Η ελληνική «οικονομία του καφέ»

 

Σε οικονομία τουρισμού και εστίασης έχει μετατραπεί
η ελληνική οικονομία, με ολέθριες συνέπειες
για το μέλλον

Πρόσφατα στα κείμενα εργασίας του Hellenic Observatory («Ελληνικό Παρατηρητήριο») του βρετανικού πανεπιστημίου London School of Economics (LSE) δημοσιεύθηκε μια έρευνα με τίτλο «The café economy» («Η οικονομία της καφετέριας»). Η έρευνα παρουσιάζει τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και τη γιγάντωση του τομέα καταλυμάτων και εστίασης (Τ.Κ.Ε.), στον οποίο περιλαμβάνονται όλες οι δραστηριότητες που είναι συναφείς με τον τουρισμό: εστιατόρια, μπαρ, ξενοδοχεία, διασκέδαση, βραχυπρόθεσμες μισθώσεις κ.ά.

Μέσω της πολυετούς λιτότητας και των καταστροφικών μνημονιακών πολιτικών, που απορρύθμισαν τις αγορές εργασίας και προϊόντων, οι δραστηριότητες του τουρισμού διογκώθηκαν ανισομερώς σε σχέση με τους υπόλοιπους κλάδους, ενώ η παραγωγικότητα της εργασίας μειώθηκε κατά 16% μεταξύ 2009-2024 και παραμένει ως σήμερα κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα! Το ίδιο διάστημα οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν ακόμα περισσότερο, από 26% ως 35% συνολικά και κατά 60% στον κλάδο του τουρισμού! Περίπου το ένα τρίτο της μείωσης της παραγωγικότητας της εργασίας συνδέεται με τη μετατόπιση της απασχόλησης προς τον Τ.Κ.Ε., ενώ υπήρχαν απώλειες εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας από παραγωγικές δραστηριότητες όπως της μεταποίησης και της υψηλής τεχνολογίας. Ο Τ.Κ.Ε., όμως, εκτός του ότι έγινε κύριος εργοδότης της οικονομίας, με χαμηλούς μισθούς και αύξηση της μερικής και επισφαλούς εργασίας (και μάλιστα χωρίς το 13ωρο της Κεραμέως μέχρι πρόσφατα) παράλληλα απέκτησε και πιο μορφωμένο δυναμικό, με πολλούς πτυχιούχους να εργάζονται σε θέσεις χαμηλής ειδίκευσης.

Οι ερευνητές επισημαίνουν πως το ελληνικό μοντέλο ανάπτυξης στηρίζεται σε τομείς χαμηλής παραγωγικότητας, που απορροφούν την ανεργία μέσα από τη φθηνή εργασία που παρέχει η συμπίεση των μισθών, κάτι που χαρακτηρίζει τις λιγότερο προηγμένες οικονομίες, τις οικονομίες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Επίσης, θεωρούν ότι αυτή η «ανάπτυξη» οδήγησε και σε περιβαλλοντική και πολιτιστική υποβάθμιση (υπερτουρισμός) και αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων και των ξένων επενδύσεων στα ακίνητα, που προκαλούν αύξηση των ενοικίων. Η οικονομική δραστηριότητα ολόκληρων περιοχών της χώρας εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις αυξομειώσεις της τουριστικής κίνησης.

Η μελέτη αμφισβητεί ξεκάθαρα το νεοφιλελεύθερο δόγμα ότι οι «θεραπείες σοκ» εξυγιαίνουν την οικονομία και λειτουργούν ως μοχλός ανάπτυξης. Αντιθέτως, τα μνημόνια που εφαρμόστηκαν την περίοδο 2010-2018, αντί να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα, όπως διακήρυσσαν, προκάλεσαν μια βαθιά ύφεση, από την οποία η ελληνική οικονομία ακόμα δεν έχει ανακάμψει επαρκώς. Οι χαμηλοί μισθοί και η «εσωτερική υποτίμηση» μείωσαν τα κίνητρα για καινοτομία και τεχνολογική πρόοδο. Το αποτέλεσμα; Κέρδη και οφέλη για τους λίγους, καταστροφή για τον εργαζόμενο λαό!

 

Γιάννης Τριανταφύλλου