Από τη σκοπιά του μαρξισμού Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟΥ

 

Η πρώτη έκδοση του Κομμουνιστικού
Μανιφέστου (1948)

Το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» των Μαρξ-Ένγκελς ή αλλιώς «Το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», όπως είναι το επίσημο όνομα του κειμένου, αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά και πολυδιαβασμένα έργα του κλασικού Μαρξισμού αλλά και της ιστορίας γενικότερα! Και δικαίως. Τόσο για την επιρροή που άσκησε και ασκεί στο εργατικό κίνημα (εδώ και 170 και πλέον χρόνια) όσο και εξαιτίας της εκπληκτικής του διαχρονικότητας. Οι διάφορες αντιλήψεις και κριτικές που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί, ότι δήθεν είναι έργο πολύ πρώιμο λόγω της νεαρής ηλικίας των Μαρξ και Ένγκελς όταν το συνέγραψαν (30 και 28 αντίστοιχα), ή ότι είναι υπεραισιόδοξο-υπερεπαναστατικό λόγω της φύσης του ως μανιφέστο, δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο λανθασμένες.

Από τη σκοπιά του μαρξισμού ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΙΛΙΤΑΡΙΣΜΟ

 

Ο μιλιταρισμός είναι ένα ζήτημα που, είτε συζητείται στη δημόσια σφαίρα είτε όχι, αφορά και πρέπει να απασχολεί όλο τον κόσμο και κυρίως την εργατική τάξη. Από της τσέπες μας βγαίνουν τα υπέρογκα ποσά για τους εξοπλισμούς και τις «αμυντικές δαπάνες» (άνω των 2 τρις δολαρίων σε παγκόσμια κλίμακα) και στα κορμιά μας φυτεύονται οι σφαίρες σε κάθε πόλεμο (βλ. Ουκρανία, Παλαιστίνη κ.λπ.). Αυτό το κατάλαβε βαθιά, ίσως βαθύτερα από τον καθένα, ο συνδημιουργός μαζί με τον Κάρολο Μαρξ του ιστορικού υλισμού, ο Φρειδερίκος Ένγκελς. Αν και δεν έδωσε ποτέ έναν ολοκληρωμένο ορισμό, στο βιβλίο του «Αντι-Ντύρινγκ» αναφέρει μια σειρά στοιχεία και παράγοντες που τον αποτελούν (εξοπλισμοί, σύνθεση και οργάνωση των κλάδων των ενόπλων δυνάμεων, τακτική και στρατηγική, παραγωγή πολεμικών όπλων κ.ά.).

Από τη σκοπιά του μαρξισμού ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟ

Μια γκραβούρα των αρχών του 20ού αιώνα, που δείχνει τους
επικεφαλής των μεγάλων τραστ να έχουν «βαρυστομαχιάσει» από
την αρπαγή και ιδιοποίηση των παγκόσμιων πόρων. Η κατάσταση δεν 
έχει αλλάξει ουσιαστικά σήμερα

 Οι τελευταίες εξελίξεις με τις πρώην γαλλικές αποικίες στην Αφρική αλλά και ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία φέρνουν ξανά στο προσκήνιο την –κατά τα άλλα πάντα επίκαιρη– έννοια του ιμπεριαλισμού. Εκτός όμως από επίκαιρη, τη θεωρούμε και απαραίτητη για την κατανόηση της σύγχρονης εποχής και για αυτό θα προσπαθήσουμε στο παρόν άρθρο να αποσαφηνίσουμε μερικές πτυχές της, μιας και υπάρχει τεράστια σύγχυση στην αριστερά –και όχι μόνο– για αυτό το θέμα. Το ζήτημα είναι περίπλοκο και δεν μπορεί να αναλυθεί πλήρως σε ένα μόνον άρθρο, ωστόσο επιφυλασσόμαστε να επανέλθουμε.

Βασικές πολιτικές έννοιες από τη σκοπιά του μαρξισμού

 

Το παρόν άρθρο είναι η καταγραφή μιας εισήγησης που έγινε τον περασμένο Ιούνιο από τον σ. Πάρι Δάγλα στο Ανοιχτό Φιλοσοφικό Σχολείο, με σκοπό το ξεκαθάρισμα, από μια μαρξιστική σκοπιά, ορισμένων βασικών πολιτικών εννοιών, που πολλοί τις χρησιμοποιούν, αλλά δεν εννοούν με αυτές το ίδιο πράγμα. Σε μια εποχή που κυριαρχεί γενικά, αλλά και ειδικά στους κόλπους της αριστεράς, η ιδεολογική και πολιτική σύγχυση, θεωρούμε κρίσιμη την αποσαφήνιση βασικών εννοιολογικών εργαλείων του μαρξισμού. Χωρίς επαναστατική θεωρία δεν υπάρχει επαναστατική πράξη, και στη θεωρία η ορολογία παίζει τεράστιο ρόλο. Με την ευκαιρία αυτή, ευχαριστούμε για μια ακόμη φορά για τη φιλοξενία το Ανοιχτό Φιλοσοφικό Σχολείο και τον επικεφαλής του, Δημήτρη Ντούσα.

Αριστερά – Κέντρο – Δεξιά

 Οι όροι Αριστερά-Κέντρο-Δεξιά έλκουν την καταγωγή τους από τη Γαλλική Επανάσταση, όπου, στην πρώτη εθνοσυνέλευση της επανάστασης, αυτοί που τάσσονταν υπέρ της κατάργησης της μοναρχίας και υπέρ των πιο ριζοσπαστικών αλλαγών κάθισαν στα αριστερά του προεδρείου της συνέλευσης, όσοι τάσσονταν υπέρ της διατήρησης του υπάρχοντος καθεστώτος (Ancien Régime) κάθισαν στα δεξιά έδρανα, ενώ όσοι τάσσονταν υπέρ της διατήρησης του υπάρχοντος καθεστώτος αλλά με ορισμένες ουσιώδεις αλλαγές (συνταγματική μοναρχία) κάθισαν στο κέντρο.

Από τη σκοπιά του μαρξισμού ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΗΤΑΝ Η ΕΣΣΔ;

 

Λιουμπόβ Ποπόβα, Μελέτη για το σκηνικό του έργου 
«Γη σε Αναβρασμό», 1923, φωτομοντάζ και κολάζ σε κοντραπλακέ

Η επανάσταση του Οκτώβρη του ’17 ήταν μια τεράστια νίκη του ρωσικού αλλά και του παγκόσμιου προλεταριάτου. Ωστόσο το κράτος που αναδύθηκε από την επανάσταση του Οκτώβρη αντιπροσώπευε ένα λογικό προϊόν των θεωριών και των πολιτικών σχεδίων του Μαρξ και του Λένιν; Ποιος ήταν ο κοινωνικός χαρακτήρας της Σοβιετικής Ένωσης; Ένα ερώτημα το οποίο απασχόλησε και απασχολεί εδώ και δεκαετίες το επαναστατικό κίνημα. Μια συζήτηση η οποία θα έρχεται ξανά και ξανά στο προσκήνιο εξαιτίας των αδιεξόδων του σάπιου και παρηκμασμένου καπιταλιστικού συστήματος και των παγκόσμιων εξελίξεων. Μια συζήτηση η οποία είναι απολύτως αναγκαία όσο οι υποστηρικτές του νεοφιλελευθερισμού ταυτίζουν τον κεντρικό σχεδιασμό –όπως εφαρμόστηκε στην ΕΣΣΔ– με τον σοσιαλισμό, προσθέτοντας θριαμβευτικά ότι ο σοσιαλισμός είναι πια για πάντα νεκρός και θαμμένος.

Από τη σκοπιά του μαρξισμού ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Ποιος είναι ο ρόλος της επιστήμης κατά τη διάρκεια της πανδημίας; Ποια ερωτήματα προκύπτουν για την επιστήμη ως γνώση, για τη θέση της επιστήμης απέναντι στο κράτος και την αγορά, για τη σχέση της επιστήμης με τον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό; Τι αναφέρει ο μαρξισμός πάνω σε αυτά τα ερωτήματα;

Ο Μαρξ είχε επισημάνει το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της επιστήμης και της τεχνολογίας στην παραγωγική διαδικασία μέσα στον καπιταλισμό, με τη χρήση κάθε φορά νέων μηχανημάτων. «Η τάση του κεφαλαίου είναι να δίνει επιστημονικό χαρακτήρα στην παραγωγή και η άμεση εργασία του εργάτη να υποβαθμίζεται σε απλό συστατικό στοιχείο αυτής της διαδικασίας» (Μαρξ, Grundrisse, τομ. 2, σελ. 533).

Από τη σκοπιά του μαρξισμού ΤΙ ΗΤΑΝ Η ΠΑΡΙΣΙΝΗ ΚΟΜΜΟΥΝΑ;

150 χρόνια πριν, η εργατική τάξη της Γαλλίας σήκωσε την κόκκινη σημαία πάνω από το Δημαρχείο του Παρισιού και κήρυξε την Κομμούνα. Το γαλλικό προλεταριάτο, εξαπατημένο και προδομένο από τις κυρίαρχες τάξεις, κατάλαβε ότι ήταν επιτακτικό του καθήκον και απόλυτο δικαίωμά του να πάρει το πεπρωμένο του στα χέρια του.

Το 1852 ο Μαρξ έγραψε ότι «η ταξική πάλη οδηγεί αναγκαστικά στη δικτατορία του προλεταριάτου» (Μαρξ στον J. Weydemyer, Νέα Υόρκη). Ωστόσο, ακόμη δεν υπήρχε επιστημονική απάντηση: Πώς θα ήταν μια τέτοια επαναστατική δικτατορία; Τι θα έκανε το προλεταριάτο με το αστικό κράτος; 20 χρόνια μετά την Κομμούνα, ο Ένγκελς δήλωσε ξεκάθαρα: «Θέλετε να δείτε πώς μοιάζει η δικτατορία του προλεταριάτου; Κοιτάξτε την Κομμούνα του Παρισιού».

Από τη σκοπιά του μαρξισμού ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ

 

Τα σύγχρονα αστικά μέσα ενημέρωσης αναζητούν διαρκώς νέους,
πιο "εκελπτισμένους" αλλά εξίσου αδίστακτους τρόπους να 
υπηρετούν το σύστημα πάνω σε αυτό στο οποίο έχουν εξειδικευτεί:
λογοκρισία, φίμωση, χειραγώγηση

Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων είναι τόσο παλιά όσο και ο άνθρωπος και η αναγκαιότητά της δομικό στοιχείο της ανθρώπινης κοινωνίας. Η μαζική επικοινωνία είναι η δημόσια μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων με χρήση τεχνικών μέσων στην οποία συμμετέχει ένας μεγάλος αριθμός ατόμων εκατέρωθεν (πομπός-δέκτης). Εφημερίδες, περιοδικά, τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαδίκτυο είναι τα κατ’ εξοχήν μέσα μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΕ), καθένα από τα οποία ερμηνεύει, συνθέτει και δημοσιοποιεί πληροφορίες και ειδήσεις.