Καθώς έχει ξεκινήσει η άρση
των περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν για την επιδημία, κυριαρχεί πλέον η
αγωνία για τις οικονομικές συνέπειες αυτής. Με τη διαφορά ότι οι καπιταλιστές
αγωνιούν για το πώς θα παραμείνουν οι ίδιοι στον αφρό φορτώνοντας και τη νέα
κρίση στον λαό, ενώ ο λαός αγωνιά για το πώς θα αποκρούσει αυτή την επίθεση και
θα υπερασπιστεί την επιβίωσή του. Ας μη γελιέται η κυβέρνηση των καπιταλιστών:
ο ελληνικός λαός έδειξε αυτοπειθαρχία απέναντι στην επιδημία αλλά δεν θα δείξει
καμιά πειθαρχία στα αντιλαϊκά της σχέδια.
Η νέα κρίση δεν θα είναι μια επανάληψη
της τελευταίας: οι αστικές τάξεις παγκοσμίως είναι πολύ πιο διαιρεμένες απ’
ό,τι μια δεκαετία πριν· και η αγιάτρευτη αρρώστια του καπιταλιστικού συστήματος
έχει αποκαλυφθεί πιο καθαρά από ποτέ.
1. Τη στιγμή
που γράφονται αυτές οι γραμμές έχει ξεκινήσει στη χώρα μας –αλλά και στις
περισσότερες χώρες– η σταδιακή άρση των μέτρων που επεβλήθησαν για την ανάσχεση
της επιδημίας του κορωνοϊού. Στην Ελλάδα η θνησιμότητα έμεινε σε χαμηλά
επίπεδα. Αντίθετα, η υγειονομική κρίση πήρε σχεδόν ανεξέλεγκτες διαστάσεις σε
χώρες της Δυτικής Ευρώπης, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία κ.ά. Η παρούσα
επιδημία, αλλά και γενικά οι σύγχρονες επιδημίες, έχουν τις αιτίες τους στον εγκληματικά
άναρχο τρόπο λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος. Η καταστροφή της παρθένας φύσης, η απώλεια της βιοποικιλότητας, ο
άναρχος χαρακτήρας του παγκόσμιου εμπορίου και των μεταφορών, η μαζική μεταφορά παραγωγικών
δραστηριοτήτων σε χώρες όπως η Κίνα, η νεοφιλελεύθερη υπονόμευση των συστημάτων
δημόσιας υγείας, αλλά και η άρνηση πολλών κυβερνήσεων να πάρουν εγκαίρως μέτρα,
για να μη διαταράξουν την καπιταλιστική κερδοφορία, είναι οι βασικές αιτίες για
τις οποίες η επιδημία του κορωνοϊού πήρε αυτές τις διαστάσεις.
Είναι πολύ σημαντικό ότι σε
παγκόσμια κλίμακα, η εργατική τάξη, οι
εργαζόμενοι, μέσα σε αυτές τις συνθήκες δεν κάθισαν με σταυρωμένα τα χέρια, δεν
έχασαν τη φωνή τους. Σε μια σειρά χώρες της Ευρώπης, στις ΗΠΑ κ.α.
πραγματοποιήθηκαν και πραγματοποιούνται διαμαρτυρίες, κινητοποιήσεις, απεργίες,
για να παρθούν πραγματικά μέτρα προστασίας, ιδίως στους χώρους εργασίας, να
ενισχυθούν δραστικά τα δημόσια συστήματα υγείας, να μη φορτωθούν οι εργαζόμενοι
και οι φτωχοί και τη νέα κρίση του καπιταλισμού. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό «κρατούμενο» για τη νέα παγκόσμια
κατάσταση που έχουμε μπροστά μας.
2. Θορυβημένη
κυρίως από τις εξελίξεις στην Ιταλία, η κυβέρνηση Μητσοτάκη πήρε εγκαίρως
ορισμένα μέτρα που συνέβαλαν στο να μην πάρει μεγάλες διαστάσεις η επιδημία στη
χώρα μας. Ο παράγοντας όμως που συνέβαλε
κυρίως σε αυτό ήταν η αυτοπειθαρχία και υπευθυνότητα που επέδειξε ο ελληνικός
λαός. Ο οποίος αφ’ ενός δεν ήθελε να ρισκάρει μια νέα τραγωδία μέσα σε μια
10ετία, μετά τον μνημονιακό όλεθρο του 2010, και αφ’ ετέρου γνώριζε ότι οι
μνημονιακές πολιτικές έχουν φέρει το δημόσιο σύστημα υγείας σε κρίσιμη
κατάσταση. Φυσικά, για το ότι η επιδημία έχει μικρή θνησιμότητα στην Ελλάδα
(όπως και στην Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια), ενώ έχει μεγάλη θνησιμότητα
στη Δυτική Ευρώπη, μπορεί να έχουν συμβάλει και άλλοι παράγοντες (πυκνότητα αεροπορικών
και εμπορικών συνδέσεων με άλλες χώρες, πυκνότητα πληθυσμού, ο ρόλος της
οικογένειας, συγκέντρωση εργαζομένων σε μεγάλους εργασιακούς χώρους, αντιμετώπιση
ηλικιωμένων κ.λπ.).
Το ότι η κυβέρνηση
πανηγυρίζει για τις επιδόσεις της στην αντιμετώπιση της επιδημίας δεν αλλάζει
το γεγονός ότι:
α) Το δημόσιο σύστημα υγείας βρέθηκε την ώρα της
έναρξης της επιδημίας ανοχύρωτο, με μεγάλες
ελλείψεις σε μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), προσωπικό και υλικά μέσα. Αλλά και κατά τη διάρκεια της επιδημίας,
ελάχιστα πράγματα έγιναν για να ενισχυθεί. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση
διπλασίασε την αποζημίωση στους ιδιώτες κλινικάρχες για τη δέσμευση των δικών
τους ΜΕΘ (οι οποίες και δεν χρησιμοποιήθηκαν τελικά), ενώ θα έπρεπε να τις έχει επιτάξει. Επίσης, για ενάμιση μήνα και
πλέον δεν έκανε τίποτε για τις ελλείψεις και την αισχροκέρδεια σε μάσκες και
αντισηπτικά υγρά. Η κυβέρνηση δεν
πρόκειται να εγκαταλείψει εύκολα τις πολιτικές της στον χώρο της υγείας (συνέχιση
της υποχρηματοδότησης-υποστελέχωσης, σταδιακή
έμμεση ιδιωτικοποίηση νοσοκομείων, προώθηση γενικά της ιδιωτικής υγείας κ.λπ.).
β) Η γενική απαγόρευση κυκλοφορίας καθώς και η
απαγόρευση συγκεντρώσεων –η οποία δεν έχει αρθεί– έχουν από πίσω τους ένα σκεπτικό που πάει πολύ πέρα από την επιδημία:
να εθιστεί σταδιακά ο λαός στην πειθάρχηση, τον έλεγχο, την επιτήρηση, να
μάθει να θεωρεί τις εντολές του καθεστώτος πιο σημαντικές από τα δημοκρατικά του
δικαιώματα, να δυσφημιστούν οι πολιτικές και συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις ως
«ανεύθυνες».
γ) Οι
συνέπειες για την εργατική τάξη και τα μικρομεσαία λαϊκά στρώματα είναι ήδη
βαριές – και για αυτό δεν ευθύνεται κατά
κύριο λόγο η επιδημία. Μέχρι να αποφασιστεί η απαγόρευση των απολύσεων,
είχαν ήδη γίνει δεκάδες χιλιάδες
απολύσεις (πρώτο 15ήμερο Μαρτίου). Το 800άρι που έδωσε η κυβέρνηση για 45
ημέρες ουσιαστικά νομιμοποιεί, μέχρι
νεωτέρας, τον μισθό των 530 ευρώ τον μήνα (τόσα θα πάρουν τον Μάιο όσοι
παραμείνουν σε αναστολή σύμβασης). Ακόμα και αυτό το 800άρι δεν το πήραν μεγάλες κατηγορίες εργαζομένων
και αυτοαπασχολούμενων. Τα μέτρα στήριξης των μικρών επιχειρήσεων
παραμένουν κενό γράμμα.
Περαιτέρω, ο Βρούτσης, με την
αναστολή των συμβάσεων εργασίας ακόμα και σε επιχειρήσεις που αύξησαν τον τζίρο
τους (π.χ. κούριερ), με τη νομοθέτηση
«προσωπικού ασφαλείας» (εκ περιτροπής απασχόληση με μισό μισθό), και φυσικά
με το χτύπημα των συλλογικών συμβάσεων που είχε προηγηθεί, δίνει μήνυμα απογείωσης της εργοδοτικής αυθαιρεσίας.
δ) Πέρα από
τα εργασιακά, μέσα στην επιδημία η κυβέρνηση κατέβασε τουλάχιστον δύο άκρως
αντιδραστικά νομοσχέδια, δείχνοντας ότι επιμένει στις καταστροφικές νεοφιλελεύθερες
συνταγές της: το πολυ-νομοσχέδιο για την
εκπαίδευση και το νομοσχέδιο που χτυπά κάθε έννοια προστασίας του
περιβάλλοντος. Αυτά, σε συνδυασμό με
την προκλητική χρηματοδότηση των ΜΜΕ με 20 εκατ. ευρώ για να λιβανίζουν από το
πρωί ως το βράδυ τον Μητσοτάκη, καθώς και τα αυξανόμενα «δωράκια» σε φιλικά της
συμφέροντα, δείχνουν το πραγματικό ποιόν αυτής της κυβέρνησης και τις
διαθέσεις της, που παραμένουν ξεκάθαρα αντιλαϊκές.
ε) Η
κυβέρνηση δεν θέλει, αλλά και δεν μπορεί –λόγω της υποταγής της στους
«δανειστές»– να δώσει αποφασιστικά
κίνητρα ανάταξης της οικονομικής δραστηριότητας. Τα χρήματα από κάποια
ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σταγόνα στον ωκεανό, το «μαξιλαράκι» από τα
«πλεονάσματα» μάλλον θα το φυλάξουν για να το φάνε οι τραπεζίτες, ενώ
οποιοδήποτε επιπλέον ποσό από την Ε.Ε., π.χ. από τον ESM, θα είναι
δανεικό και με μνημονιακούς όρους. Με το χρέος της χώρας να εκτοξεύεται στο
200% του ΑΕΠ, με τον τουρισμό-εστίαση στα πρόθυρα γενικής καταστροφής, με τις
περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε αδιέξοδο, η οικονομική και κοινωνική κατάσταση μπορεί σύντομα να θυμίζει μέρες
2010.
3. Ωστόσο, αν
μείνουμε μόνο στις απειλές που ορθώνονται,
θα έχουμε δώσει ένα λανθασμένο μήνυμα στην εργατική τάξη και τον λαό σε
σχέση και με τη μάχη της επιβίωσης και με τη μάχη της υπεράσπισης των
δικαιωμάτων του. Οι κυβερνήσεις, και τα αφεντικά τους, οι αστικές τάξεις, δεν
είναι εύκολο να ξανακάνουν αυτά που έκαναν στην τελευταία κρίση. Η γενική τάση
τους, βέβαια, θα είναι να φορτώσουν και τη νέα κρίση στην εργατική τάξη, κυρίως
μέσα από το χτύπημα των εργασιακών σχέσεων, και στη μικροαστική τάξη. Ωστόσο, γενικευμένες μειώσεις μισθών και συντάξεων,
νέα υπερχρέωση χωρών με δυσμενείς όρους και άλλες «θεραπείες-σοκ» σαν κι αυτές
του 2008-2010 θα βαθύνουν την ύφεση σε επικίνδυνα και για το ίδιο το σύστημα
επίπεδα, θα ανοίξουν τον δρόμο είτε για διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε για
κοινωνικές αντιδράσεις ιστορικών διαστάσεων.
Γι’ αυτό βλέπουμε ότι παγκοσμίως ενισχύεται η τάση «να
ρίξουμε χρήμα στην αγορά», και αυτό μέσα
στην Ε.Ε. εκφράζεται και με την πίεση για ένα ευρωομόλογο. Οι δυνάμεις της
νεοφιλελεύθερης «ορθοδοξίας» αντιστέκονται βέβαια σε αυτά, αλλά η κρίση θα τις αποδυναμώσει και θα ενισχύσει μέσα στο
καπιταλιστικό στρατόπεδο τους εκφραστές του εθνικού προστατευτισμού. Οι
οποίοι υποστηρίζουν ότι το κράτος θα πρέπει να παρεμβαίνει για να ενισχύει τους
στρατηγικούς τομείς της οικονομίας σε εθνικό επίπεδο, ότι δεν είναι βιώσιμη η
μεταφορά της παγκόσμιας παραγωγής στην Ασία, ότι πρέπει να μπουν όρια στις
«ανοιχτές αγορές» κ.λπ.
Είναι κρίσιμο ειδικά σε αυτές τις συνθήκες να
εκμεταλλευθούμε τις αντιθέσεις μέσα στο καπιταλιστικό στρατόπεδο για να
ενισχύσουμε τη δύναμη του κόσμου της εργασίας. Το «δεν θα
φορτωθούμε τη νέα κρίση του συστήματός σας» πρέπει να γίνει –και θα γίνει– ένα
παγκόσμιο σύνθημα, μια παγκόσμια απαίτηση.
Στη χώρα μας έχουμε ήδη τα
πρώτα ενθαρρυντικά δείγματα. Μέσα στην επιδημία, και παρά την απαγόρευση
συγκεντρώσεων και κυκλοφορίας, πραγματοποιήθηκαν
δεκάδες κινητοποιήσεις, όπως υγειονομικών, στη ΛΑΡΚΟ, στο αεροδρόμιο στα
Σπάτα, απολυμένων εργατών σε διάφορες επιχειρήσεις, των εκπαιδευτικών ενάντια
στο αντι-εκπαιδευτικό νομοσχέδιο κ.ά. Οι
επιτυχημένες Πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις στην Αθήνα και η ογκώδης συγκέντρωση
στη Βουλή ενάντια στο νομοσχέδιο για το περιβάλλον δείχνουν ότι ο κόσμος δεν
παρέλυσε από τον φόβο της επιδημίας.
Μέσα από τα συνδικάτα μας, από τοπικές ή θεματικές
πρωτοβουλίες, και με όποιον άλλο τρόπο μπορούμε, να διεκδικήσουμε δυναμικά:
ουσιαστική ενίσχυση όλων των εργαζομένων που επλήγησαν από την επιδημία, καθώς
και των ανέργων – δραστική ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, επίταξη των
ιδιωτικών δομών υγείας – κάτω τα χέρια από τη δημόσια εκπαίδευση και το
περιβάλλον – καθολική προστασία της λαϊκής κατοικίας – απόσυρση όλων των
αντεργατικών μέτρων, απαγόρευση απολύσεων, πλήρη επαναφορά των συλλογικών
συμβάσεων – διατίμηση και δημιουργία κρατικού αποθέματος σε τρόφιμα, μάσκες και
άλλα βασικά είδη – δωρεάν διανομή μασκών στον πληθυσμό – έκτακτη φορολόγηση των
εφοπλιστών και του μεγάλου κεφαλαίου – αναστολή πληρωμής του εξωτερικού χρέους
– παραγωγική ανασυγκρότηση ξεκινώντας από κρατικά εργοστάσια και
κρατικοποιήσεις σε όλους τους τομείς πρώτης ανάγκης. Να μπούμε τώρα σε θέση
μάχης για να υπερασπιστούμε τη ζωή μας!
7.5.2020
Η Συντακτική Επιτροπή
