Το δίδαγμα από την τραγωδία είναι ότι η
χώρα χρειάζεται ένα τελείως διαφορετικό πρότυπο χωροταξίας, οικισμού και
πραγματικής ανάπτυξης
 |
| Οι πραγματικές αιτίες για την καταστροφή στο Μάτι αφορούν ένα εγκληματικό μοντέλο άναρχης και τυχοδιωκτικής «ανάπτυξης», σύμφυτο με τον τυχοδιωκτισμό του ελληνικού καπιταλισμού |
Η δολοφονική πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής έθεσε πολλά ερωτηματικά και
ζητήματα, που ελάχιστοι ανέλυσαν, ιδίως όσον αφορά την κοινωνική-πολιτική
διάστασή τους. Τα αστικά κόμματα ασχολήθηκαν με τη μικροπολιτική εκμετάλλευση των
νεκρών (μέχρι τώρα 99), για κομματικά οφέλη, αποσιωπώντας το πώς φτάσαμε μέχρι
την τραγωδία.
Οι λόγοι είναι αποκλειστικά πολιτικοί-κοινωνικοί. Ξεκινάμε με την ανάπτυξη
της Ελλάδας μεταπολεμικά και με τον πακτωλό χρημάτων στο πλαίσιο του σχεδίου
Μάρσαλ. Η ανάγκη ανοικοδόμησης της κατεστραμμένης από τον πόλεμο χώρας γεννάει
μια τυχοδιωκτική αστική τάξη στις κατασκευές (εργολάβοι), αλλά και ένα αρκετά
μεγάλο μικροαστικό στρώμα μικροεργολάβων, βιοτεχνών, καταστηματαρχών, ακόμη και
μεσαζόντων-διεκπεραιωτών. Οι πρώτοι καταπατούν τεράστιες εκτάσεις σε
όλη την Αττική, ακόμη και μέσα στο σημερινό κέντρο της Αθήνας (Γουδί
κ.λπ.).
Ο κρατικός μηχανισμός, εξυπηρετώντας τα αστικά συμφέροντα, χρηματίζεται, ενώ η τυχοδιωκτική
αστική τάξη, αδιαφορώντας για μια ανοικοδόμηση με βάση πολεοδομικές μελέτες
υποδομών και ό,τι άλλο θα χαρακτήριζε μια σύγχρονη πόλη, αγοράζει,
πουλάει, χτίζει, παρανομεί, αρκεί να γεμίζουν οι τσέπες της. Καλλιεργήσιμες
εκτάσεις έως πριν τον πόλεμο, αγοράζονται ή καταπατούνται, και με
συνοπτικές διαδικασίες οικοπεδοποιούνται, προσφέροντας την εκπλήρωση
του ονείρου για κύρια ή παραθεριστική κατοικία.
Η ανάγκη να επουλωθούν οι πληγές της μετεμφυλιακής Ελλάδας και η αυξανόμενη
οικονομική ευχέρεια των αναπτυσσόμενων μικροαστικών στρωμάτων βουλώνει τα
στόματα των όποιων επιστημόνων διαμαρτύρονταν για την άναρχη δόμηση, μέσα και
έξω από το αστικό κέντρο. Παραλία Ασπροπύργου και Ελευσίνας, Κινέτα και Άγιοι
Θεόδωροι. Στα ανατολικά, Λούτσα και Βραυρώνα, Νέα Μάκρη, Μάτι, Ζούμπερι, Άγιος
Στέφανος κ.λπ.
Το 1945, όλες οι εκτάσεις γύρω από την πρωτεύουσα ήταν καλλιεργήσιμη γη.
Μια γη που, αν και όχι οργανωμένη με τα σημερινά δεδομένα, τάιζε τον ταχύτατα
αυξανόμενο πληθυσμό της πρωτεύουσας, που ερχόταν από εκατοντάδες χιλιόμετρα
μακριά για ένα μεροκάματο στη χρηματοδοτούμενη ανοικοδόμηση, εγκαταλείποντας
τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις στα χωριά, χωριά που ερήμωσαν κατά εκατοντάδες.
Έως και τη δεκαετία του ’80, εταιρείες διαφήμιζαν «οικόπεδα με
φως-νερό-τηλέφωνο λίγα λεπτά από το κέντρο της Αθήνας, δίπλα στο κύμα, μέσα στα
πεύκα». Χωρίς υποδομές, με έναν απορροφητικό βόθρο, νερό από μια
κεντρική γεώτρηση, που το χρυσοπλήρωναν, ηλεκτρικό που θα ερχόταν «σύντομα»,
εφόσον θα επωλούντο και τα υπόλοιπα οικόπεδα της περιοχής.
Τη θέση των καλλιεργειών πήραν συστάδες φρεσκοφυτεμένων πεύκων. Ένα δέντρο
που αναπτύσσεται γρήγορα, για να καλύψει τη ζήτηση για πράσινο, αλλά πολύ
εύφλεκτο. Τα φύτεψαν παντού. Στους δρόμους, στις αυλές, όπου έβρισκαν, αρκεί να
δώσουν στον νεόπλουτο μια εξοχική κατοικία δίπλα στη θάλασσα μέσα στο δάσος.
Η ανάπτυξη ενός οικισμού ή πόλης προϋποθέτει δρόμους, πλατείες,
χώρους αναψυχής, αποχέτευση, ύδρευση, ηλεκτροδότηση, δημόσια κτήρια (ιατρεία,
σχολεία), δίκτυα ομβρίων, μελέτη πυροπροστασίας, μελέτη εκκένωσης, και άλλα,
κάτω από μια ενιαία επιστημονική μελέτη για μια ανθρώπινη πόλη. Όλα
αυτά, όμως, αφαιρούν έκταση γης από τον οικοπεδοφάγο-καταπατητή και, φυσικά,
χρήματα από την τσέπη του.
Δυστυχώς η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα βασίστηκε σε τυχοδιωκτικές
μεθόδους, από μια τυχοδιωκτική αστική τάξη εφοπλιστών και
μεγαλοεργολάβων. Απαξίωσαν την αγροτική παραγωγή και τη βιομηχανία και
στηρίχτηκαν στην αγοροπωλησία ακινήτων, την οικοδομή και τον τουρισμό.
Δηλαδή, στο εύκολο και γρήγορο χρήμα, χωρίς να υπολογίζουν στο
μέλλον ή σε έναν ανθρώπινο τρόπο διαβίωσης.
Οι προσπάθειες των κυβερνήσεων να δώσουν λύση γκρεμίζοντας μερικές
εκατοντάδες αυθαίρετα δεν λύνουν το πρόβλημα. Η λύση βρίσκεται σε έναν
επανασχεδιασμό με σοβαρές, σύγχρονες μελέτες, όπου θα υπολογίζεται πρώτα η
παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, βάσει της οποίας θα χτιστούν ή θα
αναδιαμορφωθούν σύγχρονοι οικισμοί και πόλεις με αυστηρό χωροταξικό σχεδιασμό,
με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον.
Χρήστος Χατζής
