Σ’ αυτή την Ιστορική Στήλη μας
δημοσιεύουμε ορισμένα αποσπάσματα από το ανέκδοτο έργο «Ίδρυση της ΚΟΜΛΕΑ» (4
τόμοι), του πολιού μεγάλου Κομμουνιστή-Τροτσκιστή μαχητή Λουκά Καρλιάφτη. Τα
αποσπάσματα αυτά συμπληρώνονται και από άλλα στοιχεί και πληροφορίες, που: είτε
μας μεταφέρθηκαν προφορικά απ’ τον ίδιο του Λουκά Καρλιάφτη στις συνεχείς
συζητήσεις που είχαμε τα τελευταία χρόνια πριν το θάνατό του· είτε προέρχονται
από άλλες ιστορικές εργασίες, όπως «Οι Πρώτες Ρίζες μας» του
Κομμουνιστή-Τροτσκιστή ηγέτη και δασκάλου μας Γιάννη Βερούχη («Νέος
Μπολσεβίκος», τεύχος 2-3) και «Η Ιστορία του Μπολσεβικισμού-Τροτσκισμού στην
Ελλάδα» του Λ. Καρλιάφτη (5 τόμοι).
Η ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΚΟΜΛΕΑ
(ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ
ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ)
 |
Ένα φύλλο της «Πάλης των
Τάξεων», της μαχητικής
προλεταριακής εφημερίδας των πρώτων
Ελλήνων
Κομμουνιστών-Τροτσκιστών
|
Η ΚΟΜΛΕΑ
είχε διακλαδώσεις κομματικές σ’ ολόκληρη τη χώρα, σε πόλεις, ακόμα και σε
χωριά. Σκιτσάρουμε εδώ μια σχετική περιγραφή:
-
Στην
Αττική: Αθήνα, Πειραιάς, Ελευσίνα, Νέα Μάκρη, Λαύριο κ.λπ.
-
Στη
Στερεά Ελλάδα: Αγρίνιο, Μεσολόγγι, Άμφισσα, Λειβαδιά, Λαμία, Θήβα και σε αρκετά
χωριά (π.χ. Δόμβραινα, Πλαταιές κ.λπ.)
-
Στην
Πελοπόννησο: Πάτρα, Κόρινθος, Πύργος, Καλαμάτα, Τρίπολη, Μάνη.
-
Στην
Δυτική Ελλάδα: σχεδόν σ’ όλες τις πόλεις και σε ορισμένα χωριά της Ηπείρου
(κυρίως αρτεργάτες), Κέρκυρα, Κεφαλονιά.
-
Στα
νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη: Μυτιλήνη, Ηράκλειο.
-
Στη
Θεσσαλία: Βόλος, Λάρισα.
-
Στη
Μακεδονία: Θεσσαλονίκη, Έδεσσα, Αριδαία, Άρνισσα, Αγ. Αθανάσιος Πέλλας,
Ξανθόγεια Πέλλας, Κοζάνη, Πτολεμαΐδα, Σιάτιστα, Βέροια, Παλατίτσια Ημαθίας,
Κατερίνη, Σέρρες, Φλώρινα, Καστοριά.
-
Στην
Αν. Μακεδονία & Θράκη: Καβάλα, Δράμα, Πράβι (σημ. Ελευθερούπολη Καβάλας),
Κούπκιοϊ (σημ. Πρώτη Σερρών), Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη, Θάσος.
Σύμφωνα με τις αναφορές που στέλνονταν στον Τρότσκυ, η οργάνωση
διέθετε στα τέλη του 1932, 2.289 τακτικά, δόκιμα και εκπαιδευόμενα μέλη. Η
οργάνωση όμως συνέχισε ν’ αναπτύσσεται και κατά τα έτη 1933 και 1934, οπότε ο
αριθμός αυτός ξεπέρασε το 2.500 μέλη. Απ’ τα 2.280 μέλη, τα 509 ήταν τακτικά,
τα 400 δόκιμα και τα 1.371 εκπαιδευόμενα.
Μετά τη σύνδεση με τον
Τρότσκυ, το οργανωτικό σχήμα της οργάνωσης ανανεώθηκε πλήρως, έτσι ώστε να
εξασφαλιστεί μεγαλύτερη εσωτερική δημοκρατία αλλά και αποτελεσματικότερη
επέμβαση στους αγώνες της τάξης. Ιδρύθηκαν τρεις Περιφερειακές Επιτροπές, στον
Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
Στην Αθήνα, στον Πειραιά και στη Θεσσαλονίκη, υπήρχαν όμως
και αχτιδικές επιτροπές που είχαν εκλεγεί και η καθεμία απ’ τις οποίες ήταν
υπεύθυνη για έναν αριθμό πυρήνων. Μεγάλο ρόλο έπαιζαν οι μορφωτικοί όμιλοι, απ’
τους οποίους περνούσαν τα εκπαιδευόμενα και τα δόκιμα μέλη. Στους ομίλους
αυτού, γίνονταν μαθήματα μαρξιστικής θεωρίας, ιστορικού υλισμού, πολιτικής
οικονομίας κ.λπ. και παράλληλα ξεκινούσαν τα υποψήφια μέλη τη δράση και τη
συμμετοχή στην πλατιά δουλειά της Οργάνωσης. Σε μια περίοδο, μόνο στις
προλεταριακές συνοικίες του Πειραιά, λειτουργούσαν παράλληλα 10 μορφωτικοί
όμιλοι, στους οποίους πολλές φορές αγράμματοι εργάτες μάθαιναν ταυτόχρονα
γραφή, ανάγνωση και μαρξισμό, πρωτοσυλλαβίζοντας απ’ το «Αλφαβητάρι του
Κομμουνισμού»!
Κοινωνική σύνθεση της Οργάνωσης: πανθομολογούμενα
προλεταριακή, με προσβάσεις στα βιομηχανικά κέντρα της χώρας και κατακτήσεις σε
ορισμένες μεγάλες βιομηχανίες.
Η κοινωνική σύνθεση της οργάνωσης ποσοστιαία (σύμφωνα με τις
καταστάσεις που στάλθηκαν στη Διεθνή Αριστερή Αντιπολίτευση):
Εργάτες:75% - Υπάλληλοι: 9% - Αγρότες: 7% - Μικροαστοί: 3% -
Διανοούμενοι: 6%.
Στην Αθήνα, είχαμε πυρήνες στην ΒΙΟ, στη Χημική Βιομηχανία
(Κοκκαλάδικο), στο Κεραμιδάδικο, στο Υφαντουργείο και στο Καπνεργοστάσιο
Ποδαράδων, στην Τιτάν, στα μεγάλα τσαγκαράδικα, χωρίς να υπολογίσουμε τους
πυρήνες των αναπήρων και των διαφόρων επαγγελμάτων (ξυλουργοί, αρτεργάτες,
μπετατζήδες, γκαρσόνια, παντοπωλοϋπάλληλοι, εμποροϋπάλληλοι κ.λπ.).
Στον Πειραιά: στο εργοστάσιο Λιπασμάτων, στο Τσιμεντάδικο,
στα Πετρέλαια, στο Καπνεργοστάσιο Παπαστράτου, στα Μηχανουργεία, στα μεγάλα
τσαγκαράδικα, μπετατζήδων Κοκκινιάς κ.α.
Στη Θεσσαλονίκη: στα Καπνεργοστάσια, στην Υφανέτ, στην
Αλατίνη, στους Σιδηροδρόμους και σε πολλά επαγγέλματα.
Στο Αγρίνιο, στην Καβάλα, στη Δράμα, στις Σέρρες, κυρίως στα
Καπνεργοστάσια.
Σ’ όλ’ αυτά τα εργατικά κέντρα και σε άλλα μικρότερα, υπήρχα
πυρήνες, συνδικαλιστικές φράξιες, διευθύνονταν απεργίες, διαδηλώσεις και πολλές
άλλες εκδηλώσεις.
Η εφημερίδα μας
Η εφημερίδα μας ήταν «Η Πάλη των Τάξεων». Ήταν έκφραση του
επαναστατικού μαρξισμού, του λενινισμού και του τροτσκισμού. Ήταν όργανο του
επαναστατικού προλεταριάτου και των πληβειακών μαζών. Ήταν το όπλο για τον
πόλεμο των τάξεων. Έφερνε τα μηνύματα απ’ την ΕΣΣΔ και απ’ την προλεταριακή
επανάσταση του Οκτώβρη. Ιδιαίτερα απ’ τη Διεθνή Αριστερή Αντιπολίτευση και τον
Τρότσκυ.
Ήταν αμείλικτη κατά
των ρεφορμιστών και των σταλινικών. Ήταν ατσάλινη κατά της τρομοκρατίας της
άρχουσας τάξης. Δεν λογάριαζε θυσίες, διώξεις και κατατρεγμούς. Οι αγωνιστές
της έδειξαν ότι πάλευαν κατά του κατεστημένου, αποφασιστικοί και ατρόμητοι. Θα
μείνουν στην ιστορία οι υπερήφανες απολογίες τους στα δικαστήρια και στα
στρατοδικεία: «Ναι, είμαι Μπολσεβίκος-Λενινιστής και παλεύω για την
Προλεταριακή Επανάσταση».
Έβγαινε εβδομαδιαία. Κυκλοφορούσε μέσω του πρακτορείου και
φωναχτά στα εργοστάσια και στις συνοικίες. Κυκλοφορούσε σε 5.000 αντίτυπα. Οι
ανάπηροι πολέμου, που τότε είχαν όλα τα περίπτερα, και που ήταν όλοι τους
τροτσκιστές ή φιλοτροτσκιστές, την αναρτούσαν στην καλύτερη θέση.
Η Πάλη των Τάξεων κλήθηκε να κάνει γνωστές τις απόψεις του
Τρότσκυ. Να ρίξει άπλετο φως στα κολοσσιαίας σημασίας προβλήματα της ΕΣΣΔ. Να
παρουσιάσει τις αναλύσεις του Τρότσκυ για τη διαλεκτική εξέλιξη του καθεστώτος
της Οκτωβριανής Επανάστασης, της σχεδιασμένης οικονομίας. Να κάνει γνωστές τις
διαφορές Τρότσκυ-Στάλιν. Ν’ αποκαλύψει τα βαθύτερα αίτια της κρίσης αυτής. Να
καταπολεμήσει τις παρεκκλίσεις και τους οπορτουνισμούς του σταλινισμού και της
γραφειοκρατίας, σαν ενός ρεύματος αντι-μπολσεβίκικου. Και να καταγγείλει στις
μάζες τις επιπτώσεις που είχε αυτό το γραφειοκρατικό σταλινικό καρκίνωμα πάνω
στο παγκόσμιο και φυσικά στο ελληνικό κίνημα. Αυτό το έργο θα ήταν ακατόρθωτο
αν δεν είχαμε στο πλευρό μας και κοντά μας τον Τρότσκυ.
 |
Γιώργος Βιτσώρης, ο
ουσιαστικός πολιτικός
ηγέτης της ΚΟΜΛΕΑ
|
Η Πάλη των Τάξεων βγήκε τα χρόνια της πάλης κατά της κρίσης
του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού και κατά
της ανόδου του φασισμού. Και πάνω σ’ αυτό, η Πάλη των Τάξεων έδινε φύλλο
παρά φύλλο σχεδόν, άρθρα του Τρότσκυ καταπληκτικής αξίας μαρξιστικής.
Ο Γιώργος Βιτσώρης ήταν ο γενικός υπεύθυνος της ύλης. Είχε
γράψει τη διακήρυξη της ΚΟΜΛΕΑ και πάρα πολλά απ’ τα κύρια άρθρα. Έγραφε συχνά
ανυπόγραφα άρθρα που έμπαιναν σαν κύριο άρθρο ή κατελάμβαναν κύριες σελίδες. Ο
Γιώργος Βιτσώρης ήταν η ψυχή της Οργάνωσης. Ήταν η απόλυτα ηθική φυσιογνωμία.
Ήταν το πρότυπο ζωής για τους μαχητές της Οργάνωσης, που σε κάθε δύσκολη
απόφαση που έπρεπε να πάρουν, έλεγαν χαρακτηριστικά: «Αυτό θα έκανε ο Βιτσώρης
στη θέση μου». Ήταν επίσης αυτός που είχε την πολιτική εμπιστοσύνη και την
προσωπική εκτίμηση του αρχηγού μας, του Τρότσκυ.
Εκτός όμως απ’ την εφημερίδα μας, την Πάλη των Τάξεων,
βγάζαμε και μια σειρά άλλα φύλλα, συνδικαλιστικά, τοπικά κ.λπ., όπως η «Φωνή
των Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου», ο «Αρτεργάτης», ο «Υποδηματεργάτης», ο
«Φοιτητής», ο «Προλετάριος» (15ήμερη εφημερίδα των Τροτσκιστών Εβραίων της
Θεσσαλονίκης) κ.λπ. Ο συνδικαλιστικός μας τύπος τυπωνόταν σε τιράζ 5.000-7.500
φύλλα για κάθε εφημερίδα.
Συνδικαλιστικό
Μετά το 4ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ, όταν διαγράφτηκαν απ’ τη δεξιά
του Καλομοίρη και τους «σοσιαλιστές» του Στρατή όλα τα σωματεία της Αριστεράς,
και μετά τη διαγραφή των τροτσκιστικών συνδικάτων απ’ τους σταλινικούς, που
ίδρυσαν την «Ενωτική» ΓΣΕΕ, τα σωματεία μας προσανατολίστηκαν στο Εργατικό
Κέντρο της Αθήνας που ελεγχόταν απ’ τον κεντροδεξιό Καλύβα, και εκεί έριξαν όλο
το βάρος της δράσης τους.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, κύριος στόχος ήταν οι ταξικές
διεκδικήσεις και η πάλη μας κατά του «ιδιώνυμου» και της πρωτοφανούς
τρομοκρατίας, μα βάση τη γραμμή της Ενότητας και του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου.
Αφήσαμε εποχή μέσα στους αγώνες της εργατικής τάξης γιατί πολεμούσαμε
ανυποχώρητα και αδιάλλακτα για τα συμφέροντα των εργατών και γιατί οι δικές μας
ηγεσίες στα συνδικάτα ήταν αυτές που έφερναν νίκες και κατακτήσεις για τους
εργάτες. Επίσης, οι τροτσκιστές συνδικαλιστές ηγέτες άφησαν εποχή ως οι
μεγαλύτεροι ρήτορες που πέρασαν απ’ το εργατικό κίνημα.
Η δύναμη της ΚΟΜΛΕΑ
στους ανώτερους συνδικαλιστικούς οργανισμούς
1) Γενική Συνομοσπονδία Αναπήρων και
Θυμάτων Πολέμου (η δεύτερη μεγαλύτερη συνδικαλιστική οργάνωση της χώρας, μετά
τους καπνεργάτες, με τμήματα μέχρι και το τελευταίο χωριό). Η δύναμη του
Τροτσκισμού στους αναπήρους ήταν τέτοια, που σε κάθε συνέδριο της Γενικής
Συνομοσπονδίας Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου, επίτιμος πρόεδρος του συνεδρίου
ψηφιζόταν ο Τρότσκυ!
2) Συνεργαζόμενα Συνδικάτα Εργατικού
Κέντρου (Στο Συνέδριο του Ε.Κ.Α. το 1931, οι Τροτσκιστές έχασαν την πλειοψηφία
από 1 ψήφο!)
3) Πλειοψηφία στο Εργατικό Κέντρο
Καλαμάτας.
4) Ισχυρές μειοψηφίες στα Εργατικά
Κέντρα Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Λαμίας.
Κατακτήσεις Συνδικάτων
Αθήνα:
Αρτεργατών, Τσαγγαράδων, Κουρέων, Ζαχαροπλαστών, Μπετατζήδων, Μπογιατζήδων,
Ξυλουργών, Κλωστοϋφαντουργών, Σιμιτεργατών, Μικρεμπόρων, Αρβυλεργατών,
Αργυροχρυσοχόων, Ανωνυμιτών (Υπαλλήλων Ανωνύμων Εταιρειών και Τραπεζών),
Γκαρσονιών, Παντοπωλοϋπαλλήλων, Σφαγείων.
Πειραιάς:
Τσαγγαράδων, Αρτεργατών, Μπετόν Αρμέ, (Κοκκινιάς), Εκτελωνιστών, Λιμενεργατών,
Τελωνειακών, Καπνεργατών.
Θεσσαλονίκη:
Τσαγγαράδων, Κλωστοϋφαντουργών, Λιθογράφων, Ξενοδοχοϋπαλλήλων, Εφημεριδοπωλών,
Γκαρσονιών, Οικοδόμων.
Σέρρες:
Τσαγγαράδων.
Καβάλα :
Τσαγγαράδων, Ιδιωτικών Υπαλλήλων, Τυπογράφων.
Κομοτηνή:
Τσαγγαράδων, Αρτεργατών.
Καλαμάτα:
Καπνεργατών, Μυλεργατών, Φορτοεκφορτωτών.
Πάτρα:
Αρτεργατών, Τσαγγαράδων, Μετάλλου.
Λαμία:
Ζαχαροπλαστών.
Μυτιλήνη:
Αρτεργατών.
Αγρίνιο:
Τσαγγαράδων, Ραπτεργατών, Ξυλουργών, Γκαρσονιών.
Τοπικά Κέντρα
Με
πρωτοβουλία της 50μελούς Επιτροπής Ανέργων και των Συνεργαζόμενων Συνδικάτων,
οργανώθηκαν και μπήκαν σε πλήρη δράση αυτή την περίοδο 3 Τοπικά Συνδικαλιστικά
Κέντρα. Στη Νέα Ιωνία, στην Καισαριανή και στη Δραπετσώνα. Τα Τοπικά Κέντρα δεν
ήταν παρά τοπικές συνδικαλιστικές επιτροπές ανωτέρου επιπέδου διαφόρων κλάδων.
Στόχος τους ήταν η διευκόλυνση του έργου της συγκέντρωσης των εργατών, των
ανέργων και των προσφυγικών μαζών, ιδιαίτερα στα μακρινά συνοικιακά κέντρα, για
τη διεξαγωγή των αγώνων τους.
Ως ένα βαθμό
ήταν ανεξάρτητα απ’ τα ανώτερα συνδικαλιστικά γραφειοκρατικά κέντρα των
σταλινικών και «σοσιαλιστών». Η αποστολή τους ήταν να ενώνουν ενιαιομετωπικά
όλους τους εργατοϋπαλλήλους στο σχήμα: «Βαδίζουμε χωριστά – Χτυπάμε μαζί».
Γενικές Οργανώσεις
Ανέργων
1) Πεντηκονταμελής (50μελής) Επιτροπή
Ανέργων Αθηνών.
2) Τριακονταμελής (30μελής) Επιτροπή
Ανέργων Θεσσαλονίκης.
Αυτές οι δύο οργανώσεις βγήκαν από μαζικές συνελεύσεις
ανέργων με πρόσκληση ορισμένων συνδικάτων μας και ελέγχονταν απόλυτα από εμάς.
Αποτέλεσμα αυτής της πρωτοβουλίας ήταν ότι το κίνημα των ανέργων πέρας σ’ ένα
μεγάλο βαθμό στα χέρια των τροτσκιστών και παραμερίστηκαν οι σταλινικοί απ’
αυτό. Απ’ την 50μελή της Αθήνας και την 30μελή της Θεσσαλονίκης οργανώνονταν
πολλές μαζικές συγκεντρώσεις και μαχητικές διαδηλώσεις.
Τυπογραφείο
Το τυπογραφείο, στο οποίο έβγαινε η Πάλη των Τάξεων, ήταν
ιδιόκτητο της Οργάνωσης. Ήταν στημένο στην οδό Εμμανουήλ Μπενάκη. Είχε δύο
πιεστήρια, ένα μεγάλο στο οποίο έβγαινε η Πάλη των Τάξεων και ένα μικρό στο
οποίο έβγαιναν προκηρύξεις κ.ά.
Γραφεία
Τα γραφεία της Οργάνωσης ήταν στην οδό Καΐρη. Ήταν μεγάλα και
γνώρισαν δόξες συγκεντρώσεων. Εκεί συνέρρεαν δεκάδες εργάτες. Γίνονταν
συγκεντρώσεις και διαλέξεις για πολλά θέματα, μεγάλες συσκέψεις απ’ τις
συνδικαλιστικές φράξιές μας αλλά ακόμη και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Βιβλιοπωλεία
Βιβλιοπωλεία ή Οργάνωση διέθετε δύο: Το ένα στην Αθήνα, στην
οδό Ακαδημίας, μέσω του οποίου μεταφράζονταν, εκδίδονταν και κυκλοφορούσαν
αμέσως όλα τα έργα του Τρότσκυ. Κυριολεκτικά: απ’ την πένα του Τρότσκυ
κατευθείαν στα τυπογραφικά στοιχεία. Το άλλο βιβλιοπωλείο ήταν στη Θεσσαλονίκη.
Σ’ αυτό εκδόθηκαν επίσης σημαντικά έργα του Τρότσκυ, όπως το «Και Τώρα;» και
εναντίον του έγιναν αλλεπάλληλες διώξεις και επιδρομές.
Τα Κινήματα
 |
Τροτσκιστές κρατούμενοι στις
φυλακές Συγγρού το 1931
|
Εκτός όμως απ’ το συνδικαλιστικό, η Οργάνωση
δραστηριοποιούνταν σε μια σειρά από μεγάλα προλεταριακά και πληβειακά κινήματα,
τα οποία εκείνη την εποχή έπαιζαν πολύ μεγάλο ρόλο στην πάλη των τάξεων. Τα
κινήματα αυτά ήταν συχνά οι καλύτεροι τροφοδότες της Οργάνωσης με νέα μέλη,
στελέχη αλλά ακόμη και σε οικονομικούς πόρους. Και έπαιξαν τεράστιο ρόλο στην
απήχηση της Οργάνωσης μέσα στην εργατική τάξη. Αυτά ήταν:
1) Το Κίνημα των Αναπήρων και Θυμάτων
Πολέμου, απ’ τους πέντε πολέμους που έκανε ο ελληνικός καπιταλισμός μεταξύ
1912-1922. Η Γενική Συνομοσπονδία Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου ήταν η πρώτη
μεγάλη οργάνωση που κατακτήσαμε και απ’ αυτή κυρίως αιμοδοτήθηκε η οργάνωση με
μέλη και στελέχη. Ήταν πραγματικά ο εμψυχωτής όλης της οργάνωσης, με
εκπληκτικές σε οργάνωση και παλμό διαδηλώσεις, που δημιούργησαν σχολή.
2) Το Κίνημα των Φυματικών, που ήταν
χιλιάδες εκείνη την εποχή, λόγω των άθλιων συνθηκών υγιεινής μέσα στις οποίες
ζούσε η εργατική τάξη. Η Σωτηρία, το νοσοκομείο των φυματικών, ήταν πραγματικό
κέντρο τροτσκιστικής προπαγάνδας και στρατολογιών.
3) Το Κίνημα των Ανέργων, για το οποίο
έχουμε αναφερθεί και πιο πάνω.
4) Το Εκπολιτιστικό Κίνημα, με την
μπάντα και τη χορωδία της Οργάνωσης, το εργατικό θέατρο με εκπληκτικές
παραστάσεις που γίνονταν κυρίως για την ενίσχυση των φυλακισμένων και
εκτοπισμένων αγωνιστών μας. και ακόμη ο εργατικός αθλητισμός (ποδοσφαιρικοί
όμιλοι σωματείων και τοπικοί, περίπου 10 στην Αθήνα κι άλλοι τόσοι στη
Θεσσαλονίκη).
5) Το Γυναικείο Κίνημα, στο οποίο η
Οργάνωση πρωταγωνιστούσε, με εξαίρετες αγωνίστριες, όπως η Γεωργία
Αναστασιάδη-Δεληγιάννη, η Νίτσα Βιτσώρη, η Κατίνα Εμμανουηλίδου, η Αμαλία Δελή,
η Μ. Μεταξά με τις κόρες της Κούλα και Ζωή, η Ορεοζίλ Λεβί και πολλές πολλές
άλλες.
6) Το Κίνημα των Φοιτητών, όπου μια
ολόκληρη γενιά αγωνιστών και σπουδαίων διανοουμένων επαναστατών βγήκε απ’ τις
μεγάλες φοιτητικές απεργίες του 1929-30, που καθοδήγησαν οι Τροτσκιστές.
Για όλα αυτά
τα κινήματα όμως, θ’ αναφερθούμε κάποια στιγμή ξεχωριστά, γιατί θα χρειάζονταν
πάρα πολλές σελίδες για ν’ αναλυθεί η σημασία τους.
