Τεχνητή νοημοσύνη, καπιταλισμός και κέρδος

Η «τεχνητή νοημοσύνη» μπορεί να κάνει πολλά πράγματα,
αλλά προς το παρόν κάνει λίγα, γιατί δεν βγάζει μεγάλο
κέρδος για τους καπιταλιστές

Εδώ και λίγα χρόνια, η «επανάσταση» που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει ένα από τα κυρίαρχα ζητήματα στην παγκόσμια συζήτηση. Εξυπακούεται ότι ο καπιταλισμός χρησιμοποιεί την όλη ιστορία και για να διαφημίσει τον εαυτό του: θέλει να δείξει ότι όχι μόνο δεν έχει γεράσει ως κοινωνικό σύστημα, αλλά είναι σε θέση να προωθεί τεχνολογικές εξελίξεις που φέρνουν επαναστατικές αλλαγές στη ζωή των ανθρώπων, φυσικά προς θετική κατεύθυνση. 

Το θέμα είναι τεράστιο, αλλά ως μια πρώτη προσέγγιση, μπορούμε να πούμε τα εξής: Κατά πρώτον, η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων ακόμα και στη σημερινή φάση του καπιταλισμού της παρακμής δεν σταματά, αλλά γίνεται όλο και πιο ανισόμερη και αντιφατική. Δεύτερον, η ανάπτυξη συγκεκριμένα της τεχνολογίας ως παραγωγικής δύναμης δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη ζωή των ανθρώπων, αλλά, ακριβώς λόγω των άλυτων αντιφάσεων του καπιταλιστικού συστήματος, έχει και μεγάλα αρνητικά: όπως η αύξηση της ψηφιακής επιτήρησης-ελέγχου των ανθρώπων, η διάβρωση της δημοκρατίας και της λαϊκής συμμετοχής, η αλλοτρίωση στην καθημερινότητα μέσω του εθισμού στις «οθόνες» κ.ά. 

Τρίτον, το κατά πόσον η «τεχνητή νοημοσύνη» είναι όντως μια μορφή νοημοσύνης που μπορεί να συγκριθεί με την ανθρώπινη νοημοσύνη δεν έχει απαντηθεί επιστημονικά με έναν τελεσίδικο τρόπο – από τη σκοπιά του διαλεκτικού υλισμού έχουμε μεγάλες αντιρρήσεις σε αυτό. Τέταρτον, αυτό που αναπτύσσεται δεν είναι –ακόμα– αυτό που ονομάζεται «δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη», αλλά τα δεδομένα, οι αλγόριθμοι, η κλασική πληροφορική δηλαδή. Πέμπτον, οι καπιταλιστές δεν ενδιαφέρονται για την «πρόοδο της επιστήμης» γενικά, αλλά για το κατά πόσον αυτή μπορεί να τους φέρει κέρδος. Και η πραγματικότητα είναι ότι οι τεχνολογίες που συνδέονται με την τεχνητή νοημοσύνη αυτή καθαυτή δεν φέρνουν ακόμα αξιόλογα κέρδη. Έρευνες στην πλέον τεχνολογικά προηγμένη χώρα του κόσμου, τις ΗΠΑ, δείχνουν ότι οι σχετικές με την τεχνητή νοημοσύνη τεχνολογίες χρησιμοποιούνται μόλις από το 5-7% των επιχειρήσεων, δεν έχουν αυξήσει σοβαρά την παραγωγικότητα, δεν έχουν υποκαταστήσει μαζικά εργαζόμενους σε δουλειές γραφείου (που θεωρούνται οι πιο ευάλωτοι) και μάλλον υπο-αποδίδουν χρηματιστηριακά.   

Αυτά βέβαια μπορεί να αλλάξουν, ωστόσο έχει σημασία να μην «ψαρώνουμε» σε ό,τι πλασάρει το σύστημα, αλλά να εξετάζουμε προσεκτικά εάν και πώς μπορεί να λειτουργήσει στην πράξη.

 

Πάρις Δάγλας