Στην υπηρεσία του
κόμματος της ηγεσίας του προλεταριάτου για
την επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού
 |
Η Οκτωβριανή Επανάσταση θα ήταν
αδιανόητη χωρίς τη
μακροχρόνια και κοπιώδη εργασία του Λένιν για να
διαπαιδαγωγήσει το Μπολσεβίκικο Κόμμα στο πνεύμα
του δημοκρατικού
συγκεντρωτισμού.
|
1) Ο
Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός είναι βασικός νόμος της ομαδικής ανθρώπινης
δράσης.
Ο
Λένιν που είναι ο θεωρητικός και ο πρώτος συνειδητός πρακτικός εφαρμοστής του
συνδυασμού της δημοκρατίας και της πειθαρχίας στη λειτουργία και την πάλη της
επαναστατικής οργάνωσης, περιγράφει τον Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό
επιγραμματικά: «πλήρης ενότητα στη δράση
πλήρης ελευθερία συζήτησης και κριτικής».
Ο
Τρότκσυ στο «Μεταβατικό Πρόγραμμα» αναφέρει: «Χωρίς εσωτερική δημοκρατία δεν υπάρχει επαναστατική διαπαιδαγώγηση. Χωρίς
πειθαρχία δεν υπάρχει επαναστατική δράση. Ο εσωτερικός σκελετός της 4ης
Διεθνούς βασίζεται στις αρχές του
δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Πλήρης ελευθερία συζήτησης πλήρης ενότητα στη
δράση».
Η επιγραμματική διατύπωση του Λένιν
περιλαμβάνει δύο στοιχεία, την ενότητα της δράσης που απαιτεί την πειθαρχία,
και την ελευθερία συζήτησης και κριτικής που απαιτεί την δημοκρατία. Δηλαδή
είναι η διαλεκτική σύνθεση δύο αντίθετων στοιχείων, που συγχρόνως περιέχει και
τα δύο, αλλά διαφέρει και από τα δύο.
2) Ο Δημοκρατικός συγκεντρωτισμός δεν
είναι το προϊόν μιας μηχανιστικής εγκεφαλικής σύλληψης ούτε μια εφεύρεση. Αλλά
έχει τη βάση του στους νόμους της παντοειδούς ομαδικής ανθρώπινης δράσης, των
οποίων την τεράστια αξία παρατήρησε ο Λένιν, που πήρε τους νόμους αυτούς και
τους ανύψωσε σε νόμους της οργανωμένης λειτουργίας της επαναστατικής δράσης. Δηλαδή σε νόμους της λειτουργίας και της
δράσης του κόμματος της επαναστατικής ανατροπής του καπιταλισμού. Δηλαδή του
κυριότερου οργάνου για να επιτύχουμε τη μετάβαση από τον καπιταλισμό στο
σοσιαλισμό.
3) Ο νόμος της δράσης περιλαμβάνει τρία
στάδια. Το πρώτο είναι
ο σχεδιασμός της δράσης. Το δεύτερο είναι η εκτέλεση της δράσης, και το τρίτο ο
απολογισμός της δράσης.
-Το πρώτο στάδιο
που περιλαμβάνει την εκτίμηση της κατάστασης και τη σύνταξη του σχεδίου δράσης,
απαιτεί μια πλήρη ελευθερία συζήτησης, δηλαδή τη δημοκρατία.
- Το δεύτερο στάδιο
περιλαμβάνει τη δράση και τη μάχη κάθε μορφής και το στάδιο αυτό απαιτεί την
ενότητα της δράσης και τον πλήρη συντονισμό εργασιών και κινήσεων και ενεργειών
από ένα ενιαίο σημείο (κέντρο), δηλαδή απαιτεί την πειθαρχία.
- Και το τρίτο
στάδιο περιλαμβάνει τον απολογισμό και την κριτική της δράσης που έγινε, και το
στάδιο αυτό απαιτεί την πλήρη ελευθερία κριτικής, δηλαδή και πάλι τη δημοκρατία.
- Βλέπουμε λοιπόν
εδώ ότι: η αναγκαιότητα της πειθαρχίας
και της δημοκρατίας προέρχεται από την ίδια την φύση της δράσης.
- Η πιο πλήρης δημοκρατία και η πιο αυστηρή πειθαρχία συνυπάρχουν
αλληλοδιαδεχόμενες η μία την άλλη ανάλογα από το σε πιο συγκεκριμένο στάδιο
βρίσκεται η συγκεκριμένη δράση.
- Οπότε καταλήγουμε
στη σκέψη ότι ο «δημοκρατικός
συγκεντρωτισμός» που έγινε το σημερινό εργαλείο της ομαδικής επαναστατικής
δράσης, διαμορφώθηκε πάνω στους γρανιτένιους φυσικούς νόμους της πανάρχαιας
ομαδικής δράσης του ανθρώπου, και από κει εκπορεύεται η τιτάνια δύναμη και η ανυπέρβλητη χρησιμότητα αυτού του
εργαλείου.
Γι’
αυτό και η αποτελεσματικότητα της ομαδικής δράσης καθορίζεται από την σωστή
χρησιμοποίηση ή μη, του εργαλείου του «Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού». Και για
να τονίσουμε ότι το εργαλείο του «Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού» έχει την
καταγωγή του στην αρχέγονη ιστορία και δραματική εποποιία της πορείας της
ανθρωπότητας, παίρνουμε σαν υποθετικό παράδειγμα το κυνήγι του πρωτόγονου
ανθρώπου των σπηλαίων.
Ας
επιστρέψουμε λοιπόν μέσα στην ομίχλη της
χαραυγής της ανθρωπότητας και στα πρώτα βήματα του πρωτόγονου ανθρώπου
των σπηλαίων που για να επιβιώσει –και διαμέσου δραματικών πειραματισμών και
τραγικών καταλήξεων- οδηγήθηκε στην ψηλάφηση των σταδίων του νόμου της δράσης.
Η
αρχέγονη ομάδα του σπηλαίου, για να εξασφαλίσει το κρέας, το δέρμα και τους
χαυλιόδοντες ενός Μαμούθ, έπρεπε να μελετήσει προσεκτικά και να φτιάξει ένα
σχέδιο δράσης για την παγίδευσή του κα τον σκοτωμό του χωρίς να κινδυνεύσει.
Αυτό απαιτούσε να εκφράσουν ελεύθερα όλα τα μέλη της ομάδας τη γνώμη τους και
την πείρα τους. Δηλαδή απαιτούσε δημοκρατία.
Η
επιτυχής όμως εκτέλεση του σχεδίου τους απαιτούσε έναν απόλυτο συγκεντρωτικό
συντονισμό, δηλαδή μια πειθαρχία.
Μετά
την λήξη του κυνηγιού, με το επιτυχές, το αμφίρροπο ή το καταστρεπτικό
αποτέλεσμα, η επιβίωση της ομάδας απαιτούσε και πάλι την επαινετική επιβεβαίωση
ή την καταδίκη, και του σχεδιασμού της
επιχείρησης ή της εκτέλεσής του ή και των δύο.
Και αυτή η ομαδική εξαγωγή της πείρας μπορούσε να γίνει μόνο με την
ελεύθερη διασταύρωση της γνώμης των μελών της αρχέγονης ομάδας. Δηλαδή με την
δημοκρατία.
Το
ότι όμως στον πρωτόγονο άνθρωπο δεν μπορούσε να υπάρχει η σημερινή συνείδηση
της δημοκρατίας και της πειθαρχίας, αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι τότε δεν
μπορούσε να υπάρχει το ουσιαστικό περιεχόμενό τους σαν κάτι το εντελώς αυτονόητο.
Η αναγκαιότητα των Λενινιστικών
οργανωτικών αρχών στη συγκρότηση
της επαναστατικής πρωτοπορίας, μέσα στις
συνθήκες της παγκόσμιας καπιταλιστικής
κρίσης
γίνεται πλέον επιτακτική
 |
Ο Βλαδίμηρος Λένιν Ο Θεμελιωτής
της θεωρίας και πράξης των
οργανωτικών αρχών και της
λειτουργίας ενός προλεταριακού
κόμματος, στο ρόλο του κυριότερου
οργάνου, για την επαναστατική
μετάβαση απ’
τον καπιταλισμό
στο σοσιαλισμό.
|
1) Όπως
ένας στρατός πρέπει να είναι ο κατάλληλος, όχι για καιρό ειρήνης, αλλά για
καιρό πολέμου: Έτσι και μια επαναστατική οργάνωση πρέπει να είναι η κατάλληλη,
όχι για εποχές κοινωνικής γαλήνης, αλλά να είναι η κατάλληλη ιδεολογικά,
πολιτικά και οργανωτικά, για τις ώριμες προεπαναστατικές συνθήκες και για την
ίδια την επανάσταση.
Σήμερα θα μιλήσουμε για την οργανωτική καταλληλότητα
μιας τέτοιας οργάνωσης.
2) Οι
ώριμες προεπαναστατικές συνθήκες, μέσα στις οποίες μπορεί να ανατραπεί ο
καπιταλισμός: Είναι το αποτέλεσμα βαθύτατων οικονομικών ή πολιτικών ή
κοινωνικών κρίσεων του καπιταλιστικού συστήματος ή και πολεμικών ηττών, και της
αλληλουχίας όλων αυτών των παραγόντων.
Που εκδηλώνονται με κοινωνικές αναταραχές, ορμητικές εξεγέρσεις αφυπνισμένων
συνειδήσεων και με τις πιο άγριες διαθέσεις των αντιμαχόμενων κοινωνικών
τάξεων, όπου οι σχέσεις τους καθορίζονται από την λυσσαλέα δυναμική της πάλης.
- Σ’ αυτές τις προεπαναστατικές συνθήκες
όμως μόνο ένα κόμμα Λενινιστικών οργανωτικών αρχών, δηλαδή μόνο ένα κόμμα
«μπολσεβίκικου τύπου», και προετοιμασμένο από καιρό, μπορεί να αντεπεξέλθει
στις συνθήκες της επαναστατική εξέγερσης, όπως απέδειξε η Οκτωβριανή Επανάσταση
του 1917.
3) Πώς
είναι όμως ένα κόμμα των οργανωτικών αρχών του Λένιν; Αυτές οι οργανωτικές αρχές
είναι διάσπαρτες σε όλο το έργο του Λένιν. Μια από τις καλύτερες όμως
διατυπώσεις αυτών των αρχών, και κατά τον πιο απλό καθαρό συμπυκνωμένο και
τίμιο τρόπο, βρίσκονται στο μικρό βιβλίο του αμερικανού εργατικού ηγέτη Τζέημς
Κάννον. «Η ΠΑΛΗ ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΟ ΚΟΜΜΑ», από το οποίο παρουσιάζουμε ένα
μικρό απόσπασμα.
Για το μικρό
αυτό βιβλίο, ο Λέοντας Τρότσκυ έγραψε από το Μεξικό στις 16 Απριλίου 1940: «Η
μπροσούρα του Τζιμ είναι εξαιρετική. Είναι το γραπτό ενός γνήσιου εργατικού
ηγέτη».
4)
Το
απόσπασμα
«Η αντίληψή μας για το Κόμμα πρέπει να
είναι μια μαχητική οργάνωση που καθοδηγεί την καθορισμένη πάλη για την εξουσία.
Το Μπολσεβίκικο Κόμμα που καθοδηγεί την πάλη για την εξουσία δεν χρειάζεται
μόνο εσωτερική δημοκρατία. Απαιτεί επίσης ένα επιτακτικό συγκεντρωτισμό και μια
σιδερένια πειθαρχία στη δράση. Απαιτεί μια προλεταριακή σύνθεση σύμφωνα με το
προλεταριακό του πρόγραμμα. Το Μπολσεβίκικο Κόμμα δεν μπορεί να καθοδηγηθεί από
ερασιτέχνες, των οποίων τα πραγματικά συμφέροντα και η πραγματική του ζωή,
βρίσκονται σ’ έναν άλλο και ξένο κόσμο. Απαιτεί μια δραστήρια επαγγελματική
ηγεσία, αποτελούμενη από άτομα δημοκρατικά εκλεγμένα και δημοκρατικά
ελεγχόμενα, που αφιερώνουν όλη τη ζωή τους στο Κόμμα και που βρίσκουν στο Κόμμα
και στις πολύμορφες ενέργειές του σ’ ένα προλεταριακό περιβάλλον, πλήρη
προσωπική ικανοποίηση. Για τον προλετάριο επαναστάτη το Κόμμα είναι η
συγκεντρωποιημένη έκφραση του σκοπού της ζωής του, και είναι δεμένος μ’ αυτό
στη ζωή και στο θάνατο. Κηρύσσει και εφαρμόζει το κομματικό πατριωτισμό διότι γνωρίζει ότι το
σοσιαλιστικό του ιδεώδες δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς το Κόμμα. Στα
μάτια του το έγκλημα των εγκλημάτων είναι η παρανομία ή η ανευθυνότητα προς το
Κόμμα. Ο προλετάριος επαναστάτης είναι περήφανος για το Κόμμα του. Το υπερασπίζει
μπροστά στον κόσμο σε όλες τις περιπτώσεις. Ο προλεταριακός επαναστάτης είναι
ένας πειθαρχημένος άνθρωπος εφ’ όσον το Κόμμα δεν μπορεί να υπάρξει σαν
μαχητική οργάνωση χωρίς πειθαρχία. Όταν βρίσκεται σε μειοψηφία νομιμόφρονα
υποβάλλεται στην απόφαση του Κόμματος κι εφαρμόζει τις αποφάσεις του, ενώ
περιμένει νέα γεγονότα να επαληθεύσουν τις αντιθέσεις, ή νέες ευκαιρίες να τις
ξανασυζητήσει».
5)
Οι σημερινές παγκόσμιες συνθήκες με την
επερχόμενη οικονομική κρίση του καπιταλισμού και την προοπτική των κοινωνικών
συγκρούσεων, κάνουν τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό να προετοιμάζεται με τρομονόμους,
ευρωστρατούς και ευρωαστυνομίες κ.λπ: Αλλά θα κάνουν όμως και την πρωτοπορία
της εργατικής τάξης να αντιληφθεί, ότι ο αδυσώπητος αγώνας της τάξης και το
«κόμμα μπολσεβίκικου τύπου» με τις οργανωτικές αρχές του Λένιν, δεν είναι απλώς
μια αναγκαιότητα, αλλά είναι μια επιτακτική αναγκαιότητα.
6)
Για όλους αυτούς τους λόγους οι Έλληνες
Μαρξιστές επαναστάτες, δηλαδή οι Κομμουνιστές-Τροτσκιστές, βρίσκονται σε ένα
πολύ αποφασιστικό σημείο της πορείας τους. Διότι το καθήκον που ανταποκρίνεται
στον ιδεολογικό και πολιτικό σκοπό τους, είναι να περάσουν από έναν
προπαγανδιστικό κύκλο χαλαρής οργάνωσης σε μια συγκεντρωποιημένη και
πειθαρχημένη προλεταριακή οργάνωση, βαθιά ενσωματωμένη στο εργατικό κίνημα.
Γιάννης Βερούχης (1931-2010)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ
Τα δύο αυτά άρθρα δημοσιεύθηκαν για πρώτη
φορά στη Σοσιαλιστική Προοπτική Νο 170 (Ιανουάριος 2002).
