Με αφορμή την πρόσφατη δολοφονία του 16χρονου τσιγγάνου Κώστα Φραγκούλη από αστυνομικό, δημοσιεύουμε κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο του Δημήτρη Ντούσα «Η πολιτική οικονομία του παγκόσμιου αντιτσιγγάνικου απαρτχάιντ» (εκδ. ΚΨΜ, 2020). Ο Δημήτρης Ντούσας είναι συγγραφέας, συνταξιούχος δάσκαλος και επικεφαλής του Ανοιχτού Φιλοσοφικού Σχολείου, καθώς και από τους λίγους στη χώρα μας που έχουν ασχοληθεί συστηματικά με το τσιγγάνικο ζήτημα, και μάλιστα από μια μαρξιστική-υλιστική σκοπιά.
«Μετά το 1990 για τους Τσιγγάνους της Ελλάδας είχε ξεκινήσει μια διαδικασία εκπαιδευτικής ενσωμάτωσης, εργασιακής επιμόρφωσης και κοινωνικής και πολιτιστικής δικαίωσης με κάποια προγράμματα που αναγκάστηκε το ελληνικό κράτος να εφαρμόσει, έπειτα και από δικές μας παρεμβάσεις, μέσω διαφόρων υπηρεσιών του. Δυστυχώς, ενώ η κατάσταση των Τσιγγάνων φαινόταν ότι θα βελτιωνόταν, ήρθε γι’ αυτούς το μεγάλο χτύπημα, όταν το ελληνικό κράτος, με την πολιτική που εφάρμοσε η τότε κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με υπουργό Εξωτερικών τον Α. Σαμαρά, «εισήγαγε» 1.000.000 Αλβανούς και τους έριξε στην αγορά εργασίας της χώρας. Τότε οι Τσιγγάνοι ήταν εργάτες γης και δούλευαν κυρίως στην παραγωγή της βιομηχανικής ντομάτας με 5.000 δραχμές μεροκάματο.
…Τα αφεντικά, λοιπόν, προχώρησαν σε βίαιη εκδίωξη των ντόπιων Τσιγγάνων από τις θέσεις εργασίας τους στον αγροτικό τομέα. Στη θέση τους προσλάμβαναν Αλβανούς με 1.000 δραχμές μεροκάματο.
…Μέσα σε 2-3 χρόνια έγιναν ραγδαίες αλλαγές στην εργασία των Τσιγγάνων. Και πού τους εξώθησε η ανεργία; Στις χωματερές και να μαζεύουν πλέον παλιοσίδερα.
…Οι Τσιγγάνοι σήμερα έχουν καταστραφεί εργασιακά, αφού κανένας εργοδότης δεν τους παίρνει στη δούλεψή του. Κάποιες μάλιστα κοινότητες Τσιγγάνων τις έχουν πλησιάσει Αλβανοί έμποροι ναρκωτικών για να εκμεταλλευτούν τους Τσιγγάνους είτε ως διακινητές είτε ως χρήστες ναρκωτικών.
…Βλέπω το βάθεμα της περιθωριοποίησής τους, τη γλωσσική περιχαράκωσή τους, βλέπω την προοπτική ένταξης των παιδιών τους στα σχολεία να εξαφανίζεται. Όλα αυτά τα προγράμματα για την επανένταξη των τσιγγανόπουλων που υποτίθεται ότι εφαρμόζει το κράτος και η ΕΕ είναι μια δεξαμενή χωρίς πάτο. Είναι στάχτη στα μάτια των Τσιγγάνων. Τα κονδύλια τα καρπώνονται διάφοροι μεσάζοντες, καθηγητές πανεπιστημίων, αναπτυξιακές εταιρείες, δήμοι…».
«Η αντιμετώπιση της ανεργίας, της υποαπασχόλησης, της φτώχειας και της καταστροφής των τσιγγάνικων ομάδων απαιτεί ένα σύνολο μέτρων, τα οποία έχουν χρονικό ορίζοντα 100 ετών και άνω. Αυτό τουλάχιστον δείχνει η ιστορική εμπειρία. Κι αυτό γιατί η άβυσσος που έχει ανοίξει ανάμεσα στους Ρομ των γκέτο και τους ενταγμένους Μπαλαμέ δεν οφείλεται σε κάποια φυλετική αδυναμία των πρώτων αλλά στον καταμερισμό εργασίας, που περιόρισε τα φυσικά ταλέντα τους, καθώς γι’ αυτούς παρέμεινε στενός και αναχρονιστικός μέσα στα ταξικά οικονομικά συστήματα. Έτσι, λοιπόν, απαιτείται:
1. Η καθιέρωση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος από τα κράτη για όλους τους άνεργους Τσιγγάνους και ιδιαίτερα για τους άνεργους εργάτες γης.
2. Να προσλάβουν οι δήμοι, οι κοινότητες, οι κρατικές υπηρεσίες πολλούς άνεργους και πολύτεκνους Τσιγγάνους ως εργάτες καθαριότητας, υπαλλήλους κήπων και πάρκων κ.ά.
3. Να καθιερωθεί με νόμο ότι το κατώτατο μεροκάματο των Τσιγγάνων εργατών γης θα είναι τουλάχιστον ίσο με το κατώτατο μεροκάματο των υπόλοιπων μισθωτών εργατών. […] Κανένας Τσιγγάνος να μην είναι πλέον ανασφάλιστος.
4. Να δοθεί άδεια άσκησης πλανόδιου ή στάσιμου εμπορίου σε όλους τους Τσιγγάνους που ασχολούνται με αυτό ή επιθυμούν να ασχοληθούν. […]
5. Να υπάρξει προγραμματισμένη, κρατική οικονομική πολιτική για τους Τσιγγάνους των γκέτο, προκειμένου να καλυφθούν οι κοινωνικές τους ανάγκες, να βελτιωθεί ο κεφαλαιουχικός εξοπλισμός των αυτοαπασχολούμενων τεχνιτών, να αυξηθεί το ποσοστό της ειδικευμένης εργασίας τους, να υιοθετήσουν τις νέες τεχνολογίες και να αυξηθεί η μικρή αγοραστική τους δύναμη. […] Να εφαρμοστούν προγράμματα επαγγελματικής τους κατάρτισης. […] Να υλοποιηθούν προγράμματα διατροφής σε όλα τα τσιγγάνικα γκέτο των οποίων οι κάτοικοι υποσιτίζονται.
6. Να τους δοθεί γεωργική γη για να την εκμεταλλευθούν οι ίδιοι.
«Να υπάρξουν αξιοπρεπείς κατοικίες και ανθρώπινοι όροι ζωής στους οικισμούς των Τσιγγάνων.
Είναι επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστεί άμεσα το στεγαστικό τους αδιέξοδο. Αυτό απαιτεί την εφαρμογή προγραμμάτων κατοικίας αντίστοιχων του θεσμού των εργατικών κατοικιών. Οι χώροι οργανωμένων κάμπινγκ για τους νομάδες είναι προσωρινή λύση. Πρέπει να απαλλοτριωθεί εκκλησιαστική και δημοτική ή ιδιωτική γη, ώστε να εκχωρηθεί στους Ρομ των υπανάπτυκτων εστιών του κόσμου, τόσο για να φτιάξουν τα χωριά και τις κατοικίες τους όσο και για να καλλιεργήσουν την ιδιόκτητη ή συνεταιρική πια γη τους ως αγρότες.
Να χορηγηθούν στεγαστικά δάνεια σε όλους τους αστέγους Ρομ με ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής τους».
