ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΑΝΤΙΠΑΡΟΧΗ ΜΙΑ ΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΑ ΟΦΕΛΗ

Οι λαϊκές συνοικίες της Αθήνας μπορούν να αναζωογονηθούν και να ξεφύγουν από την υποβάθμιση… 

Και μια καλή στρατηγική για αυτό είναι η αντίστροφη αντιπαροχή.

Η κρίση που βιώνουμε εκτός από βαθιά είναι και πολύπλευρη. Και μια βασικότατη πτυχή της είναι η κρίση-παρακμή της πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους, της Αθήνας. Πέρα απ’ τη γενικευμένη υποβάθμιση, έχουμε μια τεράστια δημογραφική συρρίκνωση συγκεκριμένα του κέντρου της Αθήνας, του Δήμου Αθηναίων. Από σχεδόν 900.000 κατοίκους που είχε ο δήμος τη δεκαετία του ’80, σήμερα έχει 650.000, μια μείωση της τάξης του 30%. Φυσικά, αυτό δεν σχετίζεται μόνο με την οικονομική κρίση - άλλωστε, είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Οι αιτίες είναι πολλές: λαθρομετανάστευση-εγκληματικότητα, η γενικότερη δημογραφική συρρίκνωση-γήρανση του ελληνικού λαού, ο «νεοπλουτισμός» των δεκαετιών ’90 και ’00 (μετακίνηση προς τα «καλά» προάστια), αλλά και η μεταφορά οικονομικών δραστηριοτήτων μακριά από το Λεκανοπέδιο, που ανάγκασε σε μετεγκατάσταση χιλιάδες εργατοϋπαλλήλους. Αυτό που έχει σημασία είναι, όμως, το αποτέλεσμα: η μείωση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την παρούσα οικονομική κρίση έχει αφήσει ένα τεράστιο κομμάτι του Δήμου Αθηναίων σε κατάσταση εγκατάλειψης και τραγικής απαξίωσης.

Χιλιάδες πολυκατοικίες με δεκάδες χιλιάδες διαμερίσματα, κυριολεκτικά πεθαίνουν, καθώς οι ιδιοκτήτες τους δεν κατοικούν πια σε αυτά και δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα επισκευάσουν. Σπίτια-ερείπια, ενεργοβόρα και κοστοβόρα, που το πολύ πολύ να τα νοικιάζουν κάποιοι επιτήδειοι σε παράνομους μετανάστες (με το κεφάλι), γειτονιές αποκρουστικές, που οι τελευταίοι Έλληνες κάτοικοί τους δεν βλέπουν την ώρα να φύγουν από εκεί. Συν την τεράστια απώλεια εισοδήματος, από τη μείωση της αξίας των σπιτιών, την αδυναμία εξεύρεσης ενοικιαστή και την παράλογη φορολογία (ΕΝΦΙΑ). Μια πρωτεύουσα σε παρακμή - μια χώρα σε παρακμή…

Μήπως, όμως, αυτή η δραματική κατάσταση μπορεί να μεταστραφεί στο αντίθετό της, δηλαδή, να γίνει εφαλτήριο για μια αναζωογόνηση της Αθήνας, με πολλαπλά οφέλη και για την εργατική μας τάξη; Ο τρόπος είναι απλός, αν φυσικά μια οποιαδήποτε κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να τον υλοποιήσει. Και είναι η αντίστροφη αντιπαροχή.

Τις δεκαετίες ’50-’60, ο τότε αστός ηγέτης Κ. Καραμανλής έκανε την περίφημη «αντιπαροχή». Πολλοί (αφελώς) τον κατηγορούν για αυτό, αν και χωρίς την αντιπαροχή δεν θα φτάναμε σε ποσοστό ιδιοκατοίκησης 85%, κάτι που υπήρξε σωτήριο για την εργατική μας τάξη (σε άλλες χώρες, ο εργάτης, όταν χάνει τη δουλειά του, χάνει και το σπίτι του). Αυτή είναι μια μεγάλη συζήτηση, αλλά μήπως ήρθε η ώρα σήμερα να εφαρμοστεί το αντίστροφο; Δηλαδή, μια δημόσια τεχνική εταιρεία να κατεδαφίζει π.χ. 10 «νεκρές» πολυκατοικίες και στη θέση τους να χτίζε 5 ή 7 καινούριες, με πολύ καλύτερες υποδομές, με εξοικονόμηση ενέργειας, με ελεύθερους χώρους - κάτι που αυτόματα θα ανεβάσει την αξία όλης της γειτονιάς και θα τη ζωντανέψει;

Μα πώς να το κάνει αυτό το κράτος, θα πει κανείς, όταν δεν υπάρχουν λεφτά; Γιατί, η ιδιωτική τεχνική εταιρεία που θα το κάνει κάποια στιγμή -και θα γίνει σίγουρα, γιατί αυτά τα κτίρια δεν παίρνουν πια επισκευή- τα λεφτά θα τα βάλει από την τσέπη της; Αυτές οι δουλειές γίνονται με δάνεια και κυρίως προπωλώντας ή ενοικιάζοντας κάθε σπίτι που φτιάχνεις, για να χρηματοδοτήσεις το επόμενο. Αν συνυπολογίσουμε α) ότι η αξία των νέων κατοικιών θα είναι πολλαπλάσια εκείνων που θα κατεδαφιστούν, β) ότι το κράτος μπορεί να προχωρήσει σε ένα γενικότερο σχέδιο αναβάθμισης (σχολεία, πράσινο, δημόσιες υπηρεσίες, τοπικές θέσεις εργασίας), το σχέδιο κάθε άλλο παρά ουτοπικό μοιάζει. Μάλιστα, δεν χρειάζεται καν να ξεκινήσει από κατοικίες ιδιωτών - μπορεί να ξεκινήσει από τα χιλιάδες κτήρια που ανήκουν σε δημόσιους φορείς (και ρημάζουν), από σχολάζουσες κληρονομιές αλλά και κατασχεμένα από μεγαλοφοροφυγάδες. Από κει και πέρα, χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων θα συμμετάσχουν, αφού θα είναι μια καλή λύση για να απεγκλωβιστούν από σπίτια που μόνο κόστος τους δημιουργούν σήμερα.

Τα παράπλευρα οφέλη, όμως, θα είναι ακόμα πιο σημαντικά: γενική αναζωογόνηση της πόλης, δημιουργία θέσεων εργασίας, στεγαστική πολιτική για τις νεότερες γενιές, επανασυσπείρωση της εργατικής τάξης σε ιστορικούς χώρους αναφοράς της. Και κυρίως: η αποφασιστική προώθηση του κεντρικού σχεδιασμού και των δημοσίων επενδύσεων.

Πάρις Δάγλας