 |
| Η Πλατεία της Επανάστασης στην Αβάνα |
Ο
ενθουσιασμός μας γι’ αυτό το ταξίδι δεν είχε καμία σχέση με τα γαλάζια νερά της
Καραϊβικής! Ωστόσο, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η
εκπληκτική ομορφιά αυτού του νησιού, με την πλούσια τροπική βλάστηση, τα
υπέροχα φρούτα, αγκαλιασμένο από την Καραϊβική θάλασσα, τόσο ηλιόλουστο, τόσο
(ανυπόφορα) ζεστό το καλοκαίρι, κάτω από τους γοητευτικούς ήχους του “Buena Vista Social Club”, και τους
στίχους του “Guantanamera” του Χοσέ Μαρτί!
Φέτος
συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από τη νίκη της επανάστασης στην Κούβα. Βασική προϋπόθεση για να κατανοήσουμε τις
αλλαγές που επέφερε η επανάσταση στην Κούβα είναι όχι μόνο να μην ξεχνάμε πού
βρισκόταν πριν την επανάσταση αλλά και τι επικρατεί σήμερα στην υπόλοιπη
Λατινική Αμερική.
Κάνοντας
μια μικρή αναδρομή στην περίοδο του δικτάτορα Μπατίστα, πριν την επανάσταση,
διαπιστώνουμε: 6,5 εκατομμύρια πληθυσμός, με
προσδόκιμο ζωής τα 54 χρόνια, με την παιδική θνησιμότητα στο 66 τοις χιλίοις!
Πάνω από 1 εκατομμύριο άνεργοι. Πάνω από το 70% του πληθυσμού άστεγοι ή
στεγασμένοι σε άθλιες συνθήκες, χωρίς πρόσβαση σε νερό, ηλεκτρικό και
αποχέτευση! Τενεκεδουπόλεις παντού (σήμερα τις συναντάμε στις υπόλοιπες χώρες
της Λατινικής Αμερικής) και αναλφαβητισμός. Φυματίωση, δάγκειος πυρετός, μηνιγγίτιδα,
πολιομυελίτιδα θέριζαν, και με το «προνόμιο» της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης
να αφορά μόνο τους έχοντες. Η γη ανήκε
εξ ολοκλήρου στους φεουδάρχες. Το 90% της παραγωγής του ζαχαροκάλαμου ανήκε
στην εταιρεία Bacardi! Το 90% της παραγωγής φρούτων στην United Fruit Company. Πετρέλαιο, ενέργεια, ηλεκτρικό,
χρωμονικέλιο, αεροδρόμια, λιμάνια, μέσα μεταφοράς, τράπεζες, όλα ανήκαν σε ιδιωτικές εταιρείες, στη
συντριπτική τους πλειοψηφία αμερικανικές. Έκαναν πάρτι οι μαφίες της Αμερικής!
Πάμε
στο σήμερα. Εκτός από κάποιες μικροεπιχειρήσεις, κυρίως τουριστικές, κάποια
σπίτια και τα χωράφια (ένα από τα πρώτα μέτρα της επανάστασης ήταν η διανομή της
γης στην αγροτιά), όλα τα υπόλοιπα, ξενοδοχεία, μεταφορές, φορτηγά, λεωφορεία, αυτοκίνητα
στη συντριπτική πλειοψηφία τους, ταξί, τράπεζες, κτήρια, βενζινάδικα, σούπερ
μάρκετ κ.λπ. είναι κρατικά.
Είναι
εντυπωσιακή η συνύπαρξη σύγχρονων κλιματιζόμενων κτηρίων και γραφικών
αποικιακών σπιτιών (casas coloniales), από τα οποία κάποια όμορφα
ανακαινισμένα, αρκετά που χρειάζονται επειγόντως ανακαίνιση, άλλα σχεδόν
ερείπια, ενώ πολλά συγκροτήματα κατοικιών, που απ’ ότι φαίνεται είναι έργα της
επανάστασης για να λύσουν το πρόβλημα της στέγασης χιλιάδων οικογενειών, είναι ασυντήρητα
για χρόνια. Το εντυπωσιακό, βέβαια, είναι ότι όλα τα σπίτια, όσο χάλια κι αν
είναι, είναι κατοικημένα. Για όλα αυτά
ευθύνεται ο 60χρονος πνιγηρός αποκλεισμός από τις ΗΠΑ και ο νόμος Helms-Burton,
ο οποίος επιβάλλει κυρώσεις σε όποια χώρα βοηθήσει την Κούβα. Ναι, φτώχεια
βλέπεις. Μια φτώχεια η οποία εντοπίζεται κυρίως στον κτηριακό τομέα. Αλλά όμως δεν υπάρχει πείνα! Όποιος
ισχυρίζεται ότι στην Κούβα υπάρχει πείνα, λέει ψέματα! Υπάρχει η λιβρέτα, που
τη δικαιούται κάθε Κουβανός πολίτης, και η οποία παρέχει δωρεάν τρόφιμα και κάποια
βιομηχανικά προϊόντα (π.χ. πάνες για μωρά). Το κράτος αγοράζει από τους αγρότες
τα προϊόντα που παράγουν και τα πουλάει στους πολίτες φθηνότερα απ’ ό,τι τα
αγοράζει. Έτσι ενισχύει τον αγρότη και
έχει φθηνή πρόσβαση στα προϊόντα ο πολίτης.
Ο
στωικός πληθυσμός της Κούβας υποφέρει από την έλλειψη εισαγόμενων ειδών
διατροφής και φαρμάκων, λόγω του αμερικανικού εμπάργκο. Παραμένει αξιοπρεπής, όμως, και περήφανος για την επανάστασή του, για
τις μάχες του, για τους ήρωές του, όπως ο Τσε και o
Καμίλο Σιενφουέγος! Ένας λαός ο οποίος βομβαρδίζεται από τις σειρήνες της
προπαγάνδας, για τα «καλά» και τις «ευκαιρίες» που μπορεί να τους προσφέρει ο
καπιταλισμός, συνεχίζει όμως να
αμφισβητεί τον αμερικανικό γίγαντα και να αγωνίζεται κατά του ιμπεριαλισμού.
Μέσα στα πλαίσια αυτής της προπαγάνδας, ο Καναδάς προσφέρει απίστευτες παροχές
οικονομικές-εργασιακές-διαμονής στους Κουβανούς που θα μεταναστεύσουν εκεί.
Η Κούβα είναι μια
χώρα με μηδενική εγκληματικότητα, με μηδενική βία και χωρίς άστεγους. Αναδύεται γενναία,
όρθια και περήφανη για τις αδιαμφισβήτητες νίκες της, για τα ανθρώπινα
δικαιώματα, το δικαίωμα στη ζωή, τη δωρεάν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική
περίθαλψη, την εκπαίδευση για όλους, το δικαίωμα στην εργασία, στην ασφάλεια, και, παρά τον σκληρό αποκλεισμό, μπόρεσε να παράσχει και σημαντική ανθρωπιστική
και ιατρική βοήθεια σε χώρες που την είχαν ανάγκη.
Δίνουν
μεγάλη σημασία στην ενότητα, όπου μπορεί να υπάρξει, και θα δώσουν μάχη να μη
διαρραγεί! Όπλο του κουβανικού λαού η τεράστια αλληλεγγύη που υπάρχει μεταξύ τους
– και το τονίζουν διαρκώς. Υπάρχει
ιδιαίτερη μέριμνα και προστασία για τα παιδιά και τους γερόντους. Γεγονός
που δείχνει την αξία της ζωής στην Κούβα, και άρα το πολιτιστικό άλμα που έκανε
η Κούβα με την επανάσταση. Τα πιο καλοσυντηρημένα κτήρια είναι τα σχολεία, τα
πανεπιστήμια και τα νοσοκομεία. Κάθε συνοικία έχει το δικό της «κέντρο υγείας»
και κάθε οικογένεια τον οικογενειακό της γιατρό. Οι οποίοι, σημειωτέον, κάνουν
τακτικές προληπτικές επισκέψεις στα σπίτια, με ό,τι μέσον βρεθεί εύκαιρο. Συχνά
πυκνά τους βλέπαμε με τις άσπρες ρόμπες τους σε μηχανάκια και ποδήλατα!
Ένα
άλλο εντυπωσιακό φαινόμενο, που δείχνει και το επίπεδο του πολιτισμού,
κληρονομιά της επανάστασης, είναι η
πλήρως αρμονική πολυφυλετική κοινωνία, με τις διαφυλετικές μείξεις να
αντανακλώνται στη γενετική σύνθεση των ανθρώπων, στον δυναμισμό των μεικτών
πολιτισμών, στην τέχνη, στον χορό, στην κουλτούρα τους γενικά. Είναι έντονη η κοινωνικότητα στις γειτονιές
και στις πλατείες μεταξύ των νέων, πράγμα που φανερώνει έναν κοινωνικό ιστό
ζωντανό και υγιή.
Στις
περιοχές που είναι αρκετά τουριστικές και το κράτος άφησε χώρο στις μικρές
επιχειρήσεις, έχει κάνει την εμφάνισή του το στοιχείο του ανταγωνισμού, και
έχει επηρεάσει αρκετά τη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα των ανθρώπων. Εκεί
συναντήσαμε ανθρώπους που ήταν κατά του καθεστώτος.
Υπάρχει
έντονο πρόβλημα με τις συγκοινωνίες και τους δρόμους. Αποτέλεσμα και αυτό του
εμπάργκο της Αμερικής. Ωστόσο, έχουν ήδη αγοραστεί μηχανές τρένων από τη Ρωσία,
βαγόνια και λεωφορεία από την Κίνα. Και υπάρχει σχεδιασμός στο άμεσο μέλλον για
κατασκευή κεντρικής εθνικής οδού, που θα ενώνει όλες τις μεγάλες πόλεις της
Κούβας.
Ωστόσο,
η καθυστέρηση της Κούβας πριν την επανάσταση από τη μία, και από την άλλη η μη
επέκταση της εργατικής επανάστασης και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής
(παρ’ όλες τις προσπάθειες του Τσε, που κόστισαν και τη ζωή του), έφεραν την άνοδο της γραφειοκρατίας, με
αποτέλεσμα να παρουσιάζονται οικονομικές ανισότητες μεταξύ των πολιτών. Αυτό
λύνεται μόνο με τη συνέχιση της
επανάστασης, η οποία θα πρέπει να παραμερίσει τους προνομιούχους γραφειοκράτες
και να τους αντικαταστήσει με συνειδητούς και έντιμους Κουβανούς επαναστάτες.
Η
Αμερική ωρύεται κατά της Κούβας από τη μια για την οικονομική της ήττα, με τον
εξοστρακισμό των αμερικανικών εταιρειών από την επαναστατημένη Κούβα, και από
την άλλη για το σύστημα της ελεγχόμενης οικονομίας, στον αντίποδα του αδηφάγου
και απάνθρωπου καπιταλισμού. Ένα σύστημα που εξασφαλίζει στους πολίτες τα πάντα
σχεδόν, παρ’ όλο τον ασφυκτικό αποκλεισμό!
Αλληλεγγύη,
λοιπόν, στην Κούβα και στον κουβανικό λαό, που στάθηκε στα πόδια του χωρίς να
γονατίσει, παρ’ όλες τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες, και είναι έτοιμος,
όπως ειπώθηκε από Κουβανή: «Να δώσουμε
το αίμα μας αν χρειαστεί για να συνεχίσουμε να αποφασίζουμε για τη ζωή μας και
τη χώρα μας».
Όλγα Στεφανίδου
