 |
Ενδοκαπιταλιστικές
και ενδοϊμπεριαλιστικές ισορροπίες 30 χρόνων γκρεμίζονται
με πάταγο από τις
εξελίξεις που ξεκίνησαν από την Αμερική
|
Η
πολιτική που κυριαρχούσε στον παγκόσμιο καπιταλισμό τουλάχιστον τις τελευταίες
δεκαετίες ήταν η πολιτική των «ανοιχτών συνόρων», των φτηνών μεροκάματων μέσω
της εισαγωγής ξένων εργατών, καθώς και της μετανάστευσης των βιομηχανιών από τα
ανεπτυγμένα δυτικά κράτη προς την Ασία. Το
αποτέλεσμα ήταν η αποβιομηχάνιση των ανεπτυγμένων χωρών, η εκρηκτική άνοδος της
ανεργίας, και ο υπερδανεισμός, προκειμένου να μην καταβαραθρωθεί η κατανάλωση.
Το σύστημα χτυπήθηκε από μια παγκόσμια
οικονομική κρίση, επιβεβαιώνοντας περίτρανα τις μαρξιστικές αναλύσεις.
Η
λεγόμενη «παγκοσμιοποίηση» αποδείχθηκε επικερδής μόνο για τους μεγαλοκαπιταλιστές,
ενώ οδήγησε στη φτωχοποίηση ολόκληρης της εργατικής τάξης και του μεγαλύτερου
τμήματος των λεγόμενων μεσαίων στρωμάτων. Η
Κίνα, που αρχικά ήταν το εφαλτήριο της εκτίναξης των κερδών των «ξενιτεμένων»
εταιρειών, με την ανάπτυξη της δικής της βιομηχανίας έγινε ο μεγαλύτερος
ανταγωνιστής των ΗΠΑ.
Μέσα
από όλες αυτές τις εξελίξεις, άρχισε στην Αμερική η στροφή προς την πολιτική
του εθνικού προστατευτισμού. Ο Τραμπ δεν
ήταν κεραυνός εν αιθρία. Τα πρώτα δείγματα γραφής είχαν φανεί επί διακυβέρνησης
Ομπάμα, καθώς τότε ξεκίνησε η κατασκευή του τείχους στα σύνορα με το
Μεξικό, αλλά και οι δασμοί στα εισαγόμενα κινεζικά προϊόντα.
Ο
πιο συνεπής εκφραστής αυτής της πολιτικής, ο Τραμπ, ήταν φυσικό να νικήσει και
έρχεται τώρα να σφραγίσει τη στροφή της Αμερικής στον προστατευτισμό. Έτσι, μεταξύ
άλλων: α) Υπογράφει το διάταγμα αποχώρησης των ΗΠΑ από το Σύμφωνο Συνεργασίας
του Ειρηνικού (TPP) και θέτει σε
επαναδιαπραγμάτευση την εμπορική συμφωνία NAFTA
με το Μεξικό και τον Καναδά. β) Πιέζει
αμερικανικές (αλλά και ξένες) εταιρείες να μη μεταφέρουν δραστηριότητες και θέσεις
εργασίας σε άλλες χώρες, απειλώντας τες με δασμούς. Παράλληλα, αναγγέλλει
μειώσεις φόρων και χρηματοδότηση εταιρειών με συνοπτικές διαδικασίες, προς την
ίδια κατεύθυνση. Το σύνθημά του: «Αγοράστε αμερικανικά προϊόντα, προσλάβετε
Αμερικανούς». γ) Εγκρίνει την κατασκευή του τείχους στα σύνορα με το Μεξικό
για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης. δ) Αναγγέλλει τη συνέχιση της
κατασκευής πετρελαιαγωγών για την ανάπτυξη του ενεργειακού τομέα, αδιαφορώντας
βέβαια για τις οικολογικές συνέπειες. ε) Υπόσχεται ότι θα εξαλείψει την
ισλαμική τρομοκρατία, μεταξύ άλλων απαγορεύοντας την είσοδο στην Αμερική πολιτών
από 7 συγκεκριμένες μουσουλμανικές χώρες και συνεργαζόμενος με τη Ρωσία στο
χτύπημα του ISIS στη Συρία. στ) Το σημαντικότερο, απευθύνει ευθείες απειλές στη Γερμανία και δηλώνει
την υποστήριξή του προς το Brexit, αλλά και την
εχθρότητά του προς την ιδέα της ευρωπαϊκής «ενοποίησης».
Από
την πρώτη στιγμή, οι διακηρύξεις του Τραμπ ξεσήκωσαν αντιδράσεις, με μαζικές
διαδηλώσεις σε πολλές αμερικανικές πόλεις. Οι αντιδράσεις αυτές εκφράζουν κατ’
αρχάς μια ανησυχία για την περιστολή ατομικών δικαιωμάτων, την άνοδο του
εθνικισμού κ.λπ., αλλά κατά βάση υποστηρίζονται από το ηττημένο Δημοκρατικό
Κόμμα και εμφορούνται από «φιλελεύθερες» αντιλήψεις, άσχετες με τα συμφέροντα
της αμερικανικής εργατικής τάξης.
Ο
Τραμπ είναι γέννημα της χρεοκοπίας της νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Η χρεοκοπία
αυτή έφερε σαν φυσική συνέπεια τη στροφή στον προστατευτισμό και θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στη
διάσπαση του παγκόσμιου καπιταλισμού σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα, ενώ θα
επιταχύνει την κατάρρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άλλες ιμπεριαλιστικές
δυνάμεις, όπως η Γερμανία και η Κίνα, θα απαντήσουν, φυσικά, με προστατευτικά
μέτρα στον αμερικανικό προστατευτισμό.
Ένα
μεγάλο κομμάτι της αμερικανικής εργατικής τάξης υποστήριξε τον Τραμπ, λόγω του
ότι είχε πληγεί βάναυσα από την προηγούμενη πολιτική. Βέβαια, και το κόστος των μεταξύ τους συγκρούσεων οι ιμπεριαλιστές θα
κοιτάξουν να το φορτώσουν και πάλι στην εργατική τάξη. Ωστόσο, η διάσπαση του
καπιταλιστικού στρατοπέδου θα φέρει ευνοϊκότερες συνθήκες για άνοδο της ταξικής
πάλης, ιδίως στην Ευρώπη. Για την εργατική τάξη είναι μια μεγάλη ευκαιρία να
εκμεταλλευτεί τη διάσπαση αυτή, καθώς και την αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού,
για να προωθήσει τις θέσεις της. Για να το πετύχει αυτό, θα χρειαστεί
πραγματικά επαναστατικές ηγεσίες, που να παλεύουν ξεκάθαρα για την ανατροπή του
καπιταλισμού και την οικοδόμηση μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς
φτώχεια, χωρίς πολέμους.
Χρήστος Χατζής
