 |
Ο Θουκυδίδης, ο μέγιστος ιστορικός
της αρχαιότητας
|
Ένα βιβλίο που κάθε επαναστάτης αλλά και κάθε άνθρωπος με
στοιχειώδη πολιτική συνείδηση και πνευματικά ενδιαφέροντα οφείλει να μελετήσει,
και μάλιστα περισσότερες από μία φορά στη ζωή του, είναι η Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη – του μεγαλύτερου
ιστορικού της αρχαιότητας και ενός από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών. Είναι
ένα έργο άκρως σημαντικό από τη σκοπιά όχι μόνο της ιστορικής σκέψης, αλλά και
της πολιτικής και ευρύτερα στρατηγικής σκέψης. Δεν είναι τυχαίο ότι στις
στρατιωτικές ακαδημίες καθώς και στις σχολές πολιτικών επιστημών και μάνατζμεντ
των ΗΠΑ διδάσκεται μονίμως αυτό το έργο.
Υπάρχουν όμως και κάποια πράγματα σε σχέση με τον Θουκυδίδη
που η εδώ αστική διανόηση έχει αποκρύψει συστηματικά. Και συγκεκριμένα, ότι αυτός
κονιορτιοποιεί διαφόρους μύθους του
νεοελληνικού αστικού εθνικισμού και ότι η λογική της ιστορικής του ανάλυσης έχει
έντονα υλιστικά στοιχεία. Όσον αφορά το δεύτερο, ο Θουκυδίδης απορρίπτει
τελείως κάθε μεταφυσική, ιδεαλιστική ή προσωποκεντρική ερμηνεία και αποδίδει
τον Πελοποννησιακό Πόλεμο στα
αντιτιθέμενα οικονομικο-πολιτικά συμφέροντα των ελληνικών πόλεων-κρατών.
Ενώ δίνει ιδιαίτερη έμφαση και στον ταξικό χαρακτήρα του πολέμου, που από ένα
σημείο και μετά εξελίχθηκε σε εμφύλιο
πόλεμο δημοκρατικών και ολιγαρχικών μέσα σε κάθε σχεδόν πόλη.
Ο Θουκυδίδης καταρρίπτει
τους μύθους περί της αυτοχθονίας των Ελλήνων, περί της ύπαρξης μιας
προαιώνιας κοινής ελληνικής συνείδησης και κάποιου προαιώνιου υψηλού ελληνικού
πολιτισμού. Εξηγεί ότι τα ελληνικά φύλα πέρασαν από μια φάση μετακινήσεων πριν
εγκατασταθούν στον τόπο όπου κατοικούσαν κατά την κλασική εποχή, ότι ολόκληρες
περιοχές της Ελλάδας (π.χ. νησιά του Αιγαίου) κατοικούνταν αρχικά από ασιατικά
φύλα, ότι η Ελλάδα πέρασε και αυτή από
μια μακρά περίοδο βαρβαρότητας και ότι οι πόλεις-κράτη σχημάτισαν έναν άξιο
λόγου πολιτισμό και μια (σχετική) συνείδηση κοινής ελληνικής καταγωγής μόνο
αφότου το εμπόριο και οι θαλάσσιες μετακινήσεις και η συσσώρευση πλούτου είχαν
φτάσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ανάπτυξης.
Πάντως, αξίζει κανείς, ανάμεσα στις άλλες μεταφράσεις του
Θουκυδίδη, να προτιμήσει τη μετάφραση
του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ένα πολιτικό έργο τόσο υψηλού επιπέδου μόνο ένας
μεγάλος πολιτικός θα μπορούσε να το συλλάβει και να το αποδώσει μεταφραστικά.
Πάρις Δάγλας
