 |
| Κινητοποίηση εργαζομένων
της Amazon στη Γερμανία, ενάντια στις διαβόητες αντεργατικές πρακτικές της εταιρείας |
Η
διευρυνόμενη ψηφιοποίηση και αυτοματοποίηση στον τομέα της απασχόλησης, που θα
έπρεπε να είχε ως αποτέλεσμα την καλυτέρευση της ζωής των εργαζομένων, αντίθετα
γίνεται πεδίο υπερεκμετάλλευσης εργαζομένων της ψηφιακής τεχνολογίας, από τις
πολυεθνικές Google, Apple, Facebook, Amazon,
Microsoft (GAFAM),
με στόχο τη μεγιστοποίηση της κερδοφορίας τους.
Η
αυξανόμενη προσφορά και ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών μέσω του διαδικτύου (internet) δημιούργησε ένα ευρύ φάσμα συναλλαγών, μέσω
μηχανισμών του internet που ονομάζονται
«πλατφόρμες». H «οικονομία της πλατφόρμας», που είναι το κυρίαρχο μοντέλο
και είναι υπό τον έλεγχο των κολοσσών του διαδικτύου (GAFAM),
περιλαμβάνει δύο μορφές εργασίας: «οργανωμένες
μορφές δικτύωσης/croudworking», πλατφόρμες που
φέρνουν σε επαφή εργοδότες και εργαζομένους με εξειδίκευση, όπως γραφίστες, προγραμματιστές,
μεταφραστές, και «εργασία κατά
παραγγελία/work on-demand μέσω εφαρμογών», όπως η γνωστή Uber
(υπηρεσίες ταξί με μη επαγγελματίες οδηγούς, εξ ου και ο όρος «ουμπεροποίηση»/Uberisation), παράδοσης φαγητού, όπως η Deliveroo, υπηρεσιών όπως Mturk
(της Amazon).
Όλες
αυτές οι ψηφιακές εταιρείες, που φαίνονται σαν διαμεσολαβητές, με το αζημίωτο,
μεταξύ εκείνων που προσφέρουν και εκείνων που αιτούνται υπηρεσιών, δεν είναι
μόνο εταιρείες διαμεσολάβησης. Με κίνητρο την κερδοφορία τους, οδηγούν σε μια ριζική μετάλλαξη των
εργασιακών σχέσεων, με ταχύτατους ρυθμούς. Εξαϋλώνοντας τον παραδοσιακό
τρόπο οργάνωσης της εργασίας, με το 8ωρο και τον συγκεκριμένο εργασιακό χώρο, δημιουργούν στρατιές «ελεύθερων
επαγγελματιών», που εργάζονται περιστασιακά στο σπίτι ή στον δρόμο. O διαχωρισμός ελεύθερου και εργασιακού χρόνου, τόπου
εργασίας και τόπου κατοικίας, εξαφανίζεται. Οποιαδήποτε ώρα και στιγμή του
24ώρου, απευθύνονται για ένα, το ίδιο, ψηφιακό προϊόν-υπηρεσία (π.χ.
γραφιστικό) σε πλήθος (crowd) εργαζομένων σ’
όλο τον κόσμο. Αν κάποιος διστάσει για ένα δευτερόλεπτο να κάνει κλικ για να
δεχθεί την εργασία, πιθανόν να χάσει τη δουλειά. Ή ακόμη χειρότερα μπορεί να
μείνει απλήρωτος –μιας και πληρώνεται με το κομμάτι– αν το προϊόν που έχει
παραχθεί από τον ίδιο αξιολογηθεί αρνητικά ανάμεσα στα υπόλοιπα. Αυτές δε οι
αξιολογήσεις (αρνητικές ή θετικές) με αυτοματοποιημένο τρόπο, ακολουθούν το
ιστορικό του κάθε ψηφιακού εργαζόμενου προκειμένου να τον ταξινομήσουν στη
λίστα με τους «καλούς» ή τους «κακούς» – με ό,τι συνεπάγεται αυτό! Ανασφάλεια,
κακοπληρωμένη εργασία, λιγότερη δουλειά ή και πολλή δουλειά με χαμηλή αμοιβή!
Με λίγα λόγια, έχουμε μια ακραία
ανταγωνιστική αγορά, όπου οι εργαζόμενοι, αν και βρίσκονται εκτός του
παραδοσιακού χώρου εργασίας, είναι υπό καθεστώς συνεχούς παρακολούθησης, με
τους δείκτες απόδοσης, την πληρωμή βάσει αποτελεσμάτων, τις αξιολογήσεις
πελατών κ.ά. Και επειδή εδώ δεν πρόκειται για εξαρτημένη μισθωτή εργασία
αλλά για «ανεξάρτητο εργολάβο», υπερωρίες, προστασία κατώτατου μισθού,
ασφάλιση, επιδόματα, άδειες, αποζημιώσεις και ό,τι δικαιώματα γνωρίζαμε μέχρι
τώρα, εξαφανίζονται. Αν συνδυάσουμε και την απουσία δαπανών που σχετίζονται με
τους χώρους εργασίας, εξοπλισμό, υλικά, μεταφορές κ.ά. από την πλευρά των
εργοδοτών, η «ευέλικτη» εργασία
(ευέλικτη εις βάρος του εργαζόμενου) είναι το όνειρο κάθε εργοδότη!
Η
αντιφατικότητα του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος γίνεται όλο και πιο
διακριτή. Από τη μια πλευρά βλέπουμε
αφθονία προϊόντων και μάλιστα και δωρεάν πολλές φορές (ψηφιακά προϊόντα,
λογισμικά, εφαρμογές του internet),
τις πιο απίστευτες επιστημονικές, τεχνολογικές καινοτομίες, και από την άλλη
πλευρά βλέπουμε την όλο και αυξανόμενη ανισότητα και τις διαρκείς κρίσης του
συστήματος!
Παρ’ όλες τις
δυσκολίες επικοινωνίας των εργαζομένων (crowdworkers),
εξαιτίας του πολυεθνικού κατακερματισμού τους, οι απεργιακές κινητοποιήσεις των
εργαζομένων της Amazon στη Γερμανία και την Ιταλία ενάντια στις απαράδεκτες
συνθήκες εργασίας και για συλλογικές συμβάσεις, οι κινητοποιήσεις κατά της Uber σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στην Ελλάδα και η
διακοπή των εργασιών της, οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων στην Deliveroo για
καλύτερες αμοιβές και εργασιακές συνθήκες αποδεικνύουν ότι η ψηφιακή τεχνολογία
μπορεί να γίνει όπλο στα χέρια των εργαζομένων. Όπλο για οργάνωση και
οικοδόμηση ενός κινήματος ενάντια στις σύγχρονες ψηφιακές γαλέρες, για μείωση
του εργασιακού χρόνου –δυνατότητα που δίνει η τεχνολογία–, αύξηση μισθών και
συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
Όλγα Στεφανίδου
