελεύθεροι επαγγελματίες αλλά πρόκειται για το πλέον επισφαλές τμήμα της εργατικής τάξης.

Τα κέρδη των δις που βγαίνουν από τις «καινοτόμες» οικονομίες προέρχονται από τη μαζική μετατροπή της μικρής κλίμακας περιουσιών εκατομμυρίων ανθρώπων (σπίτια, αυτοκίνητα, εργαλεία) σε κεφάλαιο και πηγή κέρδους για τους τυχοδιώκτες γιάπηδες και καπιταλιστές. Η αξία της σχετικά νεοσύστατης Airbnb (μίσθωση κατοικιών) υπολογίζεται σε 10 δις – πάνω από πολλές ξενοδοχειακές αλυσίδες! Εκατομμύρια κατ’ επίφαση «συνεργάτες» ή «εργολάβοι» εργάζονται για αυτές τις «πλατφόρμες», συχνά επτά ημέρες τη βδομάδα, χωρίς στάνταρ ωράριο, χωρίς να δικαιούνται τον εθνικό κατώτατο μισθό, χωρίς επιδόματα αδείας, ασθενείας, κοινωνική ασφάλιση, αποζημιώσεις. Η εταιρεία-«εφαρμογή» δεν έχει καμιά νομική ευθύνη για αυτά, επομένως αποκομίζει κέρδος από τη μείωση του κόστους εργασίας συχνά πάνω από 30%. Απομονώνοντας τους εργαζόμενους, μακριά από το συλλογικό περιβάλλον του παραδοσιακού εργασιακού χώρου (όπου θα μπορούσαν να οργανωθούν), επιστρέφουν στην παλιά στρατηγική, αμοιβή με το κομμάτι, με αποτέλεσμα την αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ των εργαζομένων και της πίεσης για ατομική παραγωγικότητα. Και φυσικά, οι «πλατφόρμες» αυτές δεν φορολογούνται!

Το σάπιο καπιταλιστικό σύστημα προσπαθεί να φτιασιδώσει τα συμπτώματα της γεροντικής του αποσύνθεσης. Οι απεργιακοί αγώνες που οργανώθηκαν μέσω της εφαρμογής whatsApp μέσα σε αυτούς τους κλάδους, σε ένα σχετικά νέο εργατικό δυναμικό, μας δείχνουν ότι η τεχνολογία μπορεί να γίνει όπλο στα χέρια των εργαζομένων. Επίθεση αυτοί; Αντεπίθεση εμείς, με οργάνωση σε σωματεία, πάλη για αξιοπρεπείς εργασιακές συνθήκες και εθνικοποίηση των επιχειρήσεων που μας θέλουν «ψηφιακούς δουλοπάροικους». Δυνατότητα για πραγματική συνεργατική οικονομία υπάρχει μόνο σε μια σοσιαλιστική κοινωνία, σε μια κοινωνία που στηρίζεται στην κοινοκτημοσύνη και την ισότητα.

Όλγα Στεφανίδου