Ιδιωτική ζωή, ατομικές ελευθερίες και εργασιακές κατακτήσεις υπό απειλή λόγω «ψηφιακής μετάβασης»
Το «σύστημα κοινωνικής πίστης» της Κίνας, βάσει του οποίου παρακολουθούνται
όλοι οι Κινέζοι πολίτες με τη χρήση μια σειράς ψηφιακών τεχνολογιών, έχει
αρχίσει από την πανδημία και μετά να γίνεται ένα αξιοζήλευτο
πρότυπο και για τις ευρωπαϊκές άρχουσες τάξεις και τις κυβερνήσεις τους
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της κοινωνίας μας είναι σίγουρα μια από τις ταχύτερες και βαθύτερες πολιτισμικές μεταβάσεις που έχουμε βιώσει ποτέ. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ψηφιακής εποχής που διανύουμε είναι η αλληλεπίδραση όλο και περισσότερων ανθρώπων στο διαδίκτυο για ενημέρωση, ψυχαγωγία, κατανάλωση, εργασία. Ποιες όμως είναι οι συνέπειες αυτού του μετασχηματισμού στα ανθρώπινα δικαιώματα;
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και των ψηφιακών μέσων (όπως η τεχνητή νοημοσύνη), ενώ μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει απελευθερωτικό ρόλο για τον άνθρωπο, αντ’ αυτού χρησιμοποιείται ως εργαλείο για να χτυπηθούν κεκτημένα δικαιώματα και οι αγώνες υπεράσπισης αυτών των δικαιωμάτων. Και αυτό την περίοδο της πανδημίας έγινε ακόμα πιο ξεκάθαρο.
Το ζήτημα της μη προστασίας της ιδιωτικότητας και της καθηλωτικής εξάρτησης από τον εικονικό χώρο του διαδικτύου είναι επίκαιρο εδώ και καιρό, ιδιαίτερα μετά την ψηφιακή επίθεση στην καθημερινότητά μας. Η πανδημία έκανε ακόμα πιο ξεκάθαρες τις δυνατότητες των ψηφιακών υπηρεσιών και, με πρόσχημα την υγειονομική κρίση και την «προστασία» της κοινωνίας, η χρήση του ίντερνετ έγινε ακόμα πιο δεσμευτική και εξαρτημένη. Αγορές, τραπεζικές συναλλαγές, δημόσιες υπηρεσίες, ψυχαγωγία, ακόμα και διαμαρτυρίες και έκφραση δυσαρέσκειας που θα έπρεπε να γίνονται στους δρόμους γίνονται χωρίς τη φυσική μας παρουσία, μέσω διαδικτύου. Οι κυβερνήσεις, σε παγκόσμια κλίμακα σχεδόν, χρησιμοποιώντας ως κάλυψη τον «περιορισμό του ιού» και με απώτερο σκοπό την ασφάλεια του κυρίαρχου συστήματος, ευελπιστούν να εγκαινιάσουν μια καινούργια εποχή όπου η επεμβατική ψηφιακή παρακολούθηση θα είναι συστατικό στοιχείο της ζωής μας.
Επιβάλλουν μέτρα επιτήρησης και εποπτείας όπως: Διάδοση ψευδών ειδήσεων, λογοκρισία και σκόπιμη αποσιώπηση διαφορετικών απόψεων στο διαδίκτυο και ειδικά στα social media. Συλλογή, διατήρηση, συγκέντρωση, επεξεργασία και αποθήκευση προσωπικών δεδομένων και δεδομένων υγείας δήθεν για την «αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης». Οι αυτοματοποιημένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ευρέως διαδεδομένες: παραβιάσεις κινητών, επιτήρηση δικτύου, τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπων, παρακολούθηση GPS, ιχνηλάτηση επαφών, χρήση drones για τον έλεγχο των «άσκοπων» μετακινήσεων, υγειονομικό διαβατήριο κ.λπ. Για τους πολίτες που δεν είναι εξοικειωμένοι με την ψηφιακή τεχνολογία και δεν έχουν τον απαραίτητο εξοπλισμό, γίνεται δύσκολη η πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες. Καταστρατηγούνται ή απουσιάζουν παντελώς τα εργασιακά δικαιώματα για τους εργαζόμενους στις ψηφιακές πλατφόρμες και την υιοθετημένη από πολλές επιχειρήσεις τηλεργασία.
Με απόφαση του Υπουργείου Υγείας ορίζεται ότι όλα τα προσωπικά δεδομένα των ασθενών στο σύστημα αρχειοθέτησης του Εθνικού Μητρώου Ασθενών COVID-19 τηρούνται ισοβίως και, περαιτέρω, για διάστημα είκοσι ετών από τον θάνατο του ασθενούς! Σε αντίθεση με τις διατάξεις περί προσωπικών δεδομένων και τον κώδικα ιατρικής δεοντολογίας, βάσει του οποίου όλα τα αρχεία των ασθενών διαγράφονται είκοσι χρόνια ύστερα από την τελευταία επίσκεψη στο νοσηλευτικό ίδρυμα.
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει επίσης κατηγορηθεί για τους «θαλάμους αντήχησης», δηλαδή σου εμφανίζει το ίντερνετ περιεχόμενο αντίστοιχο της προηγούμενης συμπεριφοράς σου. Σου εμφανίζει ειδήσεις και πληροφορίες ανάλογα με το τι έχεις «ψάξει» προηγουμένως. Οπότε και η πληροφόρησή σου μπαίνει σε καλούπια.
Η τεχνολογία είναι ένας καθοριστικός παράγοντας που έχει τη δυνατότητα, σε συνδυασμό βέβαια με τη δημοκρατία, την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, να προσφέρει καλύτερη υγειονομική περίθαλψη, ασφαλέστερες μεταφορές, φθηνότερες και πιο αποτελεσματικές υπηρεσίες, καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών, πρόσβαση στην ενημέρωση, την πληροφόρηση, την εκπαίδευση, καλύτερες και ασφαλέστερες εργασιακές συνθήκες, παραγωγή πιο ποιοτικών προϊόντων, κατασκευή μηχανημάτων που θα διευκολύνουν τη ζωή μας. Να λειτουργήσει υπέρ του ανθρώπου, υπέρ της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας όμως απαλλαγμένης από το αδηφάγο και απάνθρωπο σύστημα του κέρδους και της εξουσίας των ολίγων. Και όχι υπέρ του καπιταλιστικού συστήματος και της θεμελίωσης ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος που ονειρεύονται και προωθούν.
Όλγα Στεφανίδου
