Μύθοι, αλήθειες και αδιέξοδα του υπερ-τουρισμού

 

Το κέρδος από το υπερ-τουριστικό μοντέλο είναι επισφαλές
και απαξιώνει τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας

Στο τέλος του καλοκαιριού, τα επίσημα κρατικά στατιστικά στοιχεία δείχνουν μια σημαντική αύξηση των αφίξεων. Μάλιστα, οι υμνητές του τουριστικού μοντέλου ανάπτυξης μιλούν για μια «χρυσή» χρονιά, καλύτερη ακόμα και από εκείνη του 2019 (τελευταία προ covid χρονιά). Αυτή, ωστόσο, είναι η μία πλευρά του νομίσματος, αυτή που προβάλλεται περισσότερο. Η άλλη, εμφανώς λιγότερο γνωστή, αν και πάλι βάσει επίσημων στοιχείων, είναι εκείνη που μιλά για μείωση της δαπάνης του μέσου τουρίστα κατά μερικές ποσοστιαίες μονάδες (1%-3%). Ωστόσο, αυτή η μείωση αναφέρεται σε ονομαστικούς όρους, δηλαδή, χωρίς να συνυπολογίζεται η αύξηση των τιμών. Αν σκεφθεί κανείς τον υψηλό πληθωρισμό σε τρόφιμα και υπηρεσίες (π.χ. ξενοδοχεία), καταλαβαίνει εύκολα ότι η μείωση είναι πολύ μεγαλύτερη.

Η ιστορία όμως της απόκρυψης δεν τελειώνει εδώ, αφού τηρείται απόλυτη σιωπή σχετικά με τα στοιχεία του εσωτερικού μας τουρισμού, τα οποία θα έδειχναν αναντίρρητα ότι ολοένα και λιγότεροι Έλληνες κάνουν διακοπές, ότι η Ελλάδα είναι ασύμφορη για τους Έλληνες. Και αυτή η τάση δυναμώνει και θα συνεχίσει να δυναμώνει όσο παραμένει ίδιο το μοντέλο (υπ)ανάπτυξης της Ελλάδας: το τουριστικό μοντέλο.

Το μοντέλο αυτό είναι αδιέξοδο. Όχι μόνο γιατί σε οποιαδήποτε ατυχή συγκυρία (π.χ. επιδημία, θερμό επεισόδιο με τη γείτονα, διεθνής κρίση/ύφεση) θα βρεθούμε επί ξύλου κρεμάμενοι, αλλά κυρίως γιατί απαξιώνει την όποια παραγωγική βάση της χώρας (πρωτογενή και δευτερογενή τομέα), καθιστώντας τη ευάλωτη στις πληθωριστικές τάσεις, αλλά και στρέφει το κεφάλαιο στο εύκολο κέρδος και σε επενδύσεις που δημιουργούν θέσεις εργασίας για λίγους μήνες τον χρόνο. Παράλληλα, υποβαθμίζει το επίπεδο της εργατικής μας τάξης, σπρώχνοντάς τη στην προσωρινή, εποχική εργασία, μέσα στην οποία δυσκολεύεται να οργανωθεί και να διεκδικήσει καλύτερες σχέσεις εργασίας. Ακόμα, αρνητικός είναι ο αντίκτυπος του μοντέλου αυτού στο περιβάλλον: πρόβλημα με τα σκουπίδια και λειψυδρία στους τουριστικούς προορισμούς, αυθαίρετη-άναρχη δόμηση, ιδιοποίηση δημόσιων χώρων (π.χ. παραλίες) από το τουριστικό κεφάλαιο.

Ευτυχώς ο λαός διατηρεί κάποια αντανακλαστικά σχετικά με τα κοινά αγαθά, χάρη στα οποία κινητοποιείται και πετυχαίνει και ελπιδοφόρες νίκες, όπως έγινε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας το καλοκαίρι με το κίνημα για τις ελεύθερες παραλίες. Ο λαός απέδειξε έτσι, για άλλη μια φορά, ότι ο μόνος δρόμος να δικαιωθεί είναι να αγωνιστεί!

 

Ιωάννης Νικολάου-Μπράζιος