 |
Το σκίτσο λέει: «Ο
καπιταλισμός βασίζεται και στην οικιακή εργασία».
Και αυτή ακριβώς είναι η βάση
της ειδικής εκμετάλλευσης της γυναίκας
μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία.
|
Κάθε
φορά που ο καπιταλισμός βρίσκεται σε κρίση ή χρειάζεται «συμμάχους» για την
αποκατάστασή του, προσπαθεί να ενσωματώσει στους κόλπους της αστικής ιδεολογίας
και πολιτικής διάφορα κοινωνικά κομμάτια, ακόμα και «κινήματα», αλλά και να
χειραγωγήσει γενικά τη συνείδηση του κόσμου προς όφελός του. Ταυτόχρονα, η
χειραγώγηση αυτών των κοινωνικών κομματιών ευνοεί την περαιτέρω
εμπορευματοποίηση και τη μεγαλύτερη συσσώρευση κεφαλαίου. Ειδικά την τελευταία
δεκαετία, ένας αυξανόμενος αριθμός καπιταλιστικών κρατών, με αρωγούς μη
κυβερνητικές οργανώσεις, περιφερειακούς και διεθνείς αναπτυξιακούς οργανισμούς,
παρουσιάζουν μια κοινή επιδίωξη: την ανάγκη προώθησης της ισότητας των δύο
φύλων.
Το
ζήτημα του φεμινισμού έχει γίνει ένα από τα «καυτά θέματα» της εποχής μας, με τα αστικά και νεοφιλελεύθερα φεμινιστικά
κινήματα να απλώνονται ανεμπόδιστα από τη δεξιά πλευρά του πολιτικού φάσματος
προς τα αριστερά, προσποιούμενα ιδεολογική ουδετερότητα και παρουσιαζόμενα ως
κριτές του συντηρητισμού.
Ας
δούμε όμως λίγο τι πρεσβεύει ο αστικός και νεοφιλελεύθερος φεμινισμός. Μια από
τις κεντρικές θέσεις του είναι ότι, κάθε φορά που κάθε γυναίκα κάνει μια
«ελεύθερη ατομική επιλογή» είναι μια πράξη φεμινισμού, και αναμφισβήτητο
δυναμικό χειραφέτησης των γυναικών! Η «αυτοεκπλήρωση» κάθε γυναίκας, σύμφωνα με
τις ανάγκες και το σύστημα αξιών της καθεμιάς, ερμηνεύεται ως σημαντική εξέλιξη
στον χώρο της «ελευθερίας» και της «διαφορετικότητας»! Το «οι γυναίκες δεν
χρειάζονται τους άνδρες» είναι από τα βασικά τους προτάγματα. Απ’ ό,τι βλέπουμε,
η φιλοσοφία του ατομικισμού είναι βαθιά
ριζωμένη στα θεμέλια του αστικού-νεοφιλελεύθερου φεμινισμού. Αποδίδουν τη μειονεκτικότητα της θέσης των
γυναικών στο ιδεολόγημα του «ανταγωνισμού» μεταξύ γυναικών και ανδρών και όχι
στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Μια θεωρία που στο μόνο που βοηθάει
είναι στη διατήρηση του συστήματος εκμετάλλευσης και καταπίεσης και των γυναικών
και των εργαζομένων γενικά. Η νομική
ανισότητα των δύο συντρόφων δεν είναι η αιτία αλλά το αποτέλεσμα της
οικονομικής καταπίεσης των γυναικών. Παρουσιάζουν τη γυναικεία
επιχειρηματικότητα ως κομμάτι της ισότητας των δύο φύλων, ηθικό και πολιτιστικό
«επίτευγμα» για τις γυναίκες. Μόνο που οι γυναίκες επιχειρηματίες, όταν
αγωνίζονται για τις θέσεις τους μέσα στην επιχείρηση, δεν το κάνουν ως έκφραση
«κολεκτιβίστικης φεμινιστικής πάλης», αλλά ατομικής βούλησης και ιδιωτικού
συμφέροντος! Ουσιαστικά πρόκειται για
άλλη μια μορφή αναπαραγωγής του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Είναι η
νεοφιλελεύθερη πρακτική που θέλει να πείσει τον εργάτη ότι, «μόνο αν προσπαθείς
αρκετά, και λίγο παραπάνω, τότε θα ανοίξουν όλες οι πόρτες και θα έχεις εγγυημένη
επιτυχία».
Επιπλέον,
είναι σαφές το αντιδραστικό περιεχόμενο
της «κοινωνικής αναγκαιότητας» της νοικοκυράς, όπως υποστηρίζει ο αστικός-νεοφιλελεύθερος
φεμινισμός, εγκλωβίζοντας ουσιαστικά τη γυναίκα στο σπίτι και ούτε λίγο
ούτε πολύ της λέει να συνάψει σχέσεις μισθωτής εργασίας με τον σύντροφό της και
τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.
Η ύπαρξη του αστικού
μεταμοντέρνου και δικαιωματικού φεμινισμού δεν σημαίνει ότι κάθε γυναικείο
κίνημα που υπάρχει είναι στρεβλό. Κάθε άλλο! Υπάρχουν γυναικεία κινήματα,
αναπόσπαστα κομμάτια της εργατικής τάξης, που βλέπουν ότι η καταπίεση των
γυναικών, εντός και εκτός σπιτιού, έχει ταξική αιτία και πρόσημο. Γνωρίζουν ότι
για την πραγματική χειραφέτηση των γυναικών, οι γυναίκες πρέπει να ενταχθούν
στην κοινωνική παραγωγή και να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους άνδρες. Κύριο
καθήκον του γυναικείου κινήματος θα πρέπει να είναι η απαλλαγή των γυναικών από
την απογοητευτική και ταπεινωτική ατμόσφαιρα της κουζίνας, αλλά και από την
ευθύνη της «κοινωνικής αναπαραγωγής» (φροντίδα της οικογένειας, των παιδιών,
των ηλικιωμένων), όπου έχουν το μερίδιο του λέοντος. Και μάλιστα σε ένα
καθεστώς όπου, με τις περικοπές και τη διάλυση των κοινωνικών παροχών, το
φορτίο αυτό πολλαπλασιάζεται. Η «ισότητα» που υποτίθεται απολαμβάνουν οι
γυναίκες σήμερα, ακόμη και στις πιο δημοκρατικές αστικές κοινωνίες, είναι βαθιά
υποκριτική. Μόνο η σοσιαλιστική κοινωνία μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες
χειραφέτησης και των γυναικών αλλά και όλων των εργαζομένων.
Όλγα Στεφανίδου
