Η παγκόσμια ενεργειακή και επισιτιστική κρίση δεν είναι κάποιο «φυσικό φαινόμενο». Είναι προϊόν της ιστορικής χρεοκοπίας του καπιταλισμού ως κοινωνικού συστήματος. Η οποία γεννά μεγάλους κινδύνους, αλλά και ευκαιρίες για να περάσουν οι λαοί στην αντεπίθεση.
ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ ΙΟΥΛΙΟΥ 2022
1. Τα πίσω μπρος του Μητσοτάκη όσον αφορά την προκήρυξη πρόωρων εκλογών και ο ερχομός του μήνα των διακοπών (για όσους βέβαια έχουν την οικονομική δυνατότητα να κάνουν) δεν μπορούν να κρύψουν το βάθος της πολύπλευρης κρίσης που αντιμετωπίζουμε και την αγωνία του εργαζόμενου λαού για την επιβίωσή του. Τα επιδοματάκια τύπου ελεημοσύνης και οι εντελώς αμφίβολες «δεσμεύσεις» για μείωση των λογαριασμών του ρεύματος είναι ούτως ή άλλως σταγόνα στον ωκεανό της ακρίβειας, με τον πληθωρισμό να ξεπερνάει το 12% τον Ιούνιο. Από το φθινόπωρο η κατάσταση θα γίνει ακόμα χειρότερη, καθώς στα αυξημένα καθημερινά έξοδα θα έχει προστεθεί η καταβολή των δόσεων για την εφορία και θα αρχίσουν πάλι τα έξοδα για τη θέρμανση, τα οποία θα είναι ακόμα υψηλότερα από ό,τι φέτος.
Σαν να μην έφταναν αυτά, η κυβέρνηση, με αφορμή την άνοδο των κρουσμάτων του κορωνοϊού, μας απειλεί με νέα περιοριστικά μέτρα μόλις τελειώσει η τουριστική σεζόν. Κι αυτό παρότι η θνησιμότητα από την επιδημία παγκοσμίως είναι στα χαμηλότερα επίπεδα και ειδικά στη χώρα μας οφείλεται πλέον στην επιδείνωση της υγείας των ευπαθών ομάδων από τα απανωτά λοκντάουν και στην κακή κατάσταση του συστήματος υγείας, το οποίο η κυβέρνηση θέλει να ιδιωτικοποιήσει. Όμως, η κυβέρνηση, βλέποντας ότι με τα λοκντάουν πέρασε όλη την πολιτική της χωρίς αντιδράσεις, με τον κόσμο κλεισμένο στα σπίτια του, δεν θα διστάσει να επαναλάβει αυτή την επιτυχημένη –για την ίδια– συνταγή. Πόσω μάλλον αν δεν επίκεινται και εκλογές τον Σεπτέμβριο.
Όσον αφορά τις πρόωρες εκλογές, ο ίδιος ο Μητσοτάκης άνοιξε το παράθυρο περί τα τέλη Ιουνίου, λέγοντας ότι η αντιπολίτευση έχει δημιουργήσει ένα «τοξικό κλίμα που δεν μπορεί να σέρνεται για πολύ», και… το έκλεισε περίπου δυο βδομάδες αργότερα. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τους ακριβείς λόγους, αλλά όταν ακόμη και οι στημένες δημοσκοπήσεις απομακρύνουν τον στόχο της αυτοδυναμίας καταλαβαίνουμε τι γίνεται στην πραγματικότητα. Η λαϊκή δυσαρέσκεια έχει αυξηθεί φανερά, και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει. Μπορεί ο κόσμος να μην εκφράζεται ανοιχτά, μπορεί η αγανάκτηση να μη βγαίνει στους δρόμους, μπορεί οι οργανωμένες αντιστάσεις να είναι περιορισμένες, αλλά τα όποια ερείσματα της κυβέρνησης στα μικρομεσαία και φτωχά λαϊκά στρώματα έχουν συρρικνωθεί. Και εδώ ιδιαίτερο ρόλο έχει να παίξει η φτωχή μικροαστική τάξη, η οποία, όσα «μέτρα» και να εξαγγελθούν, δεν πρόκειται να διασωθεί από τη μείωση της λαϊκής κατανάλωσης και δεν έχει να περιμένει χρήματα από το «ταμείο ανάκαμψης».
2. Ένας λόγος που ο κόσμος δεν εκδηλώνει τη δυσαρέσκειά του και παραμένει σε κατάσταση φόβου είναι ότι τον έχουν πείσει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για ένα «κακό» που ξεκινάει από «μακριά», από τα συμβαίνοντα στην Ουκρανία ή από τις παγκόσμιες ενεργειακές και χρηματιστηριακές αγορές. Ο πλανήτης ολόκληρος έχει μπλέξει σε μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση, η οποία δεν είναι «φυσικό φαινόμενο», αλλά είναι εκδήλωση της ιστορικής χρεωκοπίας και του ιστορικού αδιεξόδου του καπιταλιστικού συστήματος. Από την «ευφορία» ότι το «άνοιγμα των αγορών» και η εξάπλωση του διεθνούς εμπορίου θα έφερνε δήθεν μείωση της φτώχειας και μια διαρκή ειρήνη, έχουμε φθάσει σήμερα: α) σε έναν μεγάλο πόλεμο μέσα στην Ευρώπη, β) σε όξυνση των ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων σε διάφορα σημεία του πλανήτη και γ) στον κίνδυνο εξαθλίωσης δισεκατομμυρίων ανθρώπων από την ενεργειακή και επισιτιστική κρίση. Μια δεκαετία μετά την τελευταία μεγάλη κρίση, το κυρίαρχο καπιταλιστικό σύστημα οδηγεί την ανθρωπότητα στην άβυσσο μιας ακόμη μεγάλης κρίσης.
Απέναντι σε κάτι που μοιάζει με τεράστια δυστοπία, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ιδίως το πιο σκεπτόμενο κομμάτι του λαού μας είναι να καταπολεμήσει τον φόβο. Τον οποίο αναπαράγουν μεθοδικά οι κυβερνήσεις, τα καπιταλιστικά επιτελεία και τα ελεγχόμενα ΜΜΕ, ακριβώς γιατί ξέρουν ότι ο φόβος έχει παραλυτικές συνέπειες όσον αφορά τη δυνατότητα αντίδρασής μας. Και για να καταπολεμηθεί ο φόβος πρέπει να σκεφθούμε δύο πράγματα: πρώτον, ότι ως εργατική τάξη και ως λαός έχουμε περάσει πολύ μεγάλες δοκιμασίες και σε άλλες περιόδους, και μάλιστα όχι και τόσο μακρινές. Κι όμως, καταφέραμε να αντισταθούμε, ή τουλάχιστον να σταθούμε στα πόδια μας με αξιοπρέπεια, και ενίοτε να πετύχουμε και σημαντικές κατακτήσεις, εργασιακές, δημοκρατικές και άλλες. Και από τα αποθέματα αυτών των αγώνων και αυτών των κατακτήσεων ζούμε ακόμα ως λαός. Και δεύτερον, θα πρέπει να ανατρέξουμε στις πολιτισμικές παραδόσεις του λαού μας, που εκφράζονται και μέσα από το ρητό «ουδέν κακόν αμιγές καλού».
Και πράγματι, οι κίνδυνοι στην παγκόσμια σκηνή μπορεί να φαίνονται τρομακτικοί, αλλά ταυτόχρονα ανοίγουν και ορισμένα παράθυρα ευκαιρίας. Πρώτον, ο νεοφιλελευθερισμός ως κυρίαρχη πολιτική του κεφαλαίου τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει χρεοκοπήσει αμετάκλητα. Κανείς δεν μιλάει πια για «ανταγωνιστικότητα», «απελευθέρωση (βλ. απορρύθμιση) των αγορών», «εσωτερικές υποτιμήσεις» μισθών κ.λπ. Αντίθετα, και οι ίδιοι οι καπιταλιστές έχουν αρχίσει να μιλούν για μεγαλύτερη παρέμβαση του κράτους στην οικονομία, πιο ελεγχόμενες εφοδιαστικές αλυσίδες, «εθνικά αποθέματα», στήριξη της εγχώριας παραγωγής κ.λπ. Και μπορεί, βέβαια, να μην τα εννοούν μέχρι του σημείου που να προκύψουν μεγάλα οφέλη για τις εργατικές τάξεις, αλλά σίγουρα δημιουργείται ένα καλύτερο έδαφος διεκδίκησης από τη δική μας σκοπιά.
Κατά δεύτερον, η δικτατορία των Βρυξελλών πάνω στους ευρωπαϊκούς λαούς μπορεί να φαίνεται ότι ενισχύεται από την «επιστράτευση» για τον πόλεμο της Ουκρανίας, όμως είναι δεδομένο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) θα αποδυναμωθεί· από τις εξελίξεις γύρω από τον πόλεμο, από το γεγονός ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας βλάπτουν κυρίως την ίδια την Ευρώπη και από τον κατακερματισμό του παγκόσμιου συστήματος ασφαλείας, μέσα στον οποίο η Ε.Ε. θα είναι ο πιο αδύναμος κρίκος.
Κατά τρίτον, από όλες τις εξελίξεις των δύο τελευταίων χρόνων, τη διαχείριση της επιδημίας, τον πόλεμο στην Ουκρανία, την ενεργειακή κρίση, την εκτόξευση του πληθωρισμού, θα αποδυναμωθούν πολιτικά βασικές δυνάμεις του συστήματος, θα προκύψουν –και σε έναν βαθμό έχουν αρχίσει ήδη να προκύπτουν– μεγάλες πολιτικές ανακατατάξεις.
Από αυτές τις προοπτικές θα καταφέρουμε να ευνοηθούμε μόνο στον βαθμό που θα αντιτάξουμε οργανωμένη, μεθοδική και τολμηρή αντίσταση. Και εδώ το στοιχείο της ανασύνταξης των πρωτοπόρων δυνάμεων, των δυνάμεων που αναφέρονται στον επαναστατικό μαρξισμό, και της επανασύνδεσής τους με την πραγματική εργατική τάξη και με τα πραγματικά λαϊκά κινήματα, θα είναι καθοριστικό.
3. Ξαναγυρνώντας στη χώρα μας, είχαμε την τελευταία περίοδο ορισμένες επιτυχίες από λίγα έστω αγωνιζόμενα κομμάτια της τάξης μας, όπως από τους λιμενεργάτες της COSCO και τους ντελιβεράδες-κούριερ, καθώς και τα πρώτα σκιρτήματα της φοιτητικής νεολαίας ενάντια στα χουντικά μέτρα της Κεραμέως για τα πανεπιστήμια. Ιδιαίτερα σημαντική όμως είναι η αντίσταση των χιλιάδων υγειονομικών σε αναστολή, που η κυβέρνηση τους έχει αφήσει χωρίς δουλειά και χωρίς μισθό εδώ και 11 μήνες, επειδή τόλμησαν να αμφισβητήσουν την κατασταλτική διαχείριση της επιδημίας και την «επιστήμη» των πολυεθνικών του φαρμάκου. Οι οποίοι συνεχίζουν ηρωικά τον αγώνα τους και μάλιστα έχουν προκαλέσει ένα σημαντικό κύμα αλληλεγγύης μετά τις μαζικές συλλήψεις σε μια συμβολική διαμαρτυρία τους έξω από το σπίτι του πρωθυπουργού στις 7 Ιουλίου.
Για όσους πιστεύουν στην ανάγκη της αντίστασης τόσο ενάντια στη νεοφιλελεύθερη ακροδεξιά του Μητσοτάκη –την πιο αντιδραστική κυβέρνηση του τελευταίου μισού αιώνα– όσο και ενάντια στην καπιταλιστική βαρβαρότητα, τα καθήκοντα την επόμενη περίοδο είναι συγκεκριμένα: 1) Δουλειά ενάντια στον φόβο. 2) Ένταση της προπαγάνδας ενάντια στην αντιλαϊκή κυβέρνηση, αλλά και ενάντια στην καπιταλιστική αναρχία και παρακμή που προκαλεί τις απανωτές κρίσεις. 3) Να ανοίξουμε παντού το μέτωπο κατά της ακρίβειας, με αιτήματα: διατίμηση σε όλα τα βασικά προϊόντα και υπηρεσίες, μείωση έμμεσης φορολογίας, αποχρηματιστηριοποίηση του ηλεκτρικού ρεύματος, να ξαναγίνει δημόσια η ΔΕΗ, στήριξη της εγχώριας παραγωγής, δημιουργία εθνικών αποθεμάτων. 4) Υποστήριξη και ενεργή συμμετοχή στα κινήματα νέου τύπου, π.χ. ενάντια στον «υγειονομικό» ολοκληρωτισμό, τον διατροφικό ολοκληρωτισμό (βλ. την εξέγερση των αγροτών στην Ολλανδία), τον «πράσινο» και ψηφιακό ολοκληρωτισμό, κινήματα που εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να έχουν ξεκάθαρο πολιτικό «πρόσημο». 5) Προετοιμασία κλίματος λαϊκής κατακραυγής ενάντια στη νεοφιλελεύθερη ακροδεξιά του Μητσοτάκη. Ούτως ώστε, όποτε και να γίνουν οι εκλογές, να γίνουν υπό τις χειρότερες δυνατές συνθήκες για το επιτελείο αυτό που χτύπησε αδίστακτα τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις μας.
Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, η δύσκολη σημερινή συγκυρία μπορεί να ξεπεραστεί και να πάμε σε ένα φθινόπωρο αίσιων προοπτικών για τα φτωχά στρώματα και τον εργαζόμενο λαό.
14.7.2022
Η Συντακτική Επιτροπή
