Ο επαναστάτης ηγέτης
Γιάννης Βερούχης (1931-2010)
15 χρόνια από τον θάνατό του
Στις 4 Ιουνίου φέτος συμπληρώθηκαν 15 χρόνια από τον θάνατο του επαναστάτη ηγέτη, του κομμουνιστή-τροτσκιστή Γιάννη Βερούχη. Του αγαπημένου δάσκαλου και συντρόφου μας, και επί σειρά ετών αρχισυντάκτη αυτής της εφημερίδας που κρατάτε στα χέρια σας. Την απουσία του την αισθανόμαστε τόσο βαριά όσο και την πρώτη στιγμή. Άλλο τόσο βαρύ αισθανόμαστε το καθήκον να κάνουμε να «καρπίσει» η «κληρονομιά» που μας άφησε: περισσότερες από 6 δεκαετίες ακούραστης εργασίας μέσα στο επαναστατικό και εργατικό κίνημα, με ασύγκριτη αφοσίωση και σπουδαίο παραγωγικό έργο. 
Ο Γιάννης Βερούχης στο βήμα γενικής συνέλευσης του
σωματείου των λιθογράφων εργατών
Εμείς έχουμε μιλήσει πολλές φορές για τον Γιάννη. Σε αυτή μας την Ιστορική Στήλη «μιλούν» άλλοι για αυτόν. Έτσι έχουμε: 1) Δύο κείμενα, εν είδει νεκρολογίας, που έγραψε ο δημοσιογράφος-εκδότης Θύμιος Παπανικολάου, που κι αυτός δεν είναι πια εν ζωή· φίλος και συναγωνιστής του Γιάννη επί σειρά ετών. 2) Έναν λόγο που εκφώνησε ο πιο στενός σύντροφος του Γιάννη, ο Γιώργης ο Χατζής· μαζί ηγήθηκαν του πρότυπου σωματείου των λιθογράφων εργατών προδικτατορικά, των Δημοκρατικών Επιτροπών Αντίστασης (ΔΕΑ), της ιστορικής απεργίας των λιθογράφων το 1977 κ.λπ. 3) Τέλος, ένα ποίημα που έγραψε για τον Γιάννη η γνωστή και βραβευμένη συγγραφέας Ιωάννα Καρατζαφέρη, η οποία τον γνώρισε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας στην Ιταλία.
Χάσαμε τον Γιάννη Βερούχη, τον ακηλίδωτο αγωνιστή
Σάββατο 5 Ιουνίου 2010, 4 μ.μ.
Απουσίαζα και μόλις τώρα πληροφορήθηκα τη σουβλερή είδηση: ο Γιάννης Βερούχης, ο δάσκαλος, ο φίλος και ο αυθεντικός επαναστάτης μας άφησε.
Πικρός και σκληρός ο καιρός μας, ίσως ο πιο πικρός και σκληρός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι Επαναστάτες σπανίζουν και ζούνε όλη την τραγικότητα της εφιαλτικής εποχής μας.
Σπανίζουν και οι ηθικές υποστάσεις, οι μεγάλοι ιδεολόγοι και οι αλύγιστοι αγωνιστές.
Ο Γιάννης Βερούχης ήταν ο μεγάλος και ατόφιος επαναστάτης. Πλούτισε την εποχή του με το αλύγιστο σθένος του, με το μεγάλο αγωνιστικό και ηθικό του ανάστημα, με τα ακούραστα τραγούδια Πίστης στα ιδανικά του σοσιαλισμού και επαναστατικού μαρξισμού.
Ο Γιάννης Βερούχης ήταν ένα μοναδικό λουλούδι αγωνιστικότητας, ιδεολογικής συνέπειας και επαναστατικού ήθους. Όλα αυτά έχουν αποτυπωθεί στη συνείδησή μας, στη συνείδηση όλων όσοι τον γνώρισαν και αγωνίστηκαν μαζί του. Και αυτό γλυκαίνει τον σουβλερό και νωπό πόνο από το χαμό του…
Και είναι αυτό το θύμισμα του μεγάλου αυτού αγωνιστή που διώχνει την κατάθλιψη, ατσαλώνει το θάρρος μας και μας οπλίζει με δημιουργική αισιοδοξία.
Ο Γιάννης Βερούχης (συναγωνιστής και φίλος πάνω από 43 χρόνια) μας τύλιξε με τα επαναστατικά του νήματα μέχρι την τελευταία του στιγμή: Με τα πολύτιμα νήματα της επαναστατικής του αισιοδοξίας και του ήθους του.
Θα κλείσουμε τον αποχαιρετισμό μας με τα λόγια του Τρότσκυ που του άρεσαν ιδιαίτερα:
«Το ελατήριο της εποχής μας είναι πιο δυνατό από το ελατήριο του καθενός μας. Το σπείρωμα της ιστορίας θα ξετυλιχτεί ως την άκρη. Ας μην αντιταχθούμε σ’ αυτό, ας το βοηθήσουμε με τις συνειδητές προσπάθειες της σκέψης και της θέλησης. Ας προετοιμάσουμε το μέλλον. Ας κατακτήσουμε, για τον καθένα και για την καθεμιά, το δικαίωμα στο ψωμί και το δικαίωμα στο τραγούδι».
Καλό ταξίδι, φίλε!
Θύμιος Παπανικολάου
Συμπληρωματικά για τον Γιάννη Βερούχη
 |
| Ταξιδιωτικό έγγραφο του Γιάννη Βερούτη, που εκδόθηκε στη Γερμανία κατά τη διάρκεια της Χούντας |
Μέσα σε αυτή την καταιγίδα των ιστορικών διαψεύσεων, ο Βερούχης δεν λιποτάκτησε, ούτε αναζήτησε, όπως πολλοί άλλοι, τη «γοητεία της μπουρζουαζίας». Δεν καταποντίστηκε μέσα στη θύελλα, όχι μόνο από πίστη στα ιδανικά του κομμουνισμού, αλλά, κυρίως, γιατί διέθετε την πυξίδα της γνώσης και της επαναστατικής πράξης. Γνώριζε ότι ο σταλινισμός ήταν η αντεπαναστατική άρνηση του σοσιαλισμού, ο ημιμαθής και κομπάζων χλευασμός του μαρξισμού…
Ήταν ένας από τους πιο θαρραλέους μαχητές του λόγου και της επαναστατικής πράξης. Προδικτατορικά υπήρξε ο αναμφισβήτητος ηγέτης του κλάδου των λιθογράφων. Στέλεχος του ΚΔΚΕ, ελληνικού τμήματος της 4ηςΔιεθνούς, και οργανωτής του επί της οδού Εμμανουήλ Μπενάκη βιβλιοπωλείου του.
Έδωσε σκληρούς αγώνες όχι μόνο με τους κατασταλτικούς μηχανισμούς της εμφυλιοπολεμικής Δεξιάς αλλά και της σταλινικής «μαφίας» που ασκούσε συστηματική τρομοκρατία εναντίον κάθε ριζοσπαστικού στοιχείου του εργατικού κινήματος.
Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, επί σειρά ετών, ήταν πρόεδρος του σωματείου των Λιθογράφων. Μαζί με μια ομάδα αγωνιστών και συντρόφων του οικοδόμησαν ένα μαχητικό σωματείο το οποίο κέρδισε 59 απεργίες σε σύνολο 61.
Μεταξύ των μεγάλων νικών ήταν και το 5ήμερο-8ωρο-40ωρο, το τιμαριθμικό μεροκάματο, ένας μήνας άδεια, ένας μήνας επίδομα αδείας και μεγάλες μισθολογικές αυξήσεις: Οι μεγαλύτερες νίκες της εργατικής τάξης στην πρόσφατη ιστορία μας.
Για την ιστορία η ομάδα, εκτός του Βερούχη, απαρτιζόταν από τους: Γιώργη Χατζή, Ανδρέα Κεφαλά, Μάριο Τσιαδή, Νίκο Τζανανδρέα, Βαγγέλη Τσίλη, Αντώνη Δαμίγο, Ματίνα Γορανίτου, Γιώργο Κώτσου, και άλλους…
Μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στις 21 Απρίλη 1967 πρωτοστάτησε στη δημιουργία των ΔΕΑ (Δημοκρατικών Επιτροπών Αντίστασης). Για την αντιστασιακή του δράση επικηρύχτηκε απ’ τη χούντα και αναγκάστηκε να διαφύγει στην Ιταλία διακινδυνεύοντας την ζωή του, καθώς διέσχισε με τον συνάδελφο και συναγωνιστή του Γιώργο Κώτσου την Αδριατική με βάρκα.
Η γυναίκα του, Ματίνα Βερούχη-Γορανίτου, συνελήφθη και βασανίστηκε, χωρίς όμως να λυγίσει και να προδώσει τα μέλη των ΔΕΑ. Ο Γιάννης συνέχισε την αντιδικτατορική του δράση στο εξωτερικό, στη Γαλλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία.
Ο πατέρας του ήταν κομμουνιστής αγωνιστής. Έχασε την όρασή του στον Μικρασιατικό Πόλεμο (σ.σ. το σωστό είναι στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο), πέρασε στον τροτσκισμό και υπήρξε ο ηγέτης της «Ομοσπονδίας Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου». Στην επαρχία Καρυστίας εκλέχτηκε από τους αγρότες αντιπρόσωπος στην ΠΕΕΑ, αλλά οι σταλινικοί είχαν άλλα σχέδια. Τον δολοφόνησαν.
Ο Γιάννης Βερούχης, εδώ και αρκετά χρόνια, εξέδιδε με τους συνεργάτες του την εφημερίδα Σοσιαλιστική Προοπτική. Με την αρθρογραφία του και την όλη πρακτική του τιμούσε τις πολιτικές και θεωρητικές παρακαταθήκες του Μαρξ. Στάθηκε ακλόνητος αντίπαλος στην πολιτική των καπιταλιστικών κυβερνήσεων και των «αριστερών» για την αντικατάσταση των ντόπιων εργατών με φτηνούς και κατά εκατομμύρια εισαγόμενους αλλοδαπούς.
Από το τελευταίο ποίημα του Γεσένιν:
«Και σ’ αποχαιρετώ φίλε, χωρίς χειροσφιξίματα και λόγια. / Μη μου πικραίνεσαι, σβήσε τη θλίψη από το μέτωπό σου. / Σε τούτη τη ζωή δεν είναι καινούργιο να πεθαίνεις, / μα και να ζεις δεν είναι πιότερο καινούργιο».
5 Ιουνίου 2010
Θύμιος Παπανικολάου
***
Λόγος που εκφωνήθηκε από τον Γιώργη Χατζή στο πολιτικό μνημόσυνο για τον έναν χρόνο από τον θάνατο του Γιάννη Βερούχη
Πριν αναφερθώ στη γνωριμία μου και στη δράση μας με τον Γιάννη Βερούχη, θέλω να πω πως δεν χωρίσαμε ποτέ –ούτε στην περίοδο της δικτατορίας, που δραπέτευσε και αλληλογραφούσαμε με ψευδώνυμα–, μέχρι την ημέρα που έφυγε από τη ζωή στα χέρια μου στο νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν».
Με τον Γιάννη γνωριστήκαμε το 1955 στο λιθογραφείο Παπαχρυσάνθου. Δεν γίναμε απλώς φίλοι, αλλά σύντροφοι, και αναλάβαμε να γνωρίσουμε και άλλους συναδέλφους του κλάδου, για να οργανώσουμε το Σωματείο Λιθογράφων, που βρισκόταν σε διάλυση, με μια διοίκηση που δεν έκανε εγγραφές.
Δημιουργήσαμε μια ομάδα πέντε ατόμων, που ο Γιάννης μας έγραψε στο σωματείο. Στην πρώτη γενική συνέλευση, ελάβαμε όλοι το λόγο και κάναμε κριτική στη διοίκηση για τον τρόπο που διοικούσε. Ο πρόεδρος εγκατέλειψε τη συνέλευση και αποχώρησε. Την ίδια μέρα, έγιναν εκλογές, και η νέα διοίκηση απετελέσθη από τα πέντε μέλη που πήγαμε μαζί, έναν από την παλαιά διοίκηση και έναν συνάδελφο από άλλο λιθογραφείο. Παραλάβαμε το σωματείο με 33 μέλη. Με επισκέψεις στα εργοστάσια και συνεχείς συνελεύσεις, σε ένα χρόνο τα μέλη έγιναν 500.
Την επόμενη χρονιά, ύστερα από συσκέψεις με τους συναδέλφους, ξεκινήσαμε τις εργοστασιακές απεργίες για αυξήσεις των αποδοχών. Αυτές υπερέβησαν τις 60 και σχεδόν όλες ήσαν νικηφόρες.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι εκλογές στο σωματείο γίνονταν κάθε χρόνο και η διοίκηση που εκλεγόταν ήταν αυτή που εμείς υποδεικνύαμε, με πρόεδρο τον Γιάννη Βερούχη. Το συμβούλιο δε, μπορούσε να το παρακολουθήσει κάθε συνάδελφος. Η συντροφική ομάδα του σωματείου ήταν 15 μέλη και οι αποφάσεις για το σωματείο ελαμβάνοντο στους σχηματισμούς, όπου είχαμε αποφασίσει να προχωρήσουμε σε γενική απεργία.
Σε συσκέψεις και σε γενικές συνελεύσεις, αναφέραμε τα προβλήματα του κλάδου, καθώς και τα κέρδη των εργοδοτών. Ο κλάδος είχε δεχθεί τη γενική απεργία, και τον Ιούνιο του 1964 άρχισε, με μεγάλο ενθουσιασμό, με αιτήματα: αύξηση μισθών, μείωση των ωρών εργασίας και πενθήμερη εβδομάδα.
Βρισκόμαστε στην έκτη ημέρα και πολλοί εργοδότες που είχαν υποχρέωση για παράδοση εργασιών συζητούσαν να έρθουν σε επαφή με τη διοίκηση και να συζητήσουν για τη λύση της απεργίας. Επενέβη τότε το «δημοκρατικό» κόμμα, η ΕΔΑ, με την εφημερίδα του, την «Αυγή», και ζήτησε από το Υπουργείο Εργασίας να μας παραπέμψουν στη διαιτησία. Το υπουργείο, βέβαια, δεν έχασε την ευκαιρία και την ίδια μέρα μας παρέπεμψε. Και ενώ βρισκόμαστε σε γενική συνέλευση του κλάδου στο Εργατικό Κέντρο στην Αγησιλάου, μας γνωστοποίησε υπάλληλος του υπουργείου την παραπομπή. Έτσι η απεργία έληξε την έκτη ημέρα, με σχετική απογοήτευση.
Με συσκέψεις και συνελεύσεις, και αυτό ξεπεράστηκε. Μεσολάβησαν όμως τα πολιτικά γεγονότα του 1965, που κράτησαν μέχρι το 1967, οπότε επεβλήθη η δικτατορία των Συνταγματαρχών και έτσι διαλύθηκε το σωματείο.
Η συντροφική ομάδα των λιθογράφων δεν διαλύθηκε, αλλά με προτροπή του Γιάννη χωρίστηκε σε μικρές ομάδες των τριών συντρόφων και άρχισε τη δράση της ως ΔΕΑ, με έκδοση εφημερίδων και προκηρύξεων εναντίον της Χούντας.
Οι ομάδες αυτές έδρασαν μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου του 1967, οπότε συνελήφθησαν οι πιο πολλοί και οδηγήθησαν στο Στρατοδικείο, όπου και δικάστηκαν σε βαριές ποινές.
Το 1974, με την πτώση της Χούντας, τα σωματεία ενεργοποιήθησαν πάλι, και μάλιστα η προσέλευση των εργαζομένων ήταν μαζική. Ο Γιάννης καθυστερούσε να επιστρέψει (από το εξωτερικό) και με την προτροπή μου διορίστηκε προσωρινή διοίκηση, η οποία έκανε αρχαιρεσίες, στις οποίες εξελέγησαν γνωστοί συνάδελφοι, όχι βέβαια σύντροφοι. Άρχισαν αμέσως οι συσκέψεις και οι συνελεύσεις και οι συζητήσεις για επαναφορά των διεκδικήσεων του 1964. Στο μεταξύ, επανήλθε και ο Γιάννης από το εξωτερικό και ενεργοποιήθηκε στο σωματείο.
Με την προετοιμασία του κλάδου, φθάσαμε στο 1977 και αποφασίστηκε η απεργία διαρκείας με αιτήματα: εβδομαδιαίο σαραντάωρο-πενθήμερο, τιμαριθμικό μεροκάματο, ένα μήνα άδεια και ένα μήνα επίδομα.
Ο Γιάννης ανέλαβε την απεργιακή επιτροπή, που αποτελείτο από 150 μέλη, με σκοπό την περιφρούρηση της απεργίας και των εργοστασίων. Η απεργία κράτησε τρεις μήνες και έληξε με πλήρη επιτυχία. Ο Γιάννης ο Βερούχης ήταν η ψυχή της απεργίας και συνέβαλε τα μέγιστα στην επιτυχία της.
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ένα χάρισμα που είχε ο Γιάννης Βερούχης και που σπάνια το συναντάς. Βαθιά γνώστης του Μαρξισμού, έπειθε εύκολα κάθε συνομιλητή, από όποια παράταξη και αν προερχόταν.
Ήταν μια σπάνια μορφή, πολιτική και συνδικαλιστική.
***
Ένα ποίημα της Ιωάννας Καρατζαφέρη για τον Γιάννη-Βλαδίμηρο Βερούχη που γράφτηκε στην Ιταλία τον Σεπτέμβριο του 1970, κατά τη διάρκεια της Χούντας
Στον Βλαδίμηρο
Μπροστά στις ρωμαϊκές στήλες
του Βερονέζικου ταχυδρομείου
Στητός αυτός σα μια Ιωνική
μαρμαρόλευκη κολώνα
ξεθεμελιωμένος από τη γη του
κρατούσε στα μακριά του δάχτυλα
το καινούργιο ευαγγέλιο
του ξεπατρισμένου Ελληνισμού
Κάτω από τον ιταλικό ουρανό
που γαλάζωνε σα μίμος τον ορίζοντα
στεκόταν εκεί έχοντας στα μάτια
τη θλίψη των διασπαρμένων
Αποστόλων του Ελληνισμού
Στη σκιά ενός άστρινου θόλου
μακρυά από τα νερά του Ιλισσού
κοιτούσε το ποτάμι…
…πάνω του κυλούσε τα όνειρα
του απτόητου Ελληνισμού
