 |
| Η πάλη του ελληνικού λαού ενάντια στη «νεοφιλελεύθερη» ισοπέδωση των κατακτήσεων του πέρασε από πολλές φάσεις. Ο αντιμνημονιακός αγώνας (απ' όπου η φωτό) ήταν μια κρίσιμη καμπή. Η τωρινή διεθνής κατάσταση δημιουργεί το έδαφος για να συνεχιστεί αυτή η πάλη - καθώς οι νεοφιλελεύθερες «ιδέες» χρεοκοπούν όλο και πιο φανερά |
Οι τελευταίες εξελίξεις στο πεδίο του παγκόσμιου εμπορίου (βλ. προστατευτική πολιτική και δασμοί Τραμπ) έχουν οδηγήσει μια σειρά οικονομολόγους, πολιτικούς, δημοσιογράφους να μιλούν για αλλαγή-αντικατάσταση του οικονομικού υποδείγματος που είχε κυριαρχήσει παγκοσμίως τις τελευταίες τρεις και πλέον δεκαετίες. Δηλαδή, του νεοφιλελευθερισμού. Ας δούμε όμως σε αδρές γραμμές τι είναι ο νεοφιλελευθερισμός και πώς εφαρμόστηκε.
Η πρώτη χώρα όπου εφαρμόστηκε αυτό το μοντέλο ήταν η Χιλή, με το πραξικόπημα του Αουγκούστο Πινοσέτ το 1973. Η χώρα στράφηκε σε πολιτικές τις οποίες έκτοτε μιμήθηκαν πολλές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Ακολούθησαν η Βρετανία και οι ΗΠΑ, με τη Μάργκαρετ Θάτσερ και τον Ρόναλντ Ρήγκαν, το 1979 και το 1981, αντίστοιχα. Ωστόσο, το σημείο καμπής για την παγκόσμια εξάπλωση του νεοφιλελευθερισμού ήταν αναμφίβολα η πτώση του Ανατολικού Μπλοκ, το 1989, που άνοιξε τον δρόμο για τη διακήρυξη της περίφημης «Συναίνεσης της Ουάσιγκτον» την ίδια χρονιά. Επρόκειτο για μια συμφωνία οικονομικής πολιτικήςμεταξύ οργανισμών που εδρεύουν στην Ουάσιγκτον (ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, Υπουργείο Οικονομικών ΗΠΑ) και προοριζόταν να εφαρμοστεί αρχικά στις λατινοαμερικάνικες χώρες και γενικά σε χρεωμένες χώρες της περιφέρειας. Ωστόσο, τελικά, κάποιες γενικές κατευθύνσεις εφαρμόστηκαν παντού. Οι προτάσεις οικονομικής πολιτικής συνοψίζονταν σε έναν «δεκάλογο», ο οποίος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις εξής πολιτικές: μείωση φορολογικών συντελεστών για το μεγάλο κεφάλαιο, απελευθέρωση χρηματοπιστωτικού τομέα και εμπορίου, άρση των εμποδίων για Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ), ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων και προστασία των «δικαιωμάτων» των ιδιωτών, επίτευξη δημοσιονομικής πειθαρχίας, και πάνω απ’ όλα, κατάργηση εργασιακών, περιβαλλοντικών και άλλων κοινωνικών εγγυήσεων που θεωρήθηκαν εμπόδια για την «επιχειρηματικότητα».
Όλες οι παραπάνω πολιτικές αποτέλεσαν το οπλοστάσιο της επίθεσης που εξαπέλυσαν οι (μεγαλο)αστικές τάξεις απέναντι στις εργατικές τάξεις αλλά και τα μικροαστικά στρώματα, μην έχοντας πλέον να φοβούνται και το αντίπαλο δέος της Σοβιετικής Ένωσης. Ο νεο-«φιλελευθερισμός» δεν έχει καμία σχέση με τον ιστορικό πολιτικό φιλελευθερισμό, όπως υποστηρίζουν οι θιασώτες του, αλλά αντίθετα πρόκειται ουσιαστικά για νεο-συντηρητισμό!
Στη χώρα μας τώρα, η υλοποίηση τέτοιων πολιτικών ξεκίνησε έντονα από την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη το 1990, για να συνεχιστεί από όλες λίγο πολύ τις επόμενες κυβερνήσεις.Φυσικά, παρά τις πάμπολλες «μεταρρυθμίσεις» του πατέρα Μητσοτάκη, του «εκσυγχρονιστή Σημίτη» και άλλων προς αυτήν την κατεύθυνση, το γεγονός που οδήγησε σε πολύ ευρύτερη εφαρμογή τέτοιων πολιτικών ήταν τα Μνημόνια. Προωθήθηκαν, μεταξύ άλλων, η ιδιωτικοποίηση-ξεπούλημα της κρατικής περιουσίας και των δημόσιων υπηρεσιών σε ιδιώτες ή σε άλλα κράτη, η συμπίεση των κοινωνικών δαπανών (όπως υγεία και παιδεία), η γενικότερη μετατόπιση του φορολογικού βάρους από το μεγάλο κεφάλαιο στην εργατική και τη μικροαστική τάξη, η «απελευθέρωση» της αγοράς εργασίας με κατάργηση στην πράξη των συλλογικών συμβάσεων από τη μια και ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας από την άλλη. Και βέβαια, ακόμα και αν βγήκαμε, δήθεν, από τα μνημόνια, η πολιτική αυτή καλά κρατεί και ο υιός Μητσοτάκης δεν θα κάνει πίσω μέχρι να την «ολοκληρώσει».
Η νεοφιλελεύθερη πολιτική κυρίως όσον αφορά το «ελεύθερο εμπόριο», παρότι επιδιώχθηκε αρχικά από τη μόνη τότε ηγεμονική δύναμη του πλανήτη (ΗΠΑ), ευνόησε τελικά περισσότερο άλλες χώρες, πρώτα και κύρια την Κίνα. Έτσι, κομμάτια της αστικής τάξης των ΗΠΑ αλλά και άλλων χωρών, κυρίως τα πιο παραγωγικά κομμάτια τους, αντέδρασαν στη συνέχιση αυτής της πολιτικής και τις αντιφάσεις που αυτή γέννησε. Κι αυτό γιατί έχουν ανάγκη την κρατική προστασία έναντι των ανταγωνιστών τους και δεν ευνοήθηκαν από τη μείωση της εσωτερικής κατανάλωσης και την υποκατάστασή της από εισαγωγές. Για αυτό συγκρούονται περισσότερο ή λιγότερο με τα τμήματα των αστικών τάξεων που επιθυμούν τη συνέχισή της. Είναι βέβαιο πως οι πρώτοι δεν είναι λιγότερο… καπιταλιστές από τους δεύτερους, ούτε φυσικά τρέφουν κάποια αγάπη απέναντι στην εργατική τάξη. Όμως η σύγκρουσή τους δημιουργεί αντικειμενικά καλύτερες δυνατότητες πάλης απέναντι στο νεοφιλελεύθερο «αφήγημα» και τις πολιτικές του που καθήλωσαν το βιοτικό επίπεδο και τη διαπραγματευτική μας δύναμη.
Μονάχα η οργανωμένη πάλη της εργατικής τάξης μπορεί να εκμεταλλευθεί τα ρήγματα στο αντίπαλο στρατόπεδο τόσο για τα τρέχοντα όσο και για τα μελλοντικά συμφέροντά της!
Ιωάννης Νικολάου-Μπράζιος
