Τρίτη 25 Ιουνίου 2024

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΕΡΟΥΧΗΣ (1931-2010) Επίκαιρες θέσεις και απόψεις ενός μεγάλου επαναστάτη

Στις 4 Ιουνίου συμπληρώνονται 14 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Κομμουνιστή-Τροτσκιστή επαναστάτη και εργατικού ηγέτη Γιάννη-Βλαδίμηρου Βερούχη. Του αγαπημένου συντρόφου και δασκάλου μας, που «έφυγε» όταν ξεκινούσε η πιο κρίσιμη φάση της πρόσφατης ιστορίας του ελληνικού λαού, η φάση των μνημονίων και της πάλης ενάντια σε αυτά. Παρότι το κενό της απουσίας ενός μαρξιστή επαναστάτη με αυτή την τεράστια εμπειρία που είχε συσσωρεύσει ο Γιάννης Βερούχης δεν μπορεί να αναπληρωθεί, η κληρονομιά του ωστόσο παραμένει ζωντανή, μέσα από τα κείμενα που άφησε πίσω του, μέσα από τις μαρτυρίες των συναγωνιστών του, μέσα από τη Σοσιαλιστική Προοπτική μας και, φυσικά, μέσα από την πάλη της οργάνωσής μας, της Κομμουνιστικής-Τροτσκιστικής Ένωσης. Σε αυτή την εφημερίδα και αυτή την οργάνωση ο σύντροφος Γιάννης αφιέρωσε, εξάλλου, τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του, δουλεύοντας αγόγγυστα μέχρι την τελευταία του πνοή για την υπόθεση της αναγέννησης του εργατικού και επαναστατικού κινήματος στη χώρα μας. Σε αυτή την Ιστορική μας Στήλη δημοσιεύουμε ένα απάνθισμα από θέσεις και απόψεις του πάνω σε διάφορα ζητήματα που διατηρούν όλη τους την επικαιρότητα, προκειμένου οι αναγνώστες μας να πάρουν έστω μια ιδέα από την πρωτοπόρο σκέψη του. 

 

Για τα εργατικά σωματεία και την πάλη μέσα σε αυτά

Τα εργατικά σωματεία είναι τα αναντικατάστατα εργαλεία για την οργάνωση, την ενότητα και την πάλη της εργατικής τάξης. Γιατί αυτή η πάλη, που είναι η αγωνιστική γυμναστική της, της διαμορφώνει την ταξική της συνείδηση: που είναι ο απαραίτητος πολιτικός οπλισμός της για την αφύπνισή της, την εξέγερσή της, για την ιστορική κοινωνική επανάστασή της.

Γι’ αυτό το λόγο οι Κομμουνιστές-Τροτσκιστές εργάτες δουλεύουν συνέχεια μέσα στην τάξη τους και στα εργατικά σωματεία τους. Και εκεί με την δραστηριότητά τους, τη συνέπεια, σοβαρότητα, τιμιότητα και την όλη στάση τους, κερδίζουν την εμπιστοσύνη, την εκτίμηση και τον σεβασμό των εργατών συναδέλφων τους, πράγμα που είναι απαραίτητο ώστε μαζί με τους πιο συνειδητούς, τίμιους και τολμηρούς συναδέλφους τους να καταλάβουν τα σωματεία στα οποία δραστηριοποιούνται και να τα μεταβάλουν σε εργατικά φρούρια. 

 

Σήμερα η εργατική τάξη είναι ανοργάνωτη, και σε συνδυασμό με τις συννεφιασμένες πολιτικές προοπτικές της, είναι αυξημένα στις γραμμές της ο ατομικισμός, η ανασφάλεια και η φοβία. Σήμερα τα εργατικά σωματεία είναι σε πολύ κακά χέρια. […] Οι κομματικοί συνδικαλιστές γραφειοκράτες αλληλοτρώγονται μεταξύ τους, αλλά ο ρόλος των κομμάτων τους –για διαφορετικούς λόγους του καθενός– ουσιαστικά είναι ο ίδιος: να κρατήσουνε τους εργάτες μακριά από τα εργατικά σωματεία και ανοργάνωτους. […] Φυσικά δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φιλοσοφία ότι, για να φύγουν όλοι αυτοί οι ελεεινοί γραφειοκράτες, πρέπει οι εργάτες να πάνε στα σωματεία τους που τους ανήκουν δικαιωματικά.

 

Για την κυρίαρχη αστική ιδεολογία

Όλες οι κοινωνίες που στηρίχθηκαν και στηρίζονται στην υποδούλωση και εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, δηλαδή η δουλεία, η δουλοπαροικία και ο καπιταλισμός, έχουν σαν θεμέλιό τους την ιδεολογία. 

Η ιδεολογία είναι ένα σύμπλεγμα ιδεών διαμέσου των οποίων η κυρίαρχη κοινωνική τάξη επιβάλλεται πάνω στην υπόδουλη. Γι’ αυτό και τα βασικότερα όπλα της επιβολής της κυρίαρχης κοινωνικής τάξης πάνω στην υπόδουλη, καθώς και τα όπλα για την απελευθέρωση της υπόδουλης τάξης, και κατά συνέπεια και τα όπλα της αέναης πάλης μεταξύ των δύο αυτών τάξεων, είναι τα ιδεολογικά όπλα.

Στη δουλεία ο αριθμός των δούλων ήταν πολλαπλάσιος των δουλοκτητών, στη δουλοπαροικία το ίδιο, και στο καπιταλιστικό σύστημα η αριθμητική διαφορά είναι πολύ μεγαλύτερη.

Τι ήτανε όμως αυτό που έκανε τους δούλους –που ήταν και εμπειροπόλεμοι σαν αιχμάλωτοι πολέμου– να υποτάσσονται στους πολύ λιγότερους δουλοκτήτες; Τι ήταν αυτό που έκανε τους πολυάριθμους δουλοπάροικους να υποτάσσονται στους ολιγάριθμους φεουδάρχες; Και τι είναι αυτό που κάνει την τεράστια εργατική τάξη να υποτάσσεται στην ολιγάριθμη τάξη των καπιταλιστών-εργοδοτών;

Και στις τρεις περιπτώσεις, και των τριών κοινωνικών συστημάτων, τα όπλα είναι τα ίδια: είναι τα ιδεολογικά όπλα. Είναι η ιδέα που επέβαλε η κυρίαρχη τάξη πάνω στην υπόδουλη ότι είναι πολύ φυσικό και νόμιμο και δίκαιο αυτοί να είναι δούλοι, δουλοπάροικοι ή σημερινοί μισθωτοί του κεφαλαίου και να υπακούν και να σέβονται τα αυθαίρετα δικαιώματα των δουλοκτητών, των φεουδαρχών και των σημερινών καπιταλιστών εργοδοτών τους.

Η κυρίαρχη κοινωνική τάξη διαθέτει οπωσδήποτε και στρατιωτικά όπλα, αυτά όμως έχουν σημασία όταν η υπόδουλη τάξη, που σήμερα είναι η εργατική τάξη, σπάσει τα δεσμά της αστικής ιδεολογίας. Δηλαδή όταν σπάσει τις πνευματικές χειροπέδες της.

Στην αστική ιδεολογία εντάσσονται: η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, ο εθνικισμός, η θρησκεία και το αστικό κράτος, δηλαδή ο αστικός στρατός, η αστική δικαιοσύνη, η αστική παιδεία, και γενικά οι νόμοι της αστικής τάξης κ.λπ.

 

Για τη συμπεριφορά των συνειδητών εργατών μέσα στην εργασία τους

Η κυρίαρχη ιδεολογία της άρχουσας αστικής κοινωνικής τάξης προστάζει: «Να υποτάσσεσαι στον δυνατό και να περιφρονείς τον αδύνατο». Αυτή η νοοτροπία κυριαρχεί μέσα σ’ όλες τις δουλειές, όπου ο δυνατός είναι –εννοείται– το αφεντικό και οι αδύνατοι οι εργάτες και κυρίως οι βοηθοί, οι λιγότερο ειδικευμένοι, οι πιο νέοι, οι γυναίκες. Αυτό το κλίμα να το πολεμάμε, κατ’ αρχήν με τη μέθοδο του προσωπικού παραδείγματος. Δείχνοντας τη μεγαλύτερη αλληλεγγύη και συναδελφική διάθεση προς όλους τους εργάτες και ιδίως προς αυτούς που είναι οι πιο αδύναμοι. Και δεύτερον, περνώντας στο αφεντικό το μήνυμα ότι αυτός μάς έχει ανάγκη και όχι εμείς εκείνον. Επίσης να ξέρουμε ότι το άγριο ζώο που λέγεται εργοδότης είναι δυνατό να δαμαστεί από εργάτες που έχουν εμπιστοσύνη μεταξύ τους, έχουν συνείδηση του ταξικού ρόλου τους, έχουν απελευθερωθεί από το πνεύμα της υποταγής, και είναι καλοί στη δουλειά τους.

 

Για τον ελληνικό τροτσκισμό και τις παραδόσεις του

Όσο για τη βασική ιστορία των θεμελίων μας, αυτή αρχίζει από τους πρώτους προλεταριακούς μαχητές που εντάχθηκαν υπό την επαναστατική σημαία του Λέοντα Τρότσκυ το 1930 και ίδρυσαν το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης και στη συνέχεια της 4ης Διεθνούς, και κατέγραψαν:

– Μια ιστορία εκ των πλέον μαχητικών και σκληρών ταξικών αγώνων της χώρας μας.

– Μια ιστορία των πιο επαληθευμένων και δικαιωμένων πολιτικών και ιδεολογικών μαχών.

– Και μια ιστορία φοβερών καταδιώξεων, μαρτυρίων και θανατώσεων. (Μόνο οι εκτελεσμένοι σύντροφοί μας υπερβαίνουν τους 100).

Αυτή η ιστορία απαίτησε: βαθιά γνώση και πίστη στην ιδεολογία του Μαρξισμού. Ιδεολογική και πολιτική ενότητα. Απόλυτη πίστη στον επαναστατικό ρόλο της εργατικής τάξης. Ακλόνητη πίστη στην ικανότητα της ίδιας της επαναστατικής οργάνωσης, και μέγιστη ψυχική δύναμη και τη μεγαλύτερη δυνατή τόλμη και αυταπάρνηση.

Και από αυτές τις ιστορικές και ηρωικές παρακαταθήκες του ελληνικού επαναστατικού μαρξισμού, δηλαδή του Κομμουνιστικού-Τροτσκιστικού κινήματός μας, αντλούμε τις ηθικές και ψυχικές δυνάμεις μας, στην πορεία μας προς τη σοσιαλιστική επανάσταση και το κομμουνιστικό μέλλον της κοινωνίας.

 

Οι Έλληνες τροτσκιστές είναι οι σημαντικότεροι εκσυγχρονιστές των εργατικών αγώνων. Είναι αυτοί που μελέτησαν σε βάθος τους κανόνες δράσης και τακτικής, από τη «Γενική Στρατιωτική Επιθεώρηση» του ΓΕΣ. Και είναι οι πρώτοι που παρατήρησαν ότι οι κανόνες αυτοί μπορούσαν να ισχύσουν, εκτός από τη στρατιωτική πάλη, και σε κάθε άλλη μορφή εργατικής ή πολιτικής πάλης. Και μετέφεραν αυτούς τους κανόνες, τους προσάρμοσαν και πειραματίστηκαν πάνω στους εργατικούς αγώνες. Με τους τρεις θεμελιώδεις νόμους των σταδίων της πάλης, με τις τρεις θεμελιώδεις φάσεις της τακτικής, τους νόμους της παραπλάνησης και του αιφνιδιασμού του ψυχολογικού πολέμου, και τους νόμους της ακμής της μάχης κ.λπ. κ.λπ.

Και με αυτές τις γνώσεις, που οι πρωτοπόροι τροτσκιστές τις διαμόρφωσαν σε μέθοδο σκέψης, έγινε ο πειραματισμός στους εργάτες λιθογράφους με εκπληκτικά αποτελέσματα. Όπου σε 61 εργοστασιακές απεργίες, συνολικής διάρκειας 690 περίπου ημερών, οι εργοδότες ηττήθηκαν κατά κράτος και συνθηκολόγησαν στις 59.

 

Η δράση των Ελλήνων Τροτσκιστών συνδέεται με την παραδειγματική ικανότητά τους. Όταν η στρατιωτική δικτατορία (η Χούντα) παρέλυσε κυριολεκτικά όλες τις οργανώσεις, οι Τροτσκιστές με τα 50 περίπου μέλη τους, κινήθηκαν αστραπιαία. Και κατάφεραν να ιδρύσουν την αντιδικτατορική οργάνωση «Δημοκρατικές Επιτροπές Αντίστασης», τα ΔΕΑ, με 400 περίπου μέλη, και με ένα μεγάλο και πρωτότυπο αποκεντρωτικό εκτυπωτικό μηχανισμό. 

 

Οι Τροτσκιστές που έχουν πρωτοστατήσει σε μεγάλους, σκληρούς και νικηφόρους αγώνες, όπως των εργατών λιθογράφων και των οικοδόμων και άλλους,… δεν μπορεί να είναι οι ίδιοι άμαχοι. Ούτε είναι δυνατόν οι τροτσκιστές, που πρωτοστάτησαν στον αγώνα κατά της δικτατορίας –και με τόσο μεγάλη συμμετοχή στα βασανιστήρια, φυλακίσεις, εξορίες και στις επικηρύξεις– να είναι άμαχοι.

 

Για τους «τεχνικούς» της επανάστασης

Η σύγχρονη πάλη του προλεταριάτου απαιτεί τους ειδικούς της επανάστασης. Ο πολύπλοκος μηχανισμός του αστικού κράτους αλλά και ολόκληρη η πολιτική οργάνωση της αστικής κοινωνίας έχει τέτοια εξειδίκευση ώστε, για να μπορέσει να ανταποκριθεί στον σκοπό της η οργάνωση της επαναστατικής καθοδήγησης της εργατικής τάξης, πρέπει να αποτελείται από καλά εξειδικευμένους επαναστάτες.

 

Για την επαναστατική οργάνωση

Μια οργάνωση που δεν έχει μορφωμένα ιδεολογικά μέλη δεν μπορεί να αντιπαλέψει τα εχθρικά ιδεολογικά ρεύματα, και στο τέλος αργά ή γρήγορα θα νικηθεί από αυτά. Μια οργάνωση με αμόρφωτα μέλη –ιδεολογικά και πολιτικά– δεν μπορεί να είναι και δημοκρατική. Δεν μπορεί να υπάρχει καμιά δημοκρατία όταν τα μέλη χωρίζονται σε αυτούς που ξέρουν και αυτούς που αγνοούν. Η δημοκρατία δεν εξασφαλίζεται ούτε από τα καταστατικά ούτε από τις καλές προθέσεις των ηγετών, αλλά από τις πραγματικές δυνάμεις γνώσεων των μελών. 

 

Οι μαχητές επαναστάτες μαρξιστές διαμορφώνονται μόνο στη φωτιά της πάλης των τάξεων και πουθενά αλλού.

 

Μια πραγματική επαναστατική οργάνωση πρέπει να είναι όχι μόνο δεκτική στα νέα τεχνικά μέσα, αλλά και να ερευνά πάνω σε αυτά. Η υπερσύγχρονη τεχνική και μέθοδοι επικοινωνίας, κίνησης και οργάνωσης πρέπει να μπουν στην υπηρεσία της λειτουργίας της επαναστατικής οργάνωσης και της ταξικής πάλης. […] Ας φέρουμε ένα παράδειγμα για τη χρήση νέων τεχνικών μεθόδων στην ταξική πάλη. Αυτό είναι από την τρίμηνη νικηφόρο απεργία των 3.000 λιθογράφων εργατών, που κέρδισαν το 40ωρο-5ήμερο και το τιμαριθμικό μεροκάματο το 1977, για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Τότε η 150μελής απεργιακή επιτροπή οργάνωσε και εφάρμοσε πειραματικά τηλεφωνικό κέντρο (αίθουσα επιχειρήσεων με χάρτες κ.λπ.) για τον συντονισμό των δεκάδων μηχανοκίνητων συνεργείων περιφρούρησης των εργοστασίων, που είχαν σκοπό την ταχεία και άμεση κινητοποίηση των απεργών εργατών. Το πείραμα έγινε για δέκα περίπου κρίσιμες ημέρες και είχε εκπληκτική επιτυχία. 

 

Ο αριθμός των μελών μιας επαναστατικής οργάνωσης είναι οπωσδήποτε ένας σοβαρότατος παράγοντας, αλλά δεν αρκεί μόνο αυτός. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι το παραγωγικό έργο αυτών των μελών. 

 

Για τον τύπο του επαναστάτη

Ο ανθρώπινος τύπος που δημιουργεί μια επαναστατική οργάνωση όχι μόνο δεν είναι κάτι τυχαίο, αλλά αντίθετα είναι η έκφραση του πραγματικού περιεχομένου της. Κοινό γνώρισμα όλων των επαναστατικών κινημάτων ήταν ο ανθρώπινος τύπος του επαναστάτη, η ομοιογένεια των επαναστατών που εδημιούργησαν. Οι Κομμουνάροι στη Γαλλία, οι στρατιώτες του Κρόμβελ στην Αγγλία, οι Μπολσεβίκοι στη Ρωσία, οι μαρξιστές επαναστάτες όλου του κόσμου αμέσως μετά τη Ρωσική επανάσταση του 1917, είχανε ορισμένα όμοια βασικά χαρακτηριστικά. Ήταν άτομα με τόλμη, με αυταπάρνηση, και ήταν ηθικές φυσιογνωμίες. Αυτός ο ανθρώπινος τύπος ήταν το προϊόν των κοινών ιδεών, των κοινών αγώνων, των κοινών θυσιών, αλλά και της ατομικής προσπάθειας, της συνειδητής προετοιμασίας του ατόμου για την κοινωνική αλλαγή.