Για μια ευρωπαϊκή πολιτική που θα βάζει τέλος στην παράνομη μετανάστευση και θα διευρύνει τις προοπτικές στις πατρίδες των μεταναστών
Ο πόλεμος, η βία και οι πολιτικές διώξεις είναι μια τρομερή πραγματικότητα σε πολλές χώρες. Για μας είναι προφανές: άνθρωποι που διώκονται για πολιτικούς, θρησκευτικούς ή άλλους λόγους και πρέπει να φύγουν από την πατρίδα τους έχουν δικαίωμα σε άσυλο.
Επίσης οι άνθρωποι που τρέπονται σε φυγή εξαιτίας εμπόλεμων συνθηκών ή καταστάσεων βίας που αφορά σε ομάδες χρειάζονται βοήθεια και ένα ασφαλές καταφύγιο, ιδανικά όσο γίνεται πλησιέστερα στις πατρίδες τους. Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), ο αριθμός όσων αναζητούν προστασία αυξάνεται διαρκώς. Το 2022 βρίσκονταν σε φυγή παγκοσμίως 108,4 εκατομμύρια άνθρωποι. Και η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με μια μαζική άνοδο του αριθμού των προσφύγων και μεταναστών. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν πεθάνει στην πορεία επικίνδυνων οδών διαφυγής, κυρίως μέσα στον χώρο της Μεσογείου, γιατί μεταφέρθηκαν από παράνομες οργανώσεις διακίνησης μεταναστών επάνω σε σκάφη ακατάλληλα για πλεύση ή εκτέθηκαν σε άλλες καταστάσεις επικίνδυνες για τη ζωή.
Όσο κατανοητό είναι ότι οι άνθρωποι αναζητούν στην Ευρώπη μια διέξοδο από τη φτώχεια, την υπανάπτυξη και την οικονομική εξαθλίωση, άλλο τόσο ξεκάθαρο είναι ότι η μετανάστευση δεν αποτελεί λύση για το πρόβλημα της φτώχειας και των ανισοτήτων στον κόσμο. Ακόμα και αν μερικοί άνθρωποι καταφέρνουν με αυτόν τον τρόπο να βελτιώσουν τις συνθήκες της ζωής τους, αυτό δεν ισχύει για την πλειοψηφία των ανθρώπων. Ειδικά οι φτωχότεροι που υποφέρουν από πείνα και δεν διαθέτουν τα μέσα για την επικίνδυνη φυγή, σπάνια καταφέρνουν να φτάσουν στην Ευρώπη. Ακόμα και αν όλοι οι κάτοικοι των φτωχογειτονιών αυτού του κόσμου κατάφερναν να αποδράσουν, η φτώχεια θα υπήρχε κάπου αλλού, πάντως δεν θα εξαφανιζόταν. Υπάρχει εξάλλου και το δικαίωμα να μην υποχρεώνεσαι σε φυγή, όπως επίσης και το καθήκον αυτών των κρατών να διασφαλίζουν αυτό το δικαίωμα στους πολίτες τους.
Χρειαζόμαστε περισσότερη ειλικρίνεια στα πλαίσια αυτής της αντιπαράθεσης: Η μετανάστευση και η συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών μπορούν να προσφέρουν πλεονεκτήματα στις χώρες προορισμού. Αυτό ισχύει όμως όσο η τοπική χωρητικότητα δεν υφίσταται κορεσμό και η ενσωμάτωση του ξένου στοιχείου γίνεται επιτυχώς. Στη Γαλλία και σε άλλες χώρες, λιγότερο πρόδηλα και στη Γερμανία, έχουν προκύψει στo πλαίσιo μιας αποτυχημένης μεταναστευτικής πολιτικής παράλληλες κοινότητες με έντονα ισλαμιστικό χαρακτήρα, όπου το δίκαιο και ο νόμος έχουν πολύ περιορισμένη ισχύ, όπου κηρύσσεται ο νόμος της Σαρία και όπου τα παιδιά μεγαλώνουν με ιδέες μίσους για τη δυτική κουλτούρα.
Προβλήματα που είναι απότοκα αποτυχημένων στρατηγικών ενσωμάτωσης στη δυτική κοινωνία δεν απαντώνται σε ακριβές περιοχές παλαιών κατοικιών των μεγαλουπόλεων ή σε γειτονιές με βίλες αλλά σε φτωχότερες αστικές περιοχές, σε μητροπόλεις όπου κατοικίες, σχολεία και υποδομές συχνά δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση.
Εδώ και χρόνια γίνονται συζητήσεις εντός της ΕΕ για μεταρρύθμιση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου χωρίς να επιτυγχάνονται πραγματικά αποτελέσματα: ούτε υπό την έννοια της εμφανούς μείωσης του αριθμού των μεταναστών που εισέρχονται στην ΕΕ ούτε υπό την έννοια μιας δίκαιης κατανομής του φορτίου. Εμείς απαιτούμε μια εκ βάθρων μεταρρύθμιση της πολιτικής για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
Τι ζητάμε:
- Δεν πρέπει να επαφίεται πλέον το θέμα του ποιος θα έχει πρόσβαση στην ΕΕ στην εγκληματική δράση δικτύων διακίνησης.
Αξιοκρατικές διαδικασίες χορήγησης ασύλου στα εξωτερικά σύνορα και σε τρίτες χώρες θα ήταν ο πιο σίγουρος τρόπος ώστε να ανοίξει ο δρόμος προς την ΕΕ για όσους έχουν πραγματικά ανάγκη προστασίας, ακόμα και αν αυτοί δεν έχουν τα οικονομικά μέσα για την πληρωμή διακινητών, ενώ όλοι όσοι δεν έχουν δικαίωμα ασύλου, και ως εκ τούτου καμία προοπτική παραμονής, να γλυτώνουν από τη διαδικασία ενός επικίνδυνου για τη ζωή και ακριβού ταξιδιού.
- Περιορισμός των αιτιών της φυγής και της μετανάστευσης:
Συμπληρωματικά σε μια περιοριστική μεταναστευτική πολιτική, η ΕΕ πρέπει να καταπολεμήσει τα αίτια που οδηγούν στη φυγή και τη μετανάστευση. Αυτό απαιτεί χάραξη νέων γραμμών εξωτερικής και οικονομικής πολιτικής, εμπορικών συναλλαγών και αναπτυξιακών στρατηγικών ώστε να βελτιωθούν οι προϋποθέσεις οικονομικής ανάπτυξης των χωρών του Νότου.
- Εκτός αυτού η ΕΕ μαζί με τον ΟΗΕ και με τοπικές οργανώσεις ή διμερώς μπορεί και πρέπει να αυξήσει τις πολιτικές προσπάθειες για διπλωματική επίλυση πολέμων και συγκρούσεων. Σε αυτό περιλαμβάνεται και ο όρος ότι από την ΕΕ δεν επιτρέπεται να εξάγεται οπλισμός προς εμπόλεμες περιοχές και ότι οι χώρες της ΕΕ δεν θα συμμετέχουν σε επεμβατικούς πολέμους. Δεν είναι συμπτωματικό το γεγονός ότι πάρα πολλοί μετανάστες σήμερα προέρχονται από χώρες που ερημώνονται από δυτικούς πολέμους και απόπειρες αλλαγής καθεστώτος: Αφγανιστάν, Ιράκ και Συρία. Είναι και αυτός ένας λόγος για τον οποίο απορρίπτουμε στρατιωτικές παρεμβάσεις κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου ως κύριες αιτίες τροπής σε φυγή, εκτοπισμών και μετανάστευσης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος έχει επίσης προκαλέσει μεγάλο κύμα φυγής, προκλήθηκε στρατιωτικά από τη Ρωσία, θα μπορούσε όμως να έχει αποτραπεί από τη Δύση και θα μπορούσε να έχει λήξει προ πολλού.
- Εδώ συμπεριλαμβάνεται επίσης και το αίτημα για πάγωμα όλων των προγραμμάτων στρατολόγησης εργατικού δυναμικού σε χώρες του Νότου από τη Γερμανία και από άλλες χώρες της ΕΕ, με τα οποία φέρνουν στην Ευρώπη εξειδικευμένο δυναμικό με καλή εκπαίδευση. Με αυτή την πολιτική η ΕΕ προωθεί συστηματικά ένα brain drain από τις χώρες καταγωγής των εργαζομένων και αποσπά από αυτές ακριβώς αυτό το εργατικό δυναμικό το οποίο είναι απαραίτητο για την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού στην ΕΕ πρέπει να αντιμετωπιστεί πρωτίστως με βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και κατάλληλους μισθούς.
- Παράλληλα θα έπρεπε να δημιουργήσουμε μέσω διεθνών συνεργασιών μια συνεισφορά στην πρόκριση και εκπαίδευση ανθρώπων από φτωχότερες χώρες. Στο πλαίσιο των περιορισμένων δυνατοτήτων θα πρέπει να υποστηρίζονται περισσότερο οι άνθρωποι που έχουν μια σύμβαση εργασίας και μια σίγουρη οικονομική προοπτική. Μετανάστες οι οποίοι μέσω εκμάθησης της γλώσσας και εργασίας έχουν ήδη σε βάθος χρόνουενταχθεί επιτυχώς, χρειάζονται αξιόπιστες προοπτικές. Ειδικά σε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν καταβάλει προσπάθεια, δεν θα έπρεπε να βάζουμε τρικλοποδιές.
- Το απαξιωτικό για την ανθρώπινη ζωή δίκτυο διακίνησης πρέπει να καταπολεμηθεί με συνέπεια. Ως προς αυτό πρέπει να βελτιωθεί και να οικοδομηθεί η συνεργασία ανάμεσα στις χώρες μέλη της ΕΕ αλλά και με τρίτες χώρες.
- Τα στοιχεία της UNHCR καταδεικνύουν ότι η μεγάλη πλειοψηφία των εκτοπισμένων από πολέμους και βία αναζητούν καταφύγιο είτε ως εσωτερικοί πρόσφυγες είτε ως πρόσφυγες σε μια γειτονική χώρα, καθώς δεν μπορούν να πληρώσουν τα υψηλά ποσά για συμμορίες διακίνησης. Τα κράτη της ΕΕ έχουν την υποχρέωση να αυξήσουν την οικονομική ενίσχυση οργανώσεων όπως η UNHCR και άλλες ανθρωπιστικές οργανώσεις, ώστε να προσφέρεται επιτόπου στους ανθρώπους αποτελεσματικά βοήθεια και προστασία. Χρήματα τα οποία ξοδεύονται στις πληττόμενες χώρες για τους πρόσφυγες και προς αποτροπή των αιτιών που οδηγούν σε φυγή, προστατεύουν πολλαπλάσιες ανθρώπινες ζωές και είναι μακράν πιο αποτελεσματικός τρόπος από ό,τι είναι η πολυέξοδη υποδοχή στην ΕΕ.
Μετάφραση: Αργυρώ Σαββανή
