2ο μέρος
● Όλα τα μέλη του
πολιτικού γραφείου του κόμματος των Μπολσεβίκων της εποχής του Λένιν –εκτός του
ίδιου του Λένιν που πέθανε νωρίς, το 1924- κατηγορήθηκαν από τον Στάλιν σαν
προδότες και εκτελέστηκαν.
●
Από τα μέλη της κεντρικής επιτροπής των
Μπολσεβίκων, που διηύθυνε την επανάσταση του 1917: Εκτός από λίγους, όπως ο
Λένιν και έξι άλλοι που πέθαναν νωρίς, από τους υπόλοιπους που ήταν και οι
πολλοί, άλλοι εκτελέστηκαν σαν προδότες, άλλοι πρόλαβαν και αυτοκτόνησαν, άλλων
εξαφανίστηκε κάθε ίχνος τους, και έμεινε ζωντανός μόνο ένας. Ο εκτελεστής-δολοφόνος
Στάλιν…
●
Όταν η κάστα των προνομιούχων
γραφειοκρατών νόμισε ότι συνέτριψε εντελώς την αντιπολίτευση του Τρότσκυ, και
ότι εδραιώθηκε πάνω στο κόμμα των Μπολσεβίκων και στον Ρωσικό λαό, ο Στάλιν
οργάνωσε το 1934 το 17ο Συνέδριο του κόμματος, που το ονόμασε «Συνέδριο των
Νικητών».
Από τα 139 όμως, τακτικά
και αναπληρωματικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος που εξέλεξε αυτό
το συνέδριο, έως το 1938 -δηλαδή σε 4 χρόνια- είχαν εκτελεστεί σαν προδότες τα
98 μέλη. Και από τους 1.966 συνέδρους του 17ου Συνεδρίου, στο ίδιο χρονικό διάστημα
εκτελέστηκαν σαν προδότες οι 1.108. (Στοιχεία από τη
μυστική έκθεση του 20ού Συνεδρίου του Κ.Κ.Σ.Ε. του 1956, σελίδες 35-36). Και από
τους υπόλοιπους όμως συνέδρους του 17ου Συνεδρίου καθώς και εκλεγμένους
κεντρικούς επιτρόπους, που δεν εκτελέστηκαν, η συντριπτική πλειοψηφία πέθαναν
εξόριστοι σαν προδότες στους παγετώνες της Σιβηρίας…
●
Ποια ήταν όμως η λογική και το κίνητρο της
δικτατορίας και των εγκλημάτων της προνομιούχου σταλινικής γραφειοκρατίας; Η
διαφύλαξη και η επέκταση των προνομίων της…
Από την
σύνταξη
Από τον λόγο στη συγκέντρωση
του Ιπποδρόμου της Νέας Υόρκης
Στις
9 Φεβρουαρίου του 1937 ήτανε να μιλήσω από το τηλέφωνο σε μια συγκέντρωση της Νέας
Υόρκης, αφιερωμένη στις δίκες της Μόσχας. Οι φίλοι μου με προειδοποίησαν πως
έπρεπε να περιμένουμε σαμποτάζ από μέρους των «φίλων» της Μόσχας που, αν δεν
έχουν τη συμπάθεια των μαζών, έχουν αντίθετα καταφέρει να εγκατασταθούν σε
ορισμένες διοικητικές και τεχνικές υπηρεσίες. Όπως κι έγινε. Δυνάμεις σκοτεινές
παρεμβλήθηκαν ανάμεσα στις εφτά χιλιάδες Νεοϋορκέζους ακροατές μου και μένα. Οι
μπερδεμένες εξηγήσεις που μου είχαν δοθεί από τους ενδιαφερόμενους τεχνικούς
ανασκευάστηκαν ολότελα από σοβαρούς ειδικούς. Η πραγματική εξήγηση βρίσκεται σε
λίγα γράμματα: «Γκεπεού». Προβλέποντας το σαμποτάζ, είχα αποστείλει
προκαταβολικά το κείμενο του λόγου μου στους οργανωτές της συγκέντρωσης. Διαβασμένο
μπροστά σε ένα προσεκτικό ακροατήριο, αυτό το κείμενο δε θα έμενε χωρίς
αποτέλεσμα. Η συγκέντρωση στον Ιππόδρομο της Νέας Υόρκης οργανώθηκε σε μεγάλο
μέρος από την Επιτροπή Έρευνας.
«Πολλοί
ακροατές επαναλαμβάνουν χωρίς άλλο πρόθυμα: “Ότι οι ομολογίες είναι ψεύτικες,
αυτό είναι φανερό, μα πώς κατάφερε ο Στάλιν να τις αποσπάσει; Ιδού το μυστήριο”.
Πραγματικά το μυστήριο δεν είναι τόσο βαθύ όσο φαίνεται. Με πιο απλή τεχνική η
Ιερή Εξέταση αποσπούσε από τα θύματά της όλες τις επιθυμητές ομολογίες. Το ποινικό
δίκαιο των δημοκρατικών χωρών απαρνήθηκε ίσα ίσα τις μεσαιωνικές αυτές μέθοδες γιατί
αυτές οδηγούσαν όχι στην αλήθεια, μα στην υπαγόρευση των ιεροεξεταστών. Οι δίκες
της Γκεπεού έχουν χαρακτήρα βαθιά ιεροεξεταστικό: κι αυτό είναι όλο το μυστήριο
των ομολογιών.
Υπάρχουν
ίσως σ’ αυτό τον κόσμο όχι λίγοι ήρωες που μπορούν να αντέξουν σ’ όλα τα
σωματικά και ψυχικά μαρτύρια και να υπομείνουν τα ίδια μαρτύρια στις γυναίκες τους
και στα παιδιά τους… Δεν ξέρω τίποτα γι’ αυτό… Οι προσωπικές μου παρατηρήσεις
μου διδάσκουν ότι η ικανότητα αντίστασης των νεύρων του ανθρώπου έχει τα όριά της.
Με τη Γκεπεού ο Στάλιν μπορεί να φέρει το θύμα του σε τέτοια φρίκη και
απελπισία, σε τέτοια ταπείνωση και ντροπή ώστε η παραδοχή και του πιο ειδεχθούς
εγκλήματος, ανοίγοντας μια προοπτική εκτέλεσης ή αφήνοντας μια αμυδρή πιθανότητα
ζωής, καταντάει η μόνη λύση. Για να μην λογαριάσουμε την αυτοκτονία που
προτίμησε ο Τόμσκι! Ο Γιόφε είχε καταφύγει σ’ αυτήν πρωτύτερα, καθώς και δυο
συνεργάτες της γραμματείας μου, ο Γκλάζμαν και ο Μπούτοβ, καθώς και ο
γραμματεύς του Ζηνόβιεφ Μπόγκνταν, καθώς και η κόρη μου Ζηνάιντα και πολλοί
άλλοι. Ή αυτοκτονία ή το ηθικό γονάτισμα, καμία άλλη επιλογή. Και μην ξεχνάτε
πως στις φυλακές της Γκεπεού η αυτοκτονία είναι τις πιο πολλές φορές απρόσιτη
πολυτέλεια!
 |
| Ιωσήφ Στάλιν. Εμπνευστής και οργανωτής των Δικών της Μόσχας. Στα δεξιά του ο Ν. Γιεζόφ, που, αφού προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες σε αυτό το φρικαλέο έργο, τελικά εξοντώθηκε και ο ίδιος από τον Στάλιν το 1940. |
Οι
δίκες της Μόσχας δεν ατιμάζουν την επανάσταση, γιατί είναι οι καρποί της αντίδρασης.
Δεν ατιμάζουν την παλιά μπολσεβίκικη γενιά. Μαρτυρούν μόνο ότι οι μπολσεβίκοι
είναι φτιαγμένοι από σάρκα και αίμα και δεν αντέχουν απεριόριστα κάτω από την
απειλή του θανάτου. Οι δίκες της Μόσχας ατιμάζουν το πολιτικό καθεστώς που τις γέννησε:
βοναπαρτισμός ασυνείδητος και ανενδοίαστος! Οι τουφεκισμένοι έπεσαν αναθεματίζοντάς
τον.
Ας
καταριώνται όσοι θέλουν, με δάκρυα στα μάτια, το διστακτικό βάδισμα της Ιστορίας:
δύο βήματα μπρος, ένα βήμα πίσω. Τα δάκρυα δεν χρησιμεύουν σε τίποτα. Σύμφωνα
με τη ρύση του Σπινόζα πρέπει να καταλαβαίνουμε και όχι να γελάμε ή να κλαίμε. Ας
προσπαθήσουμε να καταλάβουμε! Ποιοι είναι οι κυριότεροι κατηγορούμενοι; Παλιοί
μπολσεβίκοι, οικοδόμοι του κόμματος, του σοβιετικού κράτους και του Κόκκινου
Στρατού, της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Ποιος αγόρευε στο δικαστήριο εναντίον τους;
Ο Βισίνσκυ, αστός δικηγόρος, που μεταβαπτίστηκε σε μενσεβίκο ύστερα από τη
φεβρουαριανή επανάσταση του 1917 και συμφιλιώθηκε με τον μπολσεβικισμό ύστερα
από τη στερέωση της νίκης. Ποιος έβριζε τους κατηγορούμενους από την “Πράβδα”;
Ο Ζασλάβσκι, ο παλιός συνεργάτης της εφημερίδας των Τραπεζών της Πετρούπολης, ο
Σασλάβσκι που ο Λένιν στα άρθρα του χαρακτήριζε αμετάβλητα “αχρείο”. Ο παλιός συντάκτης
της “Πράβδα”, ο παλιός μπολσεβίκος Μπουχάριν, έχει συλληφθεί. Σημερινός εμψυχωτής
της “Πράβδα” είναι ο Μιχαήλ Κόλτσοβ, αστός χρονογράφος που πέρασε κοντά στους Λευκούς
το πιο μεγάλο μέρος του εμφυλίου πολέμου. Ο Σοκόλνικοβ, μαχητής της Οκτωβριανής
Επανάστασης και του εμφυλίου πολέμου, καταδικάστηκε σαν προδότης. Ο Ρακόβσκι
περιμένει να δικαστεί. Και οι δυο τους αντιπροσώπευσαν την ΕΣΣΔ στο Λονδίνο. Αντικαταστάθηκαν
εκεί από το Μαΐσκι, δεξιό μενσεβίκο που στον εμφύλιο πόλεμο ανήκε σε μια λευκή
κυβέρνηση στην επικράτεια του Κολτσάκ. Ο Τρογιανόβσκι. Πρεσβευτής στην
Ουάσιγκτον, χαρακτηρίζει τους τροτσκιστές αντεπαναστάτες. Ο ίδιος, τα πρώτα
χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης, ανήκε στην Κεντρική Επιτροπή του
μενσεβίκικου κόματος και συμφιλιώθηκε με τους μπολσεβίκους μονάχα όταν αυτοί
άρχιζαν να μοιράζουν επικερδείς θέσεις. Προτού γίνει πρεσβευτής, ο Σοκόλνικοβ
ήταν επίτροπος του λαού στα Οικονομικά. Αυτή τη θέση την κατέχει σήμερα ο
Γκρίνκο, που στα 1917-1918 ήταν μέλος της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας των Λευκών
που σχηματίστηκε για να πολεμήσει το Σοβιέτ. Ο Γιόφε, πρώτος πρεσβευτής των
Σοβιέτ στο Βερολίνο, υπήρξε ένας από τους καλύτερους σοβιετικούς διπλωμάτες. Αργότερα
οι διωγμοί τον οδήγησαν στην αυτοκτονία. Ποιος πήρε τη θέση του στο Βερολίνο; Στην
αρχή ένας μετανιωμένος αντιπολιτευόμενος, ο Κρεστίνσκι, έπειτα ο Χίντσουκ,
παλιός μενσεβίκος, μέλος της αντεπαναστατικής Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας, και
τέλος ο Σούριτζ, που πέρασε κι αυτός το 1917 από άλλη μεριά του οδοφράγματος. Αυτές
οι απαριθμήσεις θα μπορούσαν να προεκταθούν δίχως τέλος.
Η
ανανέωση σε μεγάλη κλίμακα των στελεχών, ιδιαίτερα χτυπητή στην επαρχία, έχει
βαθιές κοινωνικές αιτίες. Ποιες; Είναι καιρός να αντιληφθούμε επιτέλους ότι μια
καινούργια αριστοκρατία έχει σχηματιστεί στην ΕΣΣΔ. Η Οκτωβριανή Επανάσταση
ξετυλιγόταν κάτω από το έμβλημα της ισότητας. Η γραφειοκρατία εγκαθίδρυσε μια
τερατώδη ανισότητα. Η επανάσταση εξάλειψε τους ευγενείς. Η γραφειοκρατία
δημιούργησε προύχοντες.
- - Μα ποια είναι η γενική σας διάγνωση; Θα με ρωτήσετε.
-
Ποια είναι η προοπτική σας; Σας προειδοποίησα πως δεν θα σας μιλήσω
παρά μόνο για τις δίκες της Μόσχας. Το τελευταίο μου βιβλίο “Προδομένη
Επανάσταση” είναι αφιερωμένο στην κοινωνική ανάλυση και στις προοπτικές. Με δυο
λόγια: οι βασικές κατακτήσεις της Οκτωβριανής Επανάστασης, δηλαδή οι
καινούργιες μορφές ιδιοκτησίας, δεν έχουν ακόμα καταργηθεί. Μα έχουν κιόλας
έρθει σε σύγκρουση με τον πολιτικό δεσποτισμό. Ο σοσιαλισμός είναι ακατανόητος
χωρίς την αυθόρμητα δράση των μαζών και την ανάπτυξη της ανθρώπινης
προσωπικότητας. Ο σταλινισμός εμποδίζει και το ένα και το άλλο. Μια ανοιχτή
σύγκρουση ανάμεσα στον λαό και την καινούργια τυραννία είναι αναπόφευκτη. Γι’
αυτό το σταλινικό καθεστώς είναι καταδικασμένο. Θα ακολουθήσει η καπιταλιστική
αντεπανάσταση ή η εργατική δημοκρατία; Η Ιστορία δεν έλυσε ακόμα το ζήτημα. Η λύση
του εξαρτιέται επίσης από τη δράση του παγκόσμιου προλεταριάτου. Αν υποθέταμε
για μια στιγμή ότι ο φασισμός θριάμβευε στην Ισπανία, στην κυκλωμένη Γαλλία, η
σοβιετική χώρα θα ήταν καταδικασμένη σε μιαν αποσύνθεση πιο βαθιά, που από το πολιτικό
εποικοδόμημα θα έφτανε τελικά στα θεμέλια της κοινωνίας. Με άλλα λόγια: η ήττα
του ευρωπαϊκού προλεταριάτου θα σήμαινε αλάθευτα το ναυάγιο της ΕΣΣΔ. Αν αντίθετα
οι εργαζόμενοι της Ισπανίας νικήσουν τον φασισμό, αν η εργατική τάξη μπει στον
δρόμο της χειραφέτησής της, οι καταπιεζόμενες μάζες της ΕΣΣΔ θα ανορθωθούν και
θα ξανασηκώσουν κεφάλι. Η τελευταία ώρα του σταλινικού δεσποτισμού θα σημάνει.
 |
| Η δαιμονοποίηση του Τρότσκυ, του συναρχηγού μαζί με τον Λένιν της Ρωσική Επανάστασης, ήταν ζωτικός στόχος για την επιβίωση της σταλινικής κλίκας |
Μα
η σοβιετική δημοκρατία δεν θα θριαμβεύσει αυτόματα. Αυτό εξαρτιέται λίγο κι από
σας. Και πρώτα πρώτα να τους πούμε την αλήθεια. Ή θα βοηθήσουμε την εξαχρειωμένη
γραφειοκρατία εναντίον του λαού, ή θα βοηθήσουμε τις δυνάμεις της προόδου, τις δυνάμεις
του λαού εναντίον της γραφειοκρατίας. Οι δίκες της Μόσχας μας δίνουν το
σύνθημα. Αλίμονο σε κείνον που δεν το καταλαβαίνει αυτό! Η δίκη της Λειψίας,
ύστερα από την πυρκαγιά του Ράιχσταγκ, είχε δίχως άλλο μεγάλη σημασία. Μα έβαζε
σε έλεγχο τον φασισμό που καταφρονούμε γιατί ενσαρκώνει το σκοτάδι και τη
βαρβαρότητα. Οι δίκες της Μόσχας
γίνονται κάτω από την αιγίδα του σοσιαλισμού. Δεν θα εγκαταλείψουμε τη σημαία
του σοσιαλισμού σε ψεύτικους κατόχους. Αν η γενιά μας αποδειχτεί πάρα πολύ
αδύναμη για να χτίσει τον σοσιαλισμό πάνω στη Γη, θ’ αφήσουμε τουλάχιστον στα
παιδιά μας μια ακηλίδωτη σημαία. Η πάλη που ανοίγεται μπροστά μας ξεπερνάει
πολύ σε σπουδαιότητα τα πρόσωπα, τις φράξιες και τα κόμματα. Από αυτή κρίνεται
το μέλλον της ανθρωπότητας. Αυτή η πάλη θα είναι σκληρή και μακρόχρονη. Όσοι αναζητούν
την ησυχία τους και την άνεσή τους ας μείνουν μακριά από μας. Στις εποχές της αντίδρασης
είναι βέβαια πιο βολικό να συμφωνεί κανείς με τη γραφειοκρατία παρά να αναζητά
την αλήθεια. Μα για όσους ο σοσιαλισμός δεν είναι μάταιος λόγος, για κείνους
που είναι το περιεχόμενο της ηθικής τους υπόστασης, εμπρός! Ούτε οι φοβέρες,
ούτε οι διωγμοί, ούτε οι βιαιότητες θα μας σταματήσουν. Θα γίνει ίσως πάνω στα
κόκαλά μας, μα η αλήθεια θα υπερισχύσει. Θα της ανοίξουμε το δρόμο. Θα νικήσει.
Και κάτω από τα αδυσώπητα πλήγματα της μοίρας θα ένιωθα ευτυχισμένος όπως στις καλύτερες
μέρες της νιότης μου αν συντελούσα στο θρίαμβο της αλήθειας. Γιατί η υπέρτατη
ανθρώπινη ευτυχία δεν βρίσκεται στην εκμετάλλευση του παρόντος, μα στην προετοιμασία
του μέλλοντος!».
