Ενώ τα εργασιακά μέτρα του
3ου Μνημονίου απειλούν να μετατρέψουν τους Έλληνες εργάτες σε ιδανικούς δούλους
για υποψήφιους «επενδυτές»-άρπαγες, μπροστά μας ανοίγεται μια ιστορική
ευκαιρία: Είναι η βαθιά κρίση της καπιταλιστικής Ε.Ε., που πρέπει η
πανευρωπαϊκή εργατική μας τάξη να την εκμεταλλευτεί για να περάσει στην
αντεπίθεση.
Η εργατική μας τάξη χρειάζεται πάνω απ’
όλα μια ηγεσία. Μια ηγεσία που δεν θα την τραβάει η αστική τάξη από τη μύτη,
αλλά που θα αγωνίζεται αδιάλλακτα για την ανατροπή της καπιταλιστικής
βαρβαρότητας.
1. Μπορεί το
κλίμα μιας σχετικής «ηρεμίας» να κυριαρχεί ακόμα γύρω μας, αλλά στην
πραγματικότητα τούτο το φθινόπωρο συσσωρεύονται εκρηκτικές αντιθέσεις, σε
εθνικό και διεθνές επίπεδο. Πίσω μας έχουμε την ιστορική εξέλιξη του Brexit, που έχει ανοίξει έναν δρόμο διάλυσης της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και μπροστά μας έχουμε την κομβικής σημασίας
μάχη του εργασιακού, από την οποία θα κριθεί αν η ελληνική εργατική μας τάξη θα
μπορέσει να κερδίσει «έδαφος» στην πάλη της για επιβίωση, ή θα βυθιστεί ακόμα περισσότερο
στο φάσμα της τριτοκοσμοποίησης.
Σίγουρα αυτή τη στιγμή τον
τόνο των εξελίξεων τον δίνει η διεθνής κατάσταση. Η τεράστια καπιταλιστική κρίση που ξεκίνησε το 2008 σμπαράλιασε τις
ταξικές και ενδοκαπιταλιστικές ισορροπίες που ίσχυαν από τη δεκαετία του ’90. Τα
εργατικά και μικροαστικά στρώματα των ανεπτυγμένων χωρών υπέστησαν βαριές
απώλειες στα εισοδήματα και τα δικαιώματά τους. Χώρες που βρίσκονταν στο
μεταίχμιο, όπως ο ευρωπαϊκός Νότος, χτυπήθηκαν σκληρά. Ο πόλεμος εγκαταστάθηκε
μόνιμα στη Μέση Ανατολή αλλά και την πρώην ΕΣΣΔ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκάλυψε
τον πλήρως αντιδραστικό αλλά και ουτοπικό χαρακτήρα της και μπήκε σε επιθανάτια
κρίση. Η νεοφιλελεύθερη αισιοδοξία περί των διαρκώς αναπτυσσόμενων αγορών, που
θα έλυναν όλα τα προβλήματα, διαψεύστηκε αμετάκλητα. Τα μεγάλα ιμπεριαλιστικά
επιτελεία ανακαλύπτουν με τρόμο ότι το σύστημα δεν δουλεύει πια, π.χ., ότι το
κόψιμο χρήματος δεν δημιουργεί πια ανάπτυξη.
Σαν αποτέλεσμα όλων αυτών, ο
καπιταλισμός απ’ άκρη σ’ άκρη του πλανήτη βαδίζει, αργά αλλά σταθερά, προς ένα
«κλείσιμο». Οι αστικές τάξεις αρχίζουν
και πάλι να αναζητούν τις προστατευτικές φτερούγες του εθνικού κράτους. Τα
δυσθεώρητα χρέη που συσσώρευσε η προηγούμενη φάση σε παγκόσμιο επίπεδο πρέπει
να πληρωθούν, αλλά η πληρωμή αυτή μπορεί να γίνει μόνο με αίμα ολόκληρων εθνών και
κοινωνικών τάξεων. Από την άλλη, ο
καπιταλισμός είναι στα βαθιά του γεράματα σαν κοινωνικό σύστημα και δεν μπορεί
να βγάλει πια νέους Κέυνς και νέους Ρούσβελτ για να προσφέρουν εναλλακτικές
λύσεις. Γι’ αυτό και οι μόνες «ιδέες» που υπάρχουν στο τραπέζι αφορούν την
ακόμα πιο εντατική εκμετάλλευση της εργατικής τάξης (βλ. συμβόλαια
μηδενικών ωρών, αξιοποίηση των προσφύγων ως πάμφθηνης εργατικής δύναμης κ.λπ.).
Η ανθρωπότητα θα μπει την
επόμενη περίοδο σε μια σκληρή σύγκρουση πάνω σε τρεις άξονες: Πρώτον, ανάμεσα στα τρία μεγάλα ιμπεριαλιστικά μπλοκ
(ΗΠΑ, Ε.Ε., Κίνα). Το διαφαινόμενο ναυάγιο της Διατλαντικής Συμφωνίας και η
σύγκρουση ΗΠΑ-Ε.Ε. για τη φορολόγηση των αμερικανικών εταιρειών στην Ευρώπη
είναι ενδείξεις αυτής της κατάστασης. Δεύτερον, ανάμεσα στις διάφορες πτέρυγες κάθε αστικής τάξης, εκ των οποίων κάποιες
έχουν συμφέρον από τα «ανοιχτά σύνορα» και κάποιες άλλες αναζητούν τον εθνικό
προστατευτισμό. Αυτή η κόντρα θα εξελιχθεί μέσα σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα, επισπεύδοντας
τη διάλυση της Ε.Ε. Τρίτον και κυριότερον, ανάμεσα
στους καπιταλιστές από τη μια και τους εργάτες από την άλλη. Για να βγει
νικήτρια από αυτή την τιτάνια μάχη η παγκόσμια εργατική μας τάξη θα πρέπει οπωσδήποτε να εκμεταλλευτεί τις αντιθέσεις του
παρηκμασμένου καπιταλισμού και, το κυριότερο,
ν’ αποκτήσει αυτό που της λείπει: μια ηγεσία.
2. Στην
εσωτερική κατάσταση τώρα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ συνεχίζει να υλοποιεί κατά
γράμμα το 3ο Μνημόνιο. Μετά το ασφαλιστικό, το φορολογικό, τα μέτρα για τα
«κόκκινα» δάνεια, τις ιδιωτικοποιήσεις (λιμάνια, ΟΣΕ, ενέργεια κ.λπ.), σειρά
έχει τώρα το εργασιακό. Η μικροαστική τάξη, που χτυπήθηκε ιδιαίτερα από το
φορολογικό, προσπάθησε να αντιδράσει, αλλά χωρίς επιτυχία. Η εργατική τάξη κρατά
μέχρι τώρα μια στάση αναμονής. Όμως, η
περίοδος αυτή τελειώνει. Με τα υπό συζήτηση μέτρα για το εργασιακό,
«δανειστές» και εγχώρια μεγαλοαστική τάξη θέλουν να μετατρέψουν τον Έλληνα
εργάτη στον ιδανικό δούλο για εκμετάλλευση ασιατικού τύπου στις μελλοντικές
«μπίζνες» τους. Θεωρώντας ότι θα βρίσκουν εύκολα εργάτες με μισθούς 400-600
ευρώ, ρίχνουν τώρα το βάρος τους στην απόλυτη διαθεσιμότητα του εργάτη, στην
πλήρη «ελαστικοποίηση» των εργασιακών σχέσεων, στην καταστροφή κάθε
διαπραγματευτικού μας όπλου (συνδικάτα, απεργίες). Η κυβέρνηση έχει τάξει κάποια από αυτά τα μέτρα σε υποψήφιους επενδυτές
(π.χ. Κινέζους) αλλά την ίδια στιγμή ξέρει ότι, αν χάσει έστω αυτή την ανοχή
από ένα μέρος της εργατικής τάξης, θα έχει ανοίξει ο δρόμος για την κατάρρευσή
της.
Στο εργασιακό η κυβέρνηση
θέλει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Ακόμα πιο αμφίβολες είναι, όμως, οι προοπτικές της στο κομμάτι της
οικονομίας. Εκεί θα πρέπει από τη μια να αφαιρεί διαρκώς χρήμα από την
αγορά, με τα ατέλειωτα εισπρακτικά μέτρα του 3ου Μνημονίου, ταυτόχρονα να
ελπίζει σε ανάκαμψη μέσα από επενδύσεις και, τέλος, να της μένει και κάνα
φράγκο στο δημόσιο ταμείο για να κάνει «κοινωνική πολιτική» – ή για να τα δίνει
στους εργοδότες ως «μέτρα κατά της ανεργίας».
Με βάση όλα τα παραπάνω, οι
μόνες δυνατότητες της κυβέρνησης Τσίπρα είναι α) να προσεύχεται ώστε η κρίση
στην Ε.Ε. να μαλακώσει τους «δανειστές» έναντι της Ελλάδας, β) να παρακαλάει
τους εφοπλιστές και τους Κινέζους για καμιά επένδυση και γ) να ρίχνει το βάρος
της σε θέματα που δεν άπτονται άμεσα του οικονομικού προβλήματος. Όσον αφορά το
πρώτο, είναι αλήθεια ότι η Ε.Ε. δεν έβαλε πρόστιμο σε Ισπανία και Πορτογαλία που
αυξήθηκε το έλλειμμά τους, ωστόσο την Ελλάδα τη θεωρούν μια εντελώς διαφορετική
περίπτωση. Όσον αφορά το δεύτερο, κάποιες επενδύσεις θα γίνουν, αλλά αυτές θα
είναι είτε παρασιτικού-αρπακτικού τύπου (π.χ. Ελληνικό) είτε θα γίνουν σε μια
κατεύθυνση που δεν βοηθάει τη χώρα (π.χ. εισαγωγή κινεζικών προϊόντων για το
βάφτισμά τους σε ευρωπαϊκά). Πάντως,
ακόμα κι έτσι πιστεύουμε ότι η ελληνική εργατική τάξη θα εκμεταλλευθεί τυχόν
μείωση της ανεργίας για να βελτιώσει τη διαπραγματευτική της θέση. Όσον
αφορά τώρα τα θεσμικά θέματα, η κυβέρνηση προσπαθεί να νοικοκυρέψει κάπως τον
ελληνικό καπιταλισμό, όπως έγινε με τις άδειες των καναλιών. Η παρακμή των διαφόρων μερίδων του
ελληνικού κεφαλαίου είναι τόσο μεγάλη, που αντικειμενικά αναβαθμίζεται ο ρόλος
του αστικού κράτους ως «διαιτητή». Και δεν πρέπει να υποτιμούμε τις
δυνατότητες του Τσίπρα να εκμεταλλευτεί αυτόν τον ρόλο.
Σε όλα αυτά πρέπει να
προσθέσουμε τις καταλυτικές συνέπειες που θα έχει και στη χώρα μας η πορεία
διάλυσης της Ε.Ε. Βέβαια, η κυβέρνηση μόλις πρόσφατα υπέγραψε συμβόλαιο
υποταγής στους Ευρωπαίους «δανειστές», ενώ και η εγχώρια μεγαλοαστική τάξη δεν
θέλει να χάσει το μερίδιό της από το χρήμα που στέλνουν οι Βρυξέλλες. Ωστόσο, σφυγμομετρήσεις καταγράφουν ήδη τη μεγάλη
άνοδο του αντι-Ε.Ε. κλίματος μέσα στον ελληνικό λαό. Αυτή η τάση θα
εκφραστεί κάποια στιγμή και μέσα στην αστική τάξη και θα επηρεάσει τους κοινωνικούς
και πολιτικούς συσχετισμούς πολύ περισσότερο από ό,τι φαίνεται σήμερα.
3. Αυτές
είναι οι συνθήκες μέσα στην οποία η τάξη μας, και όλος ο φτωχός,
εκμεταλλευόμενος ελληνικός λαός, θα πρέπει να κινηθεί για να επιβιώσει. Μέσα σε
αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να
προετοιμαστούμε για έναν αποφασιστικό αγώνα πάνω στο εργασιακό. Θα είναι
ένας αγώνας δύσκολος, πρώτον, γιατί τα συνδικάτα μας είναι σε κακή κατάσταση
και, δεύτερον, γιατί πολλά από αυτά τα εργασιακά μέτρα έχουν ήδη αρχίσει να τα
εφαρμόζουν στην πράξη αυθαίρετα οι εργοδότες. Όμως, όσο πλησιάζει η ώρα της
ανακοίνωσης και νομοθέτησης των τελικών μέτρων, είμαστε σίγουροι ότι οι
αγωνιστικές διαθέσεις θα εκφραστούν. Θα χρειαστούμε αποφασιστικότητα, τόλμη,
νέες μορφές οργάνωσης (όπως επιτροπές αγώνα) και πρωτότυπες μορφές πάλης. Και η
προετοιμασία πρέπει ν’ αρχίσει τώρα!
Τα πιο σκεπτόμενα και πρωτοπόρα στοιχεία της τάξης μας
πρέπει να σκύψουν επιτακτικά πάνω στο πρόβλημα των προβλημάτων: την
αναγκαιότητα μιας επαναστατικής ηγεσίας!
Η κρίση του ανθρώπινου πολιτισμού είναι
κρίση ηγεσίας της εργατικής τάξης. Η τάξη μας δεν έχει ανάγκη από μια
«αριστερά» που κλαψουρίζει για το Brexit,
που κόπτεται για τα «ατομικά δικαιώματα» εκείνων που οραματίζονται τον ισλαμικό
μεσαίωνα, που πανηγυρίζει μαζί με τον Ερντογάν για τη νίκη της «δημοκρατίας»
στην Τουρκία. Η τάξη μας δεν έχει ανάγκη από μια «αριστερά» που τη σέρνει από
τη μύτη ο καπιταλισμός, που έχει παραδοθεί στη φιλελεύθερη ιδεολογία, που δεν
ασχολείται τελικά με την ίδια την εργατική τάξη. Η τάξη μας έχει ανάγκη από μια αριστερά που πιάνει τον ταύρο από τα
κέρατα, που εκμεταλλεύεται τα ρήγματα στο στρατόπεδο του αντιπάλου, που κάνει
πολιτική πάλη και όχι αφηρημένη ζύμωση, που δεν θα διστάσει την κρίσιμη στιγμή
να τραβήξει τα πράγματα στα άκρα. Μια τέτοια αριστερά ήταν οι Μπολσεβίκοι του
Λένιν και του Τρότσκυ. Με τέτοια πρότυπα πρέπει να ξαναχτίσουμε ηγεσίες για την
τάξη μας. Αυτό είναι το κύριο καθήκον της επόμενης περιόδου και από αυτό θα
κριθεί κάθε πρωτοπόρος εργάτης και αγωνιστής.
7.9.2016
Η Συντακτική Επιτροπή
