Η φυσική διδασκαλία, το βιβλίο, το χαρτί και το μολύβι δεν μπορούν να υποκατασταθούν από την ψηφιακή τεχνολογία
Οι μαθητές, ιδίως στις μικρές υλικές, έχουν ανάγκη από περισσότερη
κοινωνικοποίηση, παιχνίδι και φυσική μάθηση - και όχι από
μεγαλύτερη εξάρτηση από τις οθόνες
Πρόσφατα, η Σουηδία, μια από τις πρώτες χώρες που εισήγαγαν τους υπολογιστές στην εκπαίδευση και ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες, αποφάσισε να επιστρέψει στο χαρτί και το μολύβι, καθώς διαπίστωσε ότι η υπερ-ψηφιακή ενασχόληση των μαθητών μειώνει βασικές δεξιότητές τους. Παράλληλα, η UNESCO προειδοποιεί για τους κινδύνους της υπερ-ψηφιοποίησης στα σχολεία.
Στη χώρα μας όμως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Βασική πολιτική της κυβέρνησης, με αφορμή την πανδημία, αποτελεί η αυξανόμενη χρήση των νέων τεχνολογιών στα σχολεία και η ψηφιοποίηση των πάντων. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η κυβέρνηση διαφημίζει τον εφοδιασμό των σχολείων με διαδραστικούς πίνακες, ή η σπουδή της για ψηφιακά βιβλία, για τηλεκπαίδευση με κάθε είδους αφορμή (καιρικές συνθήκες, καταλήψεις), τώρα και για ψηφιακά φροντιστηριακά μαθήματα. Την ίδια στιγμή τα σχολικά κτίρια παραμένουν παμπάλαια και ασυντήρητα και τα σχολεία δεν έχουν στελεχωθεί με το αναγκαίο εκπαιδευτικό προσωπικό, δεν έχουν ούτε καν τα απαραίτητα χρήματα για να μπορέσουν ν’ ανταποκριθούν στις βασικές τους ανάγκες (λογαριασμοί, θέρμανση, αναλώσιμα κ.λπ.).
Επίσης, η κυβέρνηση διακατέχεται από μια εμμονή για ψηφιοποίηση της σχολικής ζωής με τη δημιουργία κάθε είδους πλατφόρμας (βλ. σχολικός εκφοβισμός, αξιολόγηση κ.λπ.) για τον πλήρη έλεγχο-φακέλωμαεκπαιδευτικών, σχολείων, μαθητών και για ποσοτικοποιημένους μετρήσιμους δείκτες, προκειμένου να εφαρμόσει την αντιδραστική εκπαιδευτική πολιτική της, της αυτονομίας-κατηγοριοποίησης-διάλυσης των δημόσιων σχολείων. Είναι τέτοια η υπάρχουσα ψηφιακή γραφειοκρατία, που έχει ήδη πνίξει τους εκπαιδευτικούς, εις βάρος ακόμα και του παιδαγωγικού τους έργου (ειδικά στα νηπιαγωγεία).
Η αποθέωση αυτή της χρήσης της τεχνολογίας μέσα στο σχολείο εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για τους μαθητές. Η γνώση δεν είναι συσσώρευση αποκομμένων «πληροφοριών» ούτε διαχείριση «δεδομένων» σε ένα κλειστό σύστημα, το οποίο είναι ασφυκτικά καθορισμένο από το κράτος. Η φαντασία, η δημιουργικότητα, το γράψιμο με το χέρι, η επαφή με φυσικά υλικά, η αμφισβήτηση και ο ζωντανός διάλογος, η άμεση επικοινωνία διδάσκοντα-διδασκόμενου είναι βασικά και αναντικατάστατα συστατικά στοιχεία της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Τα ζητήματα αυτά αποδείχτηκαν και την εποχή της πανδημίας, όταν η διά ζώσης εκπαιδευτική διαδικασία αντικαταστάθηκε με την τηλεκπαίδευση, με τραγικές συνέπειες στη μόρφωση των μαθητών. Η προοδευτική παιδαγωγική απαιτεί βιωματική μάθηση, ενασχόληση με τις τέχνες, θεατρικό παιχνίδι, μαθήματα έξω από την τάξη, ομαδο-συνεργατική διδασκαλία. Αυτά θα έπρεπε να ενισχυθούν στα σχολεία και όχι η μετωπική διδασκαλία, ακόμα και με τη χρήση νέων τεχνολογιών, ή τα ψηφιακά μαθήματα. Επίσης, παιδεία σημαίνει και κοινωνικοποίηση των μαθητών, η οποία δεν μπορεί να γίνεται σε έναν εικονικό ψηφιακό κόσμο, αλλά μέσα στην άμεση πραγματικότητα.
Η χρήση των νέων τεχνολογιών, ειδικά σήμερα που τα παιδιά έρχονται σε επαφή με αυτές από πολύ νωρίς, πρέπει να περιοριστεί κατά πολύ στα σχολεία και ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες. Αυτές πρέπει να αποτελούν ένα επικουρικό μέσο διδασκαλίας –μόνο όταν χρειάζεται– και όχι αυτοσκοπό. Μάλιστα, γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ύπαρξη προγραμμάτων για την απεξάρτηση των παιδιών από τις «οθόνες», που ευθύνονται για την έξαρση του εθισμού τους από τα ηλεκτρονικά μέσα έως και τη διάσπαση προσοχής τους.
Όλα αυτά όμως είναι ενάντια στη γενικότερη πολιτική της κυβέρνησης, που θέλει μια νέα γενιά ατομικοποιημένη, παθητικοποιημένη, αποκομμένη από τη συλλογική και κοινωνική συνείδηση, χωρίς κοινωνικά δικαιώματα. Μια νέα γενιά, αλλά και μια κοινωνία, ελεγχόμενη ψηφιακά, χωρίς προστασία ούτε ακόμα και της ιδιωτικότητας. Γι’ αυτό και η εγχάραξη αυτών των αντιλήψεων επιδιώκεται να γίνει μέσα στο σχολείο διαμέσου της ψηφιακής τεχνολογίας. Απέναντι σε αυτή την πολιτική είναι απαραίτητη η αντίσταση γονέων και εκπαιδευτικών.
Μ. Σάκος
