Η
αποκλειστικά τουριστική «αξιοποίηση» των νησιών δημιουργεί περισσότερα
προβλήματα απ’ όσα λύνει
 |
Ναυπηγεία
Νεώριου Σύρου. Τα νησιά μας έχουν και βιομηχανικές και εργατικές παραδόσεις.
Και έχουν τεράστιο παραγωγικό δυναμικό, αρκεί να αποφασίσουμε να το
αξιοποιήσουμε.
|
Η
ραγδαία ανάπτυξη της «μονοκαλλιέργειας» του τουρισμού και μάλιστα του μαζικού
τουρισμού αναμφισβήτητα είχε και έχει σημαντικές επιπτώσεις στις ελληνικές
νησιωτικές περιοχές. Έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις κοινωνικές σχέσεις και
την καθημερινότητα των κατοίκων. Η ασυμμετρία των τουριστικών δραστηριοτήτων
ανάμεσα στο καλοκαίρι και τον υπόλοιπο χρόνο έχει αναγκάσει πολλούς νησιώτες να
βιώνουν μια ζωή δύο ταχυτήτων. Αρκετά νησιά, ιδιαίτερα τα μικρά, είναι
ζωντανά μόνο τους τρεις μήνες του καλοκαιριού, όπου όλα υπερβαίνουν τα όρια και
τις αντοχές του φυσικού χώρου, η κίνηση, η κατανάλωση, η διασκέδαση· και τον
υπόλοιπο χρόνο παρατηρείται το φαινόμενο της χειμερινής απερήμωσης, προς χάριν
του τουρισμού και των tour
operators.
Στους ίδιους ρυθμούς και η ακτοπλοΐα των ιδιωτικών συμφερόντων. Το καλοκαίρι, η
διασύνδεση των νησιών είναι ικανοποιητική, και σε μερικές των περιπτώσεων υπέρ
το δέον καλή, ενώ το χειμώνα άκρως προβληματική.
Σαρωτικές
ήταν οι αλλαγές που επέφερε η ανάπτυξη του τουρισμού στη γεωργία και την
κτηνοτροφία, μαζί με την πολιτική των ανεξέλεγκτων επιδοτήσεων – που αποτέλεσαν
αντικίνητρο για βιώσιμες μορφές αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Ακόμα,
οδηγήθηκαν στην απαξίωση και εγκατάλειψη παραδοσιακές παραγωγικές δομές,
όπως βυρσοδεψία, υφαντουργία, σαπωνοποιία, αγγειοπλαστική κ.ά.
Έγιναν
αλόγιστες τουριστικές επενδύσεις σε μεγάλη κλίμακα, με αποτέλεσμα,
περιβαλλοντικά και οικιστικά, σε πάρα πολλές περιπτώσεις νησιών, οι
συνέπειες να είναι καταστροφικές και μη αναστρέψιμες! Στα νησιά
συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο (περίπου 60%) μέρος των καταλυμάτων και των
διανυκτερεύσεων. Η υπεράντληση νερού έχει ως αποτέλεσμα την υφαλμύρωση του
υδροφόρου ορίζοντα.
Εκτός
των άλλων, ο τουρισμός, από την φύση του, είναι μια δραστηριότητα ευπαθής σε
πολιτικές και οικονομικές διακυμάνσεις. Ένας πόλεμος, μια τρομοκρατική
ενέργεια, μια οικονομική ύφεση, έχουν άμεση αντανάκλαση, με αρνητικό πρόσημο,
στις τουριστικές εισπράξεις.
Με
τα μνημόνια, πέρα από τις οριζόντιες περικοπές μισθών και συντάξεων και τη συρρίκνωση
των κοινωνικών δομών (Υγεία, Παιδεία, Πολιτισμός), σε πολλά νησιά καταργήθηκαν
βασικές υπηρεσίες, όπως ΔΟΥ, ΙΚΑ, ειρηνοδικεία,… με συνέπεια οι νησιώτες να
τρέχουν από νησί σε νησί για τη διεκπεραίωση των υποθέσεών τους. Γι’ αυτό
ακριβώς, ο μειωμένος ΦΠΑ των νησιών, που υπήρχαν σκέψεις να καταργηθεί, δεν
είναι προνόμιο! Αποτελεί αντιστάθμισμα του υψηλού κόστους μεταφοράς
προϊόντων και υπηρεσιών.
Κάνοντας
μια αναδρομή σε παλαιότερες εποχές, αντιλαμβανόμαστε ότι η νησιωτικότητα δεν
είναι συνώνυμο της καθυστέρησης και της οικονομικής περιθωριοποίησης, καθώς τα
νησιά μας και λίκνα πολιτισμού υπήρξαν και κέντρα ανάπτυξης. Η αναπτυξιακή
πορεία των νησιών είναι καθαρά θέμα πολιτικής βούλησης, με βασική προϋπόθεση η
μεταφορά και ενδοεπικοινωνία, ως κοινωνικό αγαθό, να διασφαλιστεί από την
πολιτεία καθ’ όλο το έτος. Και για να το κάνουμε πιο συγκεκριμένο, τα νησιά
μας έχουν μεγάλες παραγωγικές δυνατότητες: Ορυκτός
πλούτος (μπετονίτης, βαρυτίνη, ποζολάνη-θειραϊκή γη, περλίτης, μάρμαρο,
σμύριδα, σίδηρος), τουλάχιστον όπου η αλόγιστη εξόρυξη δεν ξεπέρασε το όριο. Αιολική ενέργεια και γεωθερμία – στη
Λέσβο, τη Νίσυρο και τη Μήλο υπάρχουν τα σημαντικότερα γεωθερμικά πεδία της
Μεσογείου. Οι απαξιωμένοι ανεμόμυλοι θα μπορούσαν να λειτουργούν παράγοντας
αλεύρι Α΄ ποιότητας από ντόπιες οικολογικές
καλλιέργειες σιτηρών. Το μικροκλίμα, σε συνδυασμό με τους κατά τόπους δοκιμασμένους τρόπους καλλιέργειας και
παραδοσιακές μορφές παραγωγής και μεταποίησης, μπορούν να εξασφαλίσουν
υψηλή ποιότητα σε μια σειρά προϊόντα (λάδι, κρασί, μέλι, κτηνοτροφικά και
αγροτικά προϊόντα, μαστίχα Χίου, αλάτι κ.ά.). Στον τομέα της βιομηχανίας έχουμε το Νεώριο της Σύρου,
του οποίου η βιωσιμότητα είναι μείζονος σημασίας για όλη την Ελλάδα, αλλά
υπάρχουν και πολλά άλλα νησιά που είτε έχουν μεταποιητικές δραστηριότητες είτε
είχαν και μπορούν να ξαναποκτήσουν.
Τα
νησιά μας δεν πρέπει να είναι μόνο τουρισμός. Μια πραγματικά παραγωγική
ανάπτυξη θα αποδειχθεί πολύ πιο επωφελής
απ’ την αποκλειστικά τουριστική, και για τους νησιώτες και για όλη τη
χώρα.
Όλγα
Στεφανίδου
