Αλλαγή υποδείγματος για τον καπιταλισμό;

Με τις εφοδιαστικές αλυσίδες κομμένες, 
ο καπιταλισμός ξαναθυμάται τον εθνικό 
προστατευτισμό

Ένας από τους σημαντικότερους αστούς οικονομολόγους των ημερών μας, ο Ντάνι Ρόντρικ, καθηγητής στο Χάρβαρντ, εκτιμά ότι υπάρχουν σημάδια μιας μεγάλης αλλαγής προσανατολισμού του παγκόσμιου πλαισίου οικονομικής πολιτικής. Αυτή η αλλαγή προσανατολισμού, σύμφωνα πάντα με τον καθηγητή, συνεπάγεται απομάκρυνση από το «νεοφιλελεύθερο» υπόδειγμα που κυριαρχούσε μέχρι σήμερα. Αναφέρει ως παραδείγματα την ενίσχυση του ρόλου του κράτους (σε αντιπαράθεση με τη νεοφιλελεύθερη «απορρύθμιση»), την απαίτηση για «εθνικές» εφοδιαστικές αλυσίδες, την επιστροφή της έννοιας της εθνικής «βιομηχανικής πολιτικής», τους δασμούς στα κινέζικα προϊόντα, τα επιχειρήματα υπέρ της δημιουργίας «ποιοτικών θέσεων εργασίας» με «καλούς μισθούς» (ενώ μέχρι τώρα το βάρος έπεφτε στην «ανταγωνιστικότητα») κ.ά.

Προς την κατεύθυνση αυτή σπρώχνουν όντως τα πράγματα οι συνέπειες της επιδημίας, των λοκντάουν και του πολέμου στην Ουκρανία. Τα «νεοφιλελεύθερα» δόγματα δεν μπορούν να λειτουργήσουν όταν οι περισσότερες χώρες κινδυνεύουν να ξεμείνουν από αποθέματα ενέργειας και τροφίμων, ή όταν πρέπει να δοθούν μαζικά επιδόματα για να μην εξολοθρευθεί ο πληθυσμός από τα λοκντάουν και την ακρίβεια. Οι τάσεις αυτές, όμως, είχαν ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα –όπως είχαμε πρώτοι από τις στήλες της Σοσιαλιστικής Προοπτικής επισημάνει–, όταν ο αμερικανικός και ο βρετανικός καπιταλισμός συνειδητοποίησαν ότι: από το «άνοιγμα των συνόρων και των αγορών» ο μεγάλος κερδισμένος ήταν η Κίνα, και δευτερευόντως η Γερμανία.   

Είναι σαφές, βέβαια, ότι οι καπιταλιστές και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι δεν έχουν στο μυαλό τους τα δικαιώματα της εργατικής τάξης αλλά τη σταθερότητα και την επιβίωση του ίδιου του συστήματός τους, σε καιρούς τέτοιας αβεβαιότητας και κρίσης. Ο Ρόντρικ, μάλιστα, υπογραμμίζει ότι οι κυβερνήσεις δεν θέλουν να ξαναγυρίσουν σε πολιτικές όπως η μαζική δημιουργία θέσεων εργασίας από το κράτος, όπως έγινε στην Αμερική του μεσοπολέμου με το «Νιου Ντηλ» του Ρούσβελτ. 

Εμάς δεν μας ενδιαφέρουν οι προθέσεις των καπιταλιστών, ούτε πιστεύουμε ότι έχουν γιατρειά τα ιστορικά αδιέξοδα του συστήματός τους. Όμως, οι νέες αυτές τάσεις αντικειμενικά προσφέρουν ένα ευνοϊκότερο έδαφος για την πάλη της παγκόσμιας εργατικής μας τάξης. Κι αυτό γιατί: α) αναδεικνύουν τη χρεοκοπία του νεοφιλελευθερισμού, δηλαδή της κυρίαρχης πολιτικής του κεφαλαίου τα τελευταία 30-40 χρόνια, και β) ενισχύουν στη συνείδηση των πλατιών μαζών μια σειρά από κεντρικά συνθήματά μας, όπως η κρατικοποίηση των στρατηγικών τομέων της οικονομίας, η αύξηση των μισθών, η επιστροφή των συλλογικών συμβάσεων. Τα πάντα, βέβαια, θα κριθούν στη ζωντανή πάλη.

 

Πάρις Δάγλας