«Ο καπιταλισμός δεν θα ’ταν
καπιταλισμός αν το καθαρό προλεταριάτο δεν το περιέβαλε ένα πλήθος εξαιρετικά
πολύμορφων μεταβατικών τύπων, από τον προλετάριο ως τον μισοπρολετάριο, από τον
μισοπρολετάριο ως τον μικρό αγρότη, από τον μικρό αγρότη ως τον μεσαίο κ.λπ.,
δεν θα ’ταν καπιταλισμός αν μέσα στο ίδιο το προλεταριάτο δεν υπήρχαν
διαιρέσεις σε περισσότερο και λιγότερο ανεπτυγμένα στρώματα, διαιρέσεις
τοπικές, επαγγελματικές, κάποτε θρησκευτικές και άλλες. Απ’ όλα αυτά βγαίνει η
ανάγκη, η απόλυτη ανάγκη για την πρωτοπορία του προλεταριάτου, για το συνειδητό
του κομμάτι, για το κομμουνιστικό κόμμα, να καταφεύγει σε ελιγμούς, σε
συμφωνίες, σε συμβιβασμούς με τις διάφορες ομάδες των προλεταρίων, με τα διάφορα
κόμματα των εργατών και των μικρονοικοκυραίων. Όλο το πρόβλημα είναι να ξέρεις να εφαρμόζεις αυτή την τακτική έτσι που
ν’ ανεβάζεις και όχι να χαμηλώνεις το γενικό επίπεδο της προλεταριακής
συνειδητότητας, της επαναστατικότητας και της ικανότητας για τον αγώνα και τη
νίκη».
«Ο αριστερισμός, παιδική αρρώστια του κομμουνισμού» (1920)
