Τα
καθήκοντα του προλεταριάτου
στην
επανάσταση
Επειδή έφτασα στην Πετρούπολη στις 3 του Απρίλη τη
νύχτα, ήταν φυσικό στη συγκέντρωση της 4ης
Απρίλη να κάνω την έκθεσή μου για τα καθήκοντα του επαναστατικού προλεταριάτου
εξ ονόματός μου και τονίζοντας τη σχετικά ανεπαρκή προετοιμασία μου.
Το μόνο που μπορούσα να
κάνω για να διευκολύνω και τον εαυτό μου και τους έντιμους επικριτές ήταν να
προετοιμάσω γραπτές θέσεις, που τις διάβασα και που το κείμενό τους το έδωσα
στο σ. Τσερετέλλι. Τις διάβασα πολύ αργά και δυο φορές, μια φορά στη
συγκέντρωση των μπολσεβίκων κι έπειτα στην κοινή συγκέντρωση μπολσεβίκων και
μενσεβίκων.
Δημοσιεύω τώρα τις
προσωπικές αυτές θέσεις, συνοδευόμενες μόνο με συντομότατες επεξηγηματικές
παρατηρήσεις, που στην έκθεσή μου είχα πραγματευθεί διεξοδικότερα.
ΘΕΣΕΙΣ
1.
Στο ζήτημα του πολέμου, που για τη Ρωσία διαρκεί ακόμα
και υπό τη νέα κυβέρνηση Λβοφ και Σία λόγω του καπιταλιστικού χαρακτήρα της
κυβέρνησης αυτής, και πού τον χαρακτηρίζουμε σαν ληστρικό ιμπεριαλιστικό
πόλεμο, δεν πρέπει να κάνουμε ούτε την παραμικρή παραχώρηση στη λεγόμενη
«επαναστατική υπεράσπιση της χώρας».
Το ταξικά συνειδητό προλεταριάτο μπορεί να
συγκατατεθεί στη διεξαγωγή ενός επαναστατικού πολέμου που θα δικαιολογούσε
πραγματικά μια επαναστατική υπεράσπιση της χώρας με τους παρακάτω όρους: α)
μεταβίβαση της εξουσίας στα χέρια του προλεταριάτου και των φτωχότερων
στρωμάτων των χωρικών β) παραίτηση με έργα, όχι μόνο με λόγια, από κάθε
προσάρτηση γ) πλήρης και πραγματική ρήξη με κάθε τι που εξυπηρετεί τα
συμφέροντα του καπιταλισμού.
Έχοντας υπόψη την αναμφισβήτητη τιμιότητα
πλατιών στρωμάτων από τη μάζα των οπαδών της «επαναστατικής υπεράσπισης της
χώρας» και πως τα στρώματα αυτά δέχονται τον πόλεμο μόνο από ανάγκη, όχι για
κατακτητικούς σκοπούς, κι ότι εξαπατώνται από την αστική τάξη, έχουμε υποχρέωση
να τους εξηγήσουμε την πλάνη τους πολύ διεξοδικά, επίμονα και υπομονετικά, να
τους δείξουμε με σαφήνεια ότι το κεφάλαιο είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένο με τον
ιμπεριαλιστικό πόλεμο και να τους αποδείξουμε ότι χωρίς την ανατροπή του
κεφαλαίου είναι αδύνατος ο τερματισμός του πολέμου με μια ειρήνη πραγματικά
δημοκρατική, κι όχι καταπιεστική.
Οργάνωση πλατιάς προπαγάνδας αυτών των
αντιλήψεων μέσα στις τάξεις του ενεργού στρατού.
Συναδέλφωση στο μέτωπο.
2.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που παρουσιάζει η σημερινή
κατάσταση στη Ρωσία είναι η μετάβαση από την πρώτη φάση της επανάστασης –που
έδωσε την εξουσία στη μπουρζουαζία εξαιτίας της ανεπαρκούς ταξικής
συνειδητοποίησης και οργάνωσης του προλεταριάτου- στη δεύτερη φάση που θα φέρει
την εξουσία στα χέρια του προλεταριάτου και των φτωχότερων στρωμάτων της
αγροτιάς.
Η μετάβαση αυτή από τη μια φάση στην άλλη
χαρακτηρίζεται, από τη μια μεριά, από το μάξιμουμ των ελευθεριών (σήμερα η
Ρωσία αποτελεί την πιο ελεύθερη χώρα από τους εμπόλεμους) κι από την άλλη από
την έλλειψη μιας εξουσίας που να ασκεί βία ενάντια στις μάζες, και τέλος από
την αδικαιολόγητη εμπιστοσύνη των μαζών απέναντι στην κυβέρνηση των
καπιταλιστών που είναι οι χειρότεροι εχθροί της ειρήνης και του σοσιαλισμού.
Η ιδιοτυπία αυτή απαιτεί από μας την
ικανότητα αναπροσαρμογής στις ειδικές προϋποθέσεις της κομματικής εργασίας μέσα
στις ασύγκριτα πλατιές μάζες του προλεταριάτου που τώρα μόλις ξύπνησαν στην
πολιτική ζωή.
3.
Καμιά υποστήριξη στην Προσωρινή Κυβέρνηση. Ξεσκέπασμα
όλων των ψεύτικων υποσχέσεών της, ιδιαίτερα εκείνων που αναφέρονται στην
παραίτησή της από προσαρτήσεις. Ξεσκέπασμα της κυβέρνησης, κι όχι η ασυγχώρητη
που γεννά αυταπάτες «απαίτηση» πως η κυβέρνηση αυτή, κυβέρνηση των
καπιταλιστών, πρέπει να πάψει να είναι ιμπεριαλιστική.
4.
Αναγνώριση του γεγονότος ότι στα περισσότερα συμβούλια
των αντιπροσώπων των εργατών το Κόμμα μας μειοψηφεί, και μάλιστα μειοψηφεί
πολύ, απέναντι στο συνασπισμό όλων των μικροαστικών οπορτουνιστικών στοιχείων
που δέχονται την επιρροή της αστικής τάξης και μεταφέρουνε την επιρροή αυτή
στις γραμμές του προλεταριάτου αρχίζοντας από τους ναρόντνικους και τους
σοσιαλεπαναστάτες και φτάνοντας ως την Οργανωτική Επιτροπή* (Τσχεϊτζέ,
Τσερετέλλι κλπ.), τον Στέκλωφ και πολλούς άλλους.
Διαφώτιση των μαζών για το γεγονός ότι τα
συμβούλια των εργατών αντιπροσώπων αποτελούνε τη μόνη δυνατή μορφή μιας
επαναστατικής κυβέρνησης και συνεπώς όσο η κυβέρνηση αυτή δέχεται την επιρροή
της αστικής τάξης, το καθήκον μας είναι η υπομονετική, συστηματική, επίμονη και
προσαρμοσμένη στις πρακτικές ανάγκες των μαζών εξήγηση των σφαλμάτων και της
τακτικής τους.
Όσο βρισκόμαστε σε μειοψηφία διεξάγουμε τη
δουλειά της κριτικής και της εξήγησης των λαθών, προπαγανδίζοντας συγχρόνως την
ανάγκη της μεταβίβασης όλης της κρατικής εξουσίας στα χέρια των συμβουλίων των
αντιπροσώπων των εργατών, ώστε οι μάζες με την ίδια τους την πείρα να
ξεπεράσουν τα λάθη τους.
5.
Όχι κοινοβουλευτική δημοκρατία –η επιστροφή σ’ αυτήν
από τα συμβούλια των εργατών αντιπροσώπων θα ήταν ένα βήμα προς τα πίσω- αλλά
δημοκρατία των συμβουλίων των αντιπροσώπων των εργατών, των εργατών γης και των
χωρικών σε όλη τη χώρα, δημοκρατία διαρθρωμένη από τα κάτω ως τα πάνω.
Κατάργηση της αστυνομίας, του στρατού και
της γραφειοκρατίας.
Οι αμοιβές των υπαλλήλων, που πρέπει να
εκλέγονται και να είναι σε οποιαδήποτε στιγμή ανακλητοί, δεν πρέπει να
ξεπερνάνε το μέσο ημερομίσθιο του ειδικευμένου εργάτη.
6.
Αγροτικό πρόγραμμα: Μετάθεση του κέντρου βάρους κατά
τη λύση του αγροτικού ζητήματος στα συμβούλια των αντιπροσώπων των εργατών γης.
Απαλλοτρίωση όλων των αγροκτημάτων.
Εθνικοποίηση όλης της έγγειας ιδιοκτησίας στη χώρα, δικαίωμα διάθεσης της
ιδιοκτησίας αυτής από τα τοπικά συμβούλια των αντιπροσώπων των εργατών γης και
των χωρικών. Οργάνωση ξεχωριστών συμβουλίων αντιπροσώπων των φτωχών χωρικών.
Δημιουργία προτύπων καλλιεργειών από όλα τα μεγάλα κτήματα (που έχουν έκταση
από 100 ως 300 ντεσιατίν, ανάλογα προς τις τοπικές συνθήκες και κατά την κρίση
των τοπικών οργάνων) κάτω από τον έλεγχο των αντιπροσώπων των εργατών γης με
δημόσια δαπάνη.
7.
Άμεση συνένωση όλων των τραπεζών της χώρας σε μια
γενική εθνική τράπεζα και μεταβίβαση του ελέγχου στα συμβούλια των αντιπροσώπων
των εργατών.
8.
Το άμεσο καθήκον μας δεν είναι η «εισαγωγή» του
σοσιαλισμού, αλλά μόνον η άμεση ανάληψη του ελέγχου στην κοινωνική παραγωγή και
διανομή όλων των προϊόντων από τα συμβούλια των αντιπροσώπων των εργατών.
9.
Κομματικά καθήκοντα:
α) Άμεση σύγκληση συνεδρίου του Κόμματος.
β) Αλλαγές στο κομματικό πρόγραμμα και
προπάντων:
1)
για
τον ιμπεριαλισμό και τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο,
2)
για
τη στάση μας απέναντι στο κράτος και το αίτημά μας για ένα «κράτος
Κομμούνας»**,
3)
βελτίωση
του απαρχαιωμένου μίνιμουμ προγράμματός μας.
γ) Αλλαγή της ονομασίας του Κόμματος***.
10. Νέα Διεθνής.
Πρωτοβουλία για τη δημιουργία μιας
επαναστατικής Διεθνούς, μιας Διεθνούς ενάντια στους σοσιαλσωβινιστές κι ενάντια
στο «Κέντρο»****.
Για να καταλάβει καλύτερα ο αναγνώστης
γράφω, διακηρύττω και επεξηγώ: «Τα συμβούλια των εργατών αντιπροσώπων
αποτελούνε τη μόνη δυνατή μορφή μιας επαναστατικής κυβέρνησης και συνεπώς το
καθήκον μας είναι η υπομονετική, συστηματική, επίμονη και προσαρμοσμένη στις
πρακτικές ανάγκες των μαζών εξήγηση των λαθών και της τακτικής τους».
Κι όμως οι αντίπαλοι ενός ορισμένου είδους
παρασταίνουν αντίθετα τις απόψεις μου σαν μια έκκληση «εμφυλίου πολέμου μέσα
στους κόλπους της επαναστατικής δημοκρατίας».
Χτύπησα την Προσωρινή Κυβέρνηση γιατί δεν
καθόρισε ούτε μια σύντομη, ούτε μια οποιαδήποτε προθεσμία για τη σύγκληση της
Συντακτικής Συνέλευσης, αλλά περιορίστηκε σε αόριστες υποσχέσεις. Απόδειξα ότι
χωρίς τα συμβούλια των αντιπροσώπων των εργατών η σύγκληση της Συντακτικής
είναι αβέβαιη και η επιτυχία της είναι αδύνατη.
Κι ωστόσο μου αποδίδουνε τη γνώμη ότι
είμαι δήθεν ενάντια στη γρήγορη σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης!!!
Θα μπορούσα να χαρακτηρίσω τα λόγια αυτά
σαν «παραλήρημα» αν δεκαετίες ολόκληρες πολιτικής πάλης δεν με είχανε διδάξει
ότι η εντιμότητα των αντιπάλων είναι σπάνια εξαίρεση.
Ο κ. Πλεχάνωφ χαρακτήρισε το λόγο μου στην
εφημερίδα του σαν «παραλήρημα». Πολύ καλά, κ. Πλεχάνωφ! Αλλά πόση αδεξιότητα,
αμηχανία και ουτοπία υπάρχει στην πολεμική σας. Αν επί δυο ολόκληρες ώρες
παραληρούσα, γιατί εκατοντάδες ακροατών ανέχονταν αυτό το «παραλήρημά» μου;
Έπειτα, γιατί η εφημερίδα σας αφιέρωσε μια ολόκληρη στήλη για τη μετάδοση του
«παραληρήματός» μου; Χοντροκοπιές, μεγάλες χοντροκοπιές!
Είναι βέβαια πολύ ευκολότερο να φωνάζει,
να βρίζει και να ουρλιάζει κανένας αντί να δοκιμάσει να αναφέρει, να εξηγήσει,
να υπενθυμίσει τι είπαν ο Μαρξ και ο Ένγκελς στα 1871, 1872 και 1875 για την
πείρα της Παρισινής Κομμούνας και για το είδος του κράτους που χρειάζεται το
προλεταριάτο.
Ο κ. Πλεχάνωφ, ο πρώην μαρξιστής, δε θέλει
καθώς φαίνεται να θυμηθεί τον μαρξισμό.
Χρησιμοποίησα τις λέξεις της Ρόζας
Λούξεμπουργκ που στις 4 Αυγούστου 1914 ονόμασε τη γερμανική σοσιαλδημοκρατία
«βρωμερό πτώμα». Και οι κ.κ. Πλεχάνωφ, Γκόλντεμπεργκ και Σία αισθάνθηκαν τον
εαυτό τους «προσβεβλημένο». Για ποιο λόγο; Γιατί χαρακτηρίστηκαν σαν σωβινιστές
οι Γερμανοί σωβινιστές!
Έχασαν ολωσδιόλου το μυαλό τους οι
κακόμοιροι οι Ρώσοι σοσιαλσωβινιστές-σοσιαλιστές στα λόγια και σωβινιστές στην
πράξη.
[Δημοσιεύτηκε στις 7 Απριλίου του 1917 στο
26ο φύλλο της «Πράβδας», οργάνου της Κ.Ε. του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού
Κόμματος (Μπολσεβίκων)]
Σημειώσεις
* Η Οργανωτική
Επιτροπή ήταν το ηγετικό κεντρικό όργανο του κόμματος των Μενσεβίκων (Σημ. της
Σύνταξης της Σ.Π.)
** Δηλαδή ένα κράτος που έχει σαν πρότυπο την
Παρισινή Κομμούνα (Σημ Β.Λ.)
***
Αντί «Σοσιαλδημοκρατικό» πρέπει να ονομαστούμε Κομμουνιστικό Κόμμα, αφού οι
επίσημοι αρχηγοί της σοσιαλδημοδρατίας σ’ ολόκληρο τον κόσμο (οι «αμυνίτες» και
οι κυμαινόμενοι «καουτσικεστές») προδώσανε τον σοσιαλισμό με το πέρασμά τους
στην αστική τάξη (Σημ. Β.Λ.)
****
Το «Κέντρο» στο διεθνές σοσιαλδημοκρατικό κίνημα ήταν η τάση εκείνη που
ταλαντευόταν ανάμεσα στους σωβινιστές («αμυνίτες») και στους διεθνιστές, δηλαδή
ο Κάουτσκι και Σία στη Γερμανία, ο Λονγκέ και Σία στη Γαλλία, ο Τσχεϊτζέ και
Σία στη Ρωσία, ο Τουράτι και Σία στην Ιταλία, ο Μακ Ντόναλντ και Σία στην
Αγγλία κλπ. (Σημ. Β.Λ.)
Επεξηγήσεις
της σύνταξης
-
Η ρωσική
επανάσταση του 1917, άρχισε αστικοδημοκρατική τον Φλεβάρη, και τελείωσε
προλεταριακή τον Οκτώβρη.
-
Στις 23 του
Φλεβάρη με αφορμή τη «Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας» άρχισαν αυθόρμητες απεργίες.
Απείλησαν τους απεργούς με στρατό, και ως τις 27 είχε στασιάσει και ο στρατός.
-
Η αστική τάξη πήρε
την εξουσία πίσω από τις πλάτες του εξεγερμένου λαού. Οι μενσεβίκοι και οι
σοσιαλεπαναστάτες έδωσαν –για λογαριασμό των μαζών- ψήφο εμπιστοσύνης στην
αστική τάξη.
-
Από την αρχή
μπήκαν τα θεμέλια μιας ανεπίσημης και κρυφής δυαρχίας. Πλάι στην κυβέρνηση της
αστικής τάξης, δημιουργήθηκαν οι επιτροπές εργατών-αγροτών-στρατιωτών (τα
σοβιέτ).
-
Το κόμμα των
μπολσεβίκων βρέθηκε σε πλήρη σύγχυση. Η σύνταξη της «Πράβδα» των
Κάμενεφ-Στάλιν-Μουράλωφ, υποστήριξε την προσωρινή αστική κυβέρνηση και τις
σοσιαλπατριωτικές της θέσεις, και προώθησε την ενοποίηση
Μενσεβίκων-Μπολσεβίκων.
-
Στις 6 του Μάρτη ο
Λένιν τηλεγραφεί από την Ελβετία στην Πετρούπολη: «Καμιά υποστήριξη στην
κυβέρνηση, καμιά προσέγγιση με άλλα κόμματα, εξοπλισμός το προλεταριάτου η μόνη
λύση». Η «Πράβδα» όμως συνεχίζει ακριβώς τα
αντίθετα, και στις επαρχίες που κατευθυνόντουσαν από την «Πράβδα», Μπολσεβίκοι
και Μενσεβίκοι άρχισαν να ενοποιούνται σε κοινές οργανώσεις.
-
Στις 3 του Απρίλη,
ο Λένιν από το εξωτερικό φθάνει στον σιδηροδρομικό σταθμό της Πετρούπολης, και
χιλιάδες εργάτες και στρατιώτες, του κάνουν πανηγυρική υποδοχή. Επίσης τον
υποδέχθηκαν από κοινού οι ηγέτες των Μπολσεβίκων και Μενσεβίκων. (Ο Τρότσκυ έφθασε στις 5 Μαΐου).
Την επόμενη στις 4
του Απρίλη, ο Λένιν παρουσίασε –την
τελευταία ημέρα μια συνδιάσκεψης του κόμματος των μπολσεβίκων- μια σύντομη έκθεση που έγινε ένα από τα
σπουδαιότερα ντοκουμέντα της επανάστασης με το όνομα: «Θέσεις της 4ης του
Απρίλη».
-
Εκεί τους τα είπε
προφορικά για καλά: «Η “Πράβδα” ζητάει από την κυβέρνηση να παραιτηθεί από τις
προσαρτήσεις. Το να ζητάει κανείς αυτό από μια κυβέρνηση καπιταλιστών είναι η
μεγαλύτερη ανοησία, είναι ολοφάνερη κοροϊδία».
Τρεις ημέρες προηγούμενα ο Στάλιν διεκήρυσσε στην ίδια
εκείνη συνδιάσκεψη: Πως ήτανε διατεθειμένος να σβήσει τις διαφωνίες με τον
Τσερετέλλι. Και ο Λένιν συνέχισε. «Μαθαίνω ότι στην Ρωσία εκδηλώνεται μια
ενοποιητική τάση. Ένωση με τους οπαδούς της εθνικής άμυνας είναι προδοσία του
Σοσιαλισμού. Σκέπτομαι πως είναι προτιμότερο να μείνω μόνος όπως ο Λήμπκνεχτ.
Μόνος ενάντια σε εκατόν δέκα».
-
Στις 8 του Απρίλη,
η σύνταξη της «Πράβδα» Νο 27, των Κάμενεφ-Στάλιν-Μουράλωφ του επιτίθεται
δημόσια και προσωπικά: «Όσο για το γενικό σχήμα του συντρόφου Λένιν μας
φαίνεται απαράδεκτο, στο μέτρο που παρουσιάζει σαν τελειωμένη την
αστικοδημοκρατική επανάσταση, και υπολογίζει σε μια άμεση μετατροπή της
επανάστασης αυτής σε σοσιαλιστική επανάσταση».
-
Τα πράγματα ήταν
πια καθαρά. Η μάχη θα δινόταν στην εργατική βάση του κόμματος.
-
Αμέσως η μια
κομματική αχτίδα μετά την άλλη τάσσονται με τις θέσεις του Λένιν, και στις 24
έως 29 Απριλίου, στην πανρωσική συνδιάσκεψη των Μπολσεβίκων, η συμμαχία Λένιν
και προλεταρίων της βάσης εθριάμβευσε. Η ηγεσία συνθηκολόγησε. Ο πολιτικός
επαναστατικός επανεξοπλισμός του κόμματος είχε επιτευχθεί.
Η συνδιάσκεψη, στην εκλογή του πενταμελούς γραφείου
του κόμματος απέκλεισε και τα 3 μέλη της σύνταξης της «Πράβδα».
Το τιμόνι του κόμματος ήταν πια στα σίγουρα χέρια του
Λένιν.
Επιμέλεια:
Γιάννης Βερούχης
(1931-2010)
Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο φύλλο μας του
Φεβρουαρίου 2000.
