 |
| Ο Χόκινγκ σε φωτό της δεκαετίας του ’80 |
Στις 14 Μαρτίου απεβίωσε
ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς φυσικούς και κοσμολόγους
της εποχής
μας, ο Στίβεν Χόκινγκ. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το έζησε σε πλήρη
παραλυσία λόγω σπάνιας πάθησης, καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι και επικοινωνώντας
μέσω μιας ειδικής συσκευής ομιλίας. Αυτό δεν τον εμπόδισε να εξελιχθεί σε έναν
από τους παραγωγικότερους και πιο πρωτοποριακούς εκπροσώπους της επιστήμης του,
με σημαντικό ερευνητικό και συγγραφικό έργο.
Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με
μια κριτική των επιστημονικών θεωριών του. Αυτό που έχει εξίσου μεγάλη σημασία
με το έργο του είναι ότι δίδαξε και με
το προσωπικό του παράδειγμα. Στα 21 του οι γιατροί διέγνωσαν ότι είχε μόλις
δύο χρόνια ζωής ακόμα, κι όμως έζησε μέχρι τα
76 του, επιστρατεύοντας
ασυναγώνιστο ψυχικό σθένος. Παρά τους περιορισμούς που του έθετε η κατάσταση
της υγείας του, δεν αρκέστηκε στο να ασχολείται αποκλειστικά με την επιστήμη
του, όπως τόσοι και τόσοι ακαδημαϊκοί, αλλά παρενέβαινε συχνά σε σημαντικά προβλήματα που απασχολούν όλη την
ανθρωπότητα. Νεαρός έπαιρνε μέρος σε αντιπολεμικές διαδηλώσεις και
διαδηλώσεις κατά των πυρηνικών. Ήταν συνειδητός αθεϊστής, και υποστήριζε μια
αυστηρά επιστημονική εξήγηση της ύπαρξης και λειτουργίας του Σύμπαντος. Είχε
ταχθεί κατά του πολέμου στο Ιράκ και υπερασπιζόταν
πάντα τη δημόσια και καθολική περίθαλψη, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι οφείλει
την επιβίωσή του στο δημόσιο σύστημα υγείας της Βρετανίας.
Σε ένα από τα τελευταία κείμενά
του διακήρυξε ότι «η ανθρωπότητα δεν
απειλείται από τα ρομπότ αλλά από τον καπιταλισμό». Χωρίς να είναι
μαρξιστής, μίλησε πολλές φορές για την ανορθολογική, κοινωνικά άδικη και
αδιέξοδη λειτουργία του σημερινού κοινωνικού συστήματος. Επεσήμανε ότι ο έλεγχος των πόρων του πλανήτη από μια
ελάχιστη μειοψηφία ισχυρών καπιταλιστών αποτελεί μια απειλή συνολικά για την
ανθρωπότητα και τη συνέχιση της ζωής στον πλανήτη μας.
Αξίζει σίγουρα να
διαβάσει κανείς, αντιμετωπίζοντάς τα κριτικά, τουλάχιστον τα πιο εκλαϊκευμένα
από τα έργα του. Και είναι σημαντικό ότι ένας
τόσο επιφανής επιστήμονας του καιρού μας άσκησε κριτική σε βασικές πτυχές του
καπιταλισμού, αντί να γίνει απολογητής του.
Πάρις Δάγλας
