 |
| Το αδιέξοδο του υπερτουρισμού θα φανεί ακόμα πιο καθαρά φέτος και στη χώρα μας, καθώς οι πλέον δημοφιλείς προορισμοί ήδη σημειώνουν πτώση |
Τα μηνύματα ανησυχίας που εκπέμπονται τελευταία από πολλές κοινότητες δημοφιλών προορισμών παγκόσμια για τον υπερβολικό τουρισμό στο κατώφλι τους είναι πολλά, ιδιαίτερα μετά το τέλος της πανδημίας και την ανάκαμψη των διεθνών ταξιδιών. Σε Βαρκελώνη, Βενετία, Κανάρια νησιά, Βαλεαρίδες, Ανδαλουσία οι κάτοικοι διαμαρτύρονται για τις ορδές των τουριστών, για την εκδίωξή τους από τις γειτονιές τους λόγω της βραχυχρόνιας μίσθωσης (Airbnb) και της κατακόρυφης αύξησης των ενοικίων, καθώς και για την αύξηση της εγκληματικότητας.
Στα καθ’ ημάς, η οικονομική κρίση και οι μνημονιακές πολιτικές όλων των τελευταίων κυβερνήσεων είχαν ως συνέπεια την τεράστια μείωση των δημόσιων επενδύσεων και την απαξίωση του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα (γεωργία, βιομηχανία). Οι πολιτικές αυτές επέφεραν μεγάλες απώλειες στο εισόδημα των Ελλήνων, καθιστώντας τα έσοδα από τον τουρισμό ακόμα πιο σημαντικά και τη διάχυση του εισοδήματος που προέρχεται από αυτόν μεγάλη.
Χρόνια τώρα ο κώδωνας του κινδύνου για τη μεγάλη εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τον τουρισμό ηχεί, αλλά οι εκάστοτε κυβερνήσεις πανηγύριζαν για το «τουριστικό θαύμα» και για τα φαραωνικά πρότζεκτ των μεγάλων επενδυτών, ντόπιων και ξένων. Αδειοδοτώντας, χωρίς τον παραμικρό σχεδιασμό, για ανεξέλεγκτα τουριστικά καταλύματα, με μοναδικό κριτήριο τις απαιτήσεις των επιχειρηματιών και την όσο γίνεται μεγαλύτερη προσέλκυση τουριστών. Εξυπηρετώντας στο έπακρο μικρά και μεγάλα συμφέροντα σχετικά με τη δόμηση, με παραθυράκια, παρεκκλίσεις και ειδικές διατάξεις. Αδιαφορώντας για το αν υπάρχουν κατάλληλες υποδομές, ικανές να σηκώσουν το βάρος τόσων τουριστών, και για την υπέρβαση του ορίου της φέρουσας ικανότητας κάθε τουριστικού προορισμού. Ορίζουν αυτή τη φέρουσα ικανότητα μόνο βάσει του τι χρειάζεται ο κάθε επενδυτής για να κάνει την επένδυσή του.
Αδιαφορούν για την εντατική και αυθαίρετη δόμηση, για τις καταπατήσεις δημόσιων χώρων από επιχειρηματίες, για την αλλοίωση των τοπικών κοινωνιών και του περιβάλλοντος και για την αλόγιστη σπατάλη των φυσικών πόρων. Η κοινωνική συνοχή όχι μόνο επηρεάζεται αρνητικά από την τουριστική υπερεκμετάλλευση, αλλά δεν μπορούμε καν να μιλήσουμε για ποιότητα ζωής στην καθημερινότητα των κατοίκων. Το υψηλό κόστος διαβίωσης για την πλειονότητα των εργαζομένων, το συγκοινωνιακό μπάχαλο στους δρόμους, η έκρηξη επισκεπτών στα στενά των νησιών από τις κρουαζιέρες, η εμπλοκή της μαφίας στην εκμετάλλευση των παραλιών, της δόμησης, των τουριστικών καταστημάτων, με όλα τα συνεπακόλουθα που αφήνει στο διάβα της (δολοφονίες, ξυλοδαρμούς), πόσο ελκυστικό μπορούν να κάνουν το τουριστικό προϊόν; Τι μέλλον μπορεί να έχει μια τέτοια είδους «ανάπτυξη»;
Ήδη τα πρώτα σύννεφα έχουν φανεί. Και παρόλο που φέτος το τουριστικό τους «θαύμα» πήρε την κάτω βόλτα και οι κρατήσεις στις «ναυαρχίδες» του τουρισμού (Μύκονο, Σαντορίνη) έκαναν βουτιά της τάξεως του 40%, με το νέο της νομοσχέδιο η κυβέρνηση Μητσοτάκη όχι μόνο δεν παίρνει μέτρα για την αντιμετώπιση του υπερτουρισμού και για μια πιο βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, αλλά αντίθετα έρχεται να ικανοποιήσει τις αξιώσεις του τουριστικού κεφαλαίου. Ενσωματώνει προνόμια, κίνητρα και μέτρα που νομιμοποιούν όλες τις παρανομίες σε βάρος του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των κατοίκων, ενώ αγνοεί προκλητικά τα αιτήματα των εργαζομένων στο τουρισμό. Πρόσφατη μελέτη του Ευρωκοινοβουλίου θεωρεί επιτακτική ανάγκη την αλλαγή του τουριστικού μοντέλου ανάπτυξης, γιατί το τρέχον μοντέλο θα οδηγήσει στην κατάρρευση της ήδη προβληματικής ελληνικής οικονομίας.
Για άλλη μια φορά γίνεται σαφές ότι η οικονομία μιας χώρας δεν μπορεί να στηρίζεται τόσο πολύ στον τουρισμό. Είναι επιτακτική ανάγκη η ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανικής και αγροτικής παραγωγής. Να μπουν όρια στην προσέλευση των τουριστών, ανάλογα με τις δυνατότητες κάθε τόπου. Να μπουν αυστηρά όρια στη βραχυχρόνια μίσθωση και την έκδοση οικοδομικών αδειών. Το μοντέλο του υπερτουρισμού έχει σύντομη ημερομηνία λήξης και καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία, το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες. Χρειαζόμαστε ένα τουριστικό μοντέλο που να σέβεται τον ντόπιο, τον εργαζόμενο, το περιβάλλον και τον επισκέπτη.
Όλγα Στεφανίδου
