 |
| Η
Τερέζα Μέι υπογράφει την έναρξη της διαδικασίας εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ενότητα των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών έχει διαρραγεί… χωρίς πιθανότητα επανασυγκόλλησης |
Οι πρόσφατες εκλογές στο
Ηνωμένο Βασίλειο, και φυσικά η διαδικασία του Brexit που βρίσκεται
σε εξέλιξη, έχουν φέρει τη χώρα αυτή στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής
κατάστασης.
Το λάθος που κάνουν όλα τα αστικά
επιτελεία στις αναλύσεις τους για το Brexit είναι ότι το αντιμετωπίζουν ως
ένα «ατύχημα», κάτι που δεν ήταν πραγματικά στους σχεδιασμούς της άρχουσας
τάξης της χώρας. Μα αν ήταν έτσι τα πράγματα, απλούστατα δεν θα είχαν επιτρέψει
στον Κάμερον να κάνει το δημοψήφισμα, ή θα είχαν ήδη ανατρέψει το αποτέλεσμά
του.
Η πραγματικότητα είναι ότι ο βρετανικός καπιταλισμός είχε βρεθεί από
το ξεκίνημα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, το 2008, σε ένα εξαιρετικά
κρίσιμο σταυροδρόμι. Η μετατροπή της Βρετανίας από μια βιομηχανική χώρα σε
μια οικονομία χρηματοπιστωτικών κυρίως υπηρεσιών, προϊόν της πολιτικής του
θατσερισμού, την άφησε εντελώς έκθετη στα σκαμπανεβάσματα των «αγορών». Το
αποτέλεσμα ήταν ότι η τελευταία κρίση
έπληξε τη Βρετανία περισσότερο κι απ’ τη Μεγάλη Ύφεση του 1929! Επιπλέον, ο
βρετανικός ιμπεριαλισμός έβλεπε τη διεθνή θέση του να υποβαθμίζεται διαρκώς,
προς όφελος κυρίως της Γερμανίας και της Κίνας. Γερμανικές και αμερικανικές
εταιρείες εξαγόρασαν όλες τις βρετανικές αυτοκινητοβιομηχανίες, ενώ κινεζικά,
ρωσικά, αραβικά, ακόμα και ινδικά κεφάλαια αλωνίζουν μέσα στη χώρα, βάζοντας
στο χέρι όχι μόνο ακίνητα αλλά και σημαντικές επιχειρήσεις. Η παλιά βιομηχανική αγγλική αστική τάξη, τα
πιο εσωστρεφή τμήματα του εγχώριου κεφαλαίου, τα μικροαστικά στρώματα, χτυπήθηκαν
από την κρίση.
Όσο για την εργατική τάξη,
αυτή χτυπήθηκε τετραπλά. Πρώτον, από την
πολιτική της αποβιομηχάνισης – μέσα σε 30 χρόνια χάθηκαν τα 2/3 των θέσεων
εργασίας στη βιομηχανία. Δεύτερον, από
την κρίση. Τρίτον, από τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων και τους αντισυνδικαλιστικούς νόμους
– 800.000 εργάτες δουλεύουν με συμβόλαια «μηδενικών ωρών» και για πάνω από 3,5
εκατ. δεν ισχύει το 8ωρο. Και τέταρτον, από
τη μαζική εισαγωγή φτηνών εργατικών χεριών· κι εδώ δεν αναφερόμαστε στους
εργάτες από τις πρώην βρετανικές αποικίες, που πάντα υπήρχαν, αλλά στα
εκατομμύρια που ήρθαν τα τελευταία χρόνια από την Ανατολική Ευρώπη (οι Πολωνοί
και μόνο πλησιάζουν το 1 εκατ.).
Εθνικός προστατευτισμός
 |
Ο ταξικός και πολιτικός συσχετισμός στη χώρα επιτρέπει
στο
αγγλικό εργατικό κίνημα να περάσει στην αντεπίθεση
|
Αν ο βρετανικός καπιταλισμός
δεν άλλαζε πορεία, αφ’ ενός θα ρίσκαρε
μια ακόμα πιο δραματική υποβάθμισή του στον διεθνή καταμερισμό εργασίας – η
παραγωγικότητα της εργασίας στη χώρα έχει φτάσει να είναι μικρότερη και από
εκείνη της Ιταλίας! Αλλά θα ρίσκαρε με μαθηματική
ακρίβεια και τρομερές κοινωνικές συγκρούσεις. Παλιές βιομηχανικές περιοχές
της χώρας έχουν πλέον χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα… από την Πολωνία και
ολόκληρες γειτονιές του Λονδίνου έχουν μεταβληθεί σε εκκολαπτήρια τζιχαντιστών.
Έτσι, η μόνη διέξοδος ήταν η στροφή προς την παλιά, δοκιμασμένη πολιτική του
«εθνικού προστατευτισμού». Φραγμοί στα ξένα κεφάλαια, απαλλαγή από τις
ντιρεκτίβες των Βρυξελλών δια της αποχωρήσεως από την Ε.Ε., ενίσχυση της
εγχώριας βιομηχανίας, διμερείς συμφωνίες με άλλες χώρες, μείωση των εισαγόμενων
εργατικών χεριών. Δεν πρόκειται, φυσικά,
για μια πολιτική που μπορεί να βγάλει τον υπέργηρο καπιταλισμό από την
αμετάκλητη παρακμή του, αλλά για τη βρετανική αστική τάξη δεν υπήρχε άλλη
επιλογή. Φυσικά, όπως γίνεται πάντα, για μια τέτοια στροφή δεν μπορούσε να
μπει μπροστά όλη η αστική τάξη, και σε καμία περίπτωση το τραπεζικό κεφάλαιο
και το πολύ μεγάλο διεθνοποιημένο κεφάλαιο, που ευνοούνται από τις «ανοιχτές
αγορές» και τα «ανοιχτά σύνορα». Όμως –κι αυτό πολλοί στην «αριστερά» το έχουν
ξεχάσει– ο καπιταλισμός δεν μπορεί να
υπερβεί το εθνικό κράτος, και αστική τάξη μιας χώρας δεν είναι μόνο το μεγάλο διεθνοποιημένο
κεφάλαιο. Κάτι ακόμα που πολλοί στην «αριστερά», σκεπτόμενοι
αντιδιαλεκτικά, ξεχνούν είναι το εξής: μπορεί τα συμφέροντα αστικής και
εργατικής τάξης να είναι ανταγωνιστικά, αλλά αυτό δεν αποκλείει από μια εξέλιξη να επωφελούνται και οι δύο
κοινωνικές τάξεις, από διαφορετική βέβαια σκοπιά. Κάτι τέτοιο ισχύει για το Brexit. Το
δημοψήφισμα για το Brexit, λοιπόν, πυροδότησε στη
χώρα πολιτικές εξελίξεις ιστορικής σημασίας.
Μέι και Κόρμπιν
 |
Η αντίθεση βρετανικού και γερμανικού ιμπεριαλισμού
είναι
βαθιά και ασυμφιλίωτη. Και δεν είναι θέμα
προσώπων ή κυβερνήσεων…
|
Το Συντηρητικό Κόμμα, με την τεράστια εμπειρία του στην καθοδήγηση του
βρετανικού καπιταλισμού, κινήθηκε γρήγορα και έβαλε στην ηγεσία την Τερέζα Μέι.
Αυτή θέλει ένα καθαρό Brexit, με τις
λιγότερες δυνατές απώλειες για τον βρετανικό καπιταλισμό και τη μικρότερη
δυνατή διατάραξη των ταξικών συσχετισμών μέσα στη χώρα. Η εικόνα ότι η Μέι
απέτυχε, ότι θα ηττηθεί στις διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε., ή ότι θα αναγκαστεί
να πάει γρήγορα σε νέες εκλογές, είναι
καθαρή προπαγάνδα των δυνάμεων εκείνων, εντός και εκτός Βρετανίας, που δεν
ήθελαν το Brexit. Στις εκλογές η Μέι έφτασε στο 42,3%, ένα
αντικειμενικά πολύ υψηλό ποσοστό, έχασε όμως την απόλυτη πλειοψηφία εδρών στη
Βουλή γιατί δεν είχε προβλέψει τη μεγάλη άνοδο των Εργατικών του Κόρμπιν – και
δεν την είχε προβλέψει γιατί το σύνολο των αστικών επιτελείων διαβεβαίωναν ότι ο Κόρμπιν είναι ένας
περιθωριακός αριστεριστής, που δεν έχει καμία τύχη. Οι ίδιοι έφτασαν να
λένε ότι η Μέι δεν θα μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση με τη στήριξη των
προτεσταντών της Βόρειας Ιρλανδίας (DUP),
γιατί διαφωνούν στο θέμα των αμβλώσεων! Όμως, η Μέι σχημάτισε κυβέρνηση,
ελέγχει το κόμμα της και δεν πρόκειται να είναι καθόλου υποχωρητική στις
διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. Σε τελευταία ανάλυση, εδώ δεν παίζεται το δικό της κεφάλι αλλά η ίδια η ύπαρξη του βρετανικού
ιμπεριαλισμού. Παράλληλα, η
θνησιγενής ιστορία της σκωτικής απόσχισης θάφτηκε οριστικά, με την κάκιστη
επίδοση των Σκωτσέζων εθνικιστών στις εκλογές.
Η βασική ανησυχία των
Συντηρητικών δεν είναι τι θα κάνουν με το Βερολίνο (σε αυτό θα έχουν και τη
στήριξη των ΗΠΑ) αλλά το ότι θα πιεστούν
αντικειμενικά για ορισμένες παραχωρήσεις στην εργατική τάξη. «Εθνικός
προστατευτισμός» και «εθνική ενότητα», ειδικά σε τόσο κρίσιμες συγκυρίες, δεν
γίνονται με την πλειοψηφία του λαού σε διαρκή κοινωνική καταβύθιση. Αλλά φυσικά
θα πιεστούν και από την αγωνιστική άνοδο
της ίδιας της αγγλικής εργατικής τάξης, που βρήκε πολιτική έκφραση στην αριστερή
στροφή Κόρμπιν.
Στο Εργατικό Κόμμα, λοιπόν, έχουμε επίσης ραγδαίες ανακατατάξεις. Πρόκειται
ασφαλώς για ένα από τα πιο δεξιά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης, το
οποίο υπό τις ηγεσίες Μπλερ και Μπράουν εφάρμοσε καθαρά νεοφιλελεύθερες
συνταγές. Όμως, λόγω της ιστορικής του σύνδεσης με τα συνδικάτα, διατήρησε πιο στενούς δεσμούς με την
εργατική κοινωνική του βάση απ’ ό,τι οποιοδήποτε άλλο αντίστοιχο κόμμα στην
Ευρώπη. Χτυπημένη από την κρίση, αυτή η εργατική βάση επέβαλε ως αρχηγό του
κόμματος το 2015 τον Κόρμπιν, ένα στέλεχος αριστερών καταβολών. Η γραφειοκρατία
του κόμματος ήταν ανοιχτά φιλο-Ε.Ε. στο δημοψήφισμα, ο Κόρμπιν επίσης, αλλά
εντελώς ανόρεχτα, κι έτσι μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος οι Μπλερικοί
προσπάθησαν να τον ανατρέψουν. Αμέσως η βάση του κόμματος, και ιδίως η νεολαία,
έσπευσε να τον υπερασπιστεί. Εκατοντάδες
χιλιάδες νέα μέλη γράφτηκαν στο κόμμα, φαινόμενο πρωτόγνωρο πανευρωπαϊκά τις
τελευταίες δεκαετίες!
Το πρόγραμμα του Κόρμπιν έχει
αρκετά φιλεργατικά στοιχεία, από την άλλη δεν έρχεται καθόλου σε αντίθεση με
τον «εθνικό προστατευτισμό», όμως είναι ασυνεπές σε αυτό το τελευταίο, γιατί
δεν κλείνει τις πόρτες ούτε στην Ε.Ε. ούτε στα φτηνά εισαγόμενα εργατικά χέρια.
Όπως και να ’ναι, ύστερα από τέσσερις σχεδόν δεκαετίες σκληρού νεοφιλελευθερισμού,
η εργατική τάξη δεν θα μπορούσε να μην
αρπάξει την ευκαιρία. Ο Κόρμπιν έκανε μια εξαιρετική καμπάνια, ανέβασε δέκα
μονάδες το κόμμα του (40%) και θα αποτελέσει έναν βασικό παράγοντα των από δω
και πέρα εξελίξεων.
Η εργατική τάξη
Βέβαια, ούτε το Εργατικό
Κόμμα έπαψε να είναι ένα κόμμα του κεφαλαίου, ούτε ο Κόρμπιν, σε περίπτωση που
κερδίσει τις επόμενες εκλογές, θα είναι εύκολο να εφαρμόσει το πρόγραμμά του. Αλλά για την εργατική τάξη άνοιξε ένας
δρόμος.
Είναι προφανές ότι
δικαιώνεται απολύτως η θέση μας ότι: η
στροφή της Βρετανίας (αλλά και των ΗΠΑ)
προς την πολιτική του «εθνικού προστατευτισμού» υπονομεύει αντικειμενικά την
ενότητα του παγκόσμιου καπιταλιστικού στρατοπέδου και τον νεοφιλελεύθερο
«μονόδρομο» και ανοίγει μεγάλες ευκαιρίες για την εργατική τάξη να
ανασυνταχθεί και να αντεπιτεθεί. Και
αυτό γίνεται ήδη. Δεν είναι μόνο η αριστερή στροφή του Κόρμπιν, αλλά και οι
σημαντικοί εργατικοί αγώνες των τελευταίων ετών, στους σιδηροδρόμους, το μετρό,
στον χώρο της υγείας, σε μεγάλα εργοστάσια, ενάντια στις περικοπές στην
κοινωνική πρόνοια κ.λπ.
Ύστερα από χρόνια
απογοητεύσεων και ηττών, είναι φανερό
ότι μια νέα, άφθαρτη, μαχητική εργατική γενιά παίρνει τη σκυτάλη στην Αγγλία.
Το ηρωικό αγγλικό εργατικό κίνημα, το πρώτο που εμφανίστηκε στην ιστορία, έχει
κάθε δυνατότητα να ανατρέψει τον συσχετισμό δυνάμεων υπέρ του, να αποσπάσει
σημαντικές κατακτήσεις και να ανοίξει
ελπιδοφόρους δρόμους όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και ως παράδειγμα για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές εργατικές τάξεις. Που
σαφέστατα θα ευνοηθούν και από οποιαδήποτε νίκη της αγγλικής εργατικής τάξης
αλλά και από οποιαδήποτε ήττα της αντιδραστικής Ε.Ε. στο θέμα του Brexit.
Το αγγλικό προλεταριάτο χρειάζεται μια ηγεσία που θα
υπερβαίνει κατά πολύ τις φιλεργατικές διαθέσεις του Κόρμπιν, μια ηγεσία που θα
τάσσεται ξεκάθαρα με την αλλαγή του κοινωνικού συστήματος. Δυνάμεις
επαναστατικές υπάρχουν μέσα στη βρετανική εργατική τάξη, και στη μεγάλη τους
πλειονότητα έχουν αναφορά στον τροτσκισμό. Οι δυνάμεις αυτές οφείλουν να
εκτιμήσουν σωστά τη νέα κατάσταση, να ξεκόψουν οριστικά από την επιρροή
φιλελεύθερων ιδεολογημάτων (μεταξύ
άλλων στο μεταναστευτικό ζήτημα) και την
καταστροφική παράδοση του μόνιμου εισοδισμού (άμεσου ή έμμεσου) στο Εργατικό Κόμμα. Κάτι τέτοιο όχι μόνο
δεν θα τους απομακρύνει από την πλατιά εργατική βάση αυτού του κόμματος αλλά
αντίθετα θα βοηθήσει αυτή τη βάση να προσανατολιστεί ορθότερα και πιο τολμηρά
στις ευκαιρίες που θα προκύψουν για κλιμάκωση της ταξικής πάλης. Η εργατική τάξη,
και στη Βρετανία και παντού, είναι αριστερότερα απ’ όσο νομίζουμε. Φτάνει να
μπορεί κανείς να μιλήσει στην καρδιά της!
Πάρις Δάγλας
