Στην Ισπανία η
κυβέρνηση απειλεί να στείλει στρατό για να εμποδίσει την απόσχιση της
Καταλονίας. Στη Γαλλία φουντώνει ο θυμός για τα αντεργατικά μέτρα του Μακρόν.
Στη Γερμανία τα παραδοσιακά κόμματα υπέστησαν εκλογική καθίζηση. Η Ε.Ε.
βαλτώνει και η Ευρώπη ολόκληρη βαδίζει προς όξυνση των κοινωνικών συγκρούσεων
και των εθνικών ανταγωνισμών. Το ευρωπαϊκό προλεταριάτο πρέπει να μπει σε θέση
μάχης!
Οι συνέπειες των ευρωπαϊκών
εξελίξεων θα αγγίξουν και τη χώρα μας. Ευκαιρίες για νέες αντιστάσεις στον
μνημονιακό «μονόδρομο» θα υπάρξουν. Το «αξιόμαχο» της ελληνικής εργατικής τάξης
θα ανορθωθεί και πάλι, αρκεί να δουλέψουν προς αυτή την κατεύθυνση οργανωμένα
και αποφασιστικά οι πρωτοπόρες δυνάμεις της.
1. Οι
ραγδαίες εξελίξεις στην Ισπανία, με επίκεντρο το κίνημα απόσχισης της
Καταλονίας, δεν είναι ένα ζήτημα που αφορά μόνο τη συγκεκριμένη χώρα και τον
λαό της. Είναι ένα ζήτημα που επηρεάζει αποφασιστικά την κατάσταση σε όλη την
Ευρώπη, και γι’ αυτό ακριβώς μας αφορά άμεσα. Ακόμα περισσότερο, είναι μια
καθαρή απόδειξη της υπαρξιακής κρίσης στην οποία έχει περιέλθει όλος ο
ευρωπαϊκός καπιταλισμός. Εκδηλώσεις αυτής
της κρίσης είναι και τα μνημόνια στις χώρες του Νότου και το Brexit και οι πρόσφατες πολιτικές ανακατατάξεις στη Γαλλία
και τη Γερμανία… και έπονται και άλλες, ακόμα πιο καταλυτικές.
Το γεγονός ότι στην 4η ισχυρότερη χώρα της Ευρωζώνης τέθηκε
ζήτημα απόσχισης της πλουσιότερης επαρχίας της, το ότι η κυβέρνηση της χώρας μεταχειρίστηκε
εκτεταμένα κατασταλτικά μέσα για να εμποδίσει το δημοψήφισμα και απειλεί ακόμα
και με επέμβαση του στρατού, επιβεβαιώνει πλήρως την εκτίμησή μας ότι:
βαδίζουμε σε μια εποχή όξυνσης των κοινωνικών συγκρούσεων και των εθνικών ανταγωνισμών
μέσα στην ιστορική ήπειρό μας. Όξυνση
που πιστεύουμε ακράδαντα ότι θα δώσει την ευκαιρία στην εργατική μας τάξη, στη
μία ή την άλλη χώρα, να περάσει στην αντεπίθεση και να ανατρέψει τους δυσμενείς
σήμερα ταξικούς συσχετισμούς. Ο
παγκόσμιος και ειδικά ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός θυμίζει όλο και περισσότερο ένα
απέραντο φρενοκομείο. Μόνο η εργατική μας τάξη και μόνο παλεύοντας για μια
αυθεντική σοσιαλιστική κοινωνία μπορεί να εγγυηθεί τα θεμελιώδη ανθρώπινα,
κοινωνικά και δημοκρατικά δικαιώματα, τα οποία χτυπάει καθημερινά ο παρηκμασμένος
καπιταλισμός.
Η «παγκόσμια φιλελεύθερη τάξη» είναι νεκρή! Όσο πιο
γρήγορα το συνειδητοποιήσουν αυτό οι πρωτοπόρες, μαχόμενες δυνάμεις της
εργασίας, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσουν να το εκμεταλλευθούν. Δεν είναι μόνο η Ισπανία· είναι ακόμα η στροφή
Αμερικής και Αγγλίας –σταδιακά και άλλων δυνάμεων– στην πολιτική του εθνικού
προστατευτισμού, είναι η σύγχυση που επικρατεί όσον αφορά τις προοπτικές της
Ε.Ε., είναι η αδυναμία του παγκόσμιου καπιταλισμού να περάσει σε μια φάση βιώσιμης
ανάπτυξης… Μαθαίνοντας να εκμεταλλεύεται τις αντιθέσεις στο στρατόπεδο του
αντιπάλου, η συνειδητή εργατική μας τάξη θα
μάθει και πάλι να νικάει και κυρίως θα μάθει να επιλέγει ηγεσίες αντάξιες των
ιστορικών συμφερόντων της.
2. Οι
εξελίξεις στην Καταλονία δεν μπορούν να εξηγηθούν αν τις εξετάσει κανείς υπό το
πρίσμα του εθνικού ζητήματος της χώρας. Βεβαίως, το ισπανικό κράτος
περιλαμβάνει εθνότητες που έχουν παλιές παραδόσεις ανεξάρτητης ή αυτόνομης
ύπαρξης. Η καταστολή αυτών των εθνοτήτων από το φρανκικό καθεστώς συντήρησε τα
καταπιεσμένα εθνικά τους αισθήματα, και η ελεγχόμενη μετάβαση στην αστική
δημοκρατία δεν έλυσε το πρόβλημα. Δεν
φτάσαμε, όμως, στη σημερινή κατάσταση για αυτούς τους λόγους. Οι αιτίες είναι
βαθιά κοινωνικές, ταξικές και όχι «εθνικές».
Μετά την κατάρρευση της
αγοράς ακινήτων και την τραπεζική-δημοσιονομική κρίση που ακολούθησε, επεβλήθη
ουσιαστικά στην Ισπανία ένα μνημόνιο. Η ήδη υψηλή ανεργία αυξήθηκε, όπως και η
φτώχεια και οι κάθε είδους περικοπές, ενώ πήραν μαζικές διαστάσεις οι εξώσεις. Ο
ισπανικός λαός αντέδρασε με τεράστιες διαδηλώσεις, δυναμικότατες απεργίες,
πολιτική στροφή προς νέα κόμματα (Podemos)
και με μια σειρά από μεγάλα κινήματα, όπως κατά των εξώσεων, υπέρ της
αυτοδιαχείρισης, καθώς και κινήματα δικαιωμάτων, σχετιζόμενα με τις ιστορικές
ιδιαιτερότητες της χώρας. Κάπου εδώ εντάχθηκε και το θέμα των δικαιωμάτων των
περιφερειακών εθνοτήτων. Όταν η φτώχεια, η ανασφάλεια, η καταπίεση αυξάνονται,
είναι φυσικό οι μάζες να αρπάζονται από κάθε είδους «λύσεις». Στον βαθμό που
και η εργατική τάξη δεν διέθετε μια ξεκάθαρη και αξιόμαχη ηγεσία, να σπρώξει τα
πράγματα σε έναν δρόμο κοινωνικών ανατροπών, μια μεγάλη μερίδα του καταλανικού
λαού, κυρίως από τα μεσαία αστικά και μικροαστικά στρώματα, θεώρησε ότι μπορεί
να έχει μια καλύτερη τύχη σε μια ανεξάρτητη, «πλούσια» Καταλονία. Βέβαια, αυτό
είναι μια χίμαιρα, αλλά οι μάζες γράφουν την ιστορία τους και με τις αυταπάτες
τους.
Εμείς οι
Κομμουνιστές-Τροτσκιστές δεν είχαμε μια υποστηρικτική στάση στην καταλανική
ανεξαρτησία. Υποστηρίζουμε το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση όλων των εθνοτήτων αλλά
δεν υποστηρίζουμε τη δημιουργία νέων ταξικών (αστικών) κρατών παρά μόνο στην
περίπτωση που αυτό εξυπηρετεί την πάλη και τους ιστορικούς σκοπούς της
εργατικής τάξης. Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση της Καταλονίας. Συν τις
αρνητικές συνέπειες για την ισπανική εργατική τάξη, που θα έχανε το καλύτερο
κομμάτι της. Από τη στιγμή, όμως, που τα
πράγματα πήγαν σε μια δυναμική αντιπαράθεση με τη φρανκικής προέλευσης δεξιά
του Ραχόι, με την πιο αντιδραστική μερίδα της ισπανικής μπουρζουαζίας,
υποστηρίξαμε το δικαίωμα να εκφραστούν οι καταλάνικες μάζες με το δημοψήφισμα
και, κυρίως, υποστηρίξαμε το εξής: να πάρει την κατάσταση στα χέρια της η
καταλάνικη εργατική τάξη, μέσα από επιτροπές λαϊκής κινητοποίησης ενάντια στην
καταστολή, να περιθωριοποιήσει την ούτως ή άλλως ψοφοδεή τοπική κυβέρνηση και
να καλέσει όλη την εργατική τάξη της Ισπανίας σε ξεσηκωμό ενάντια στον Ραχόι
και την πολιτική του. Κάτι τέτοιο θα έβαζε σε δεύτερη μοίρα το θέμα της
απόσχισης και θα άνοιγε τον δρόμο για ριζοσπαστικές κοινωνικές εξελίξεις σε όλη
τη χώρα.
3. Έτσι
πιστεύουμε ότι πρέπει να λειτουργήσει η εργατική πρωτοπορία στην Ισπανία, και αυτό
μπορεί να είναι ένα μάθημα για παρόμοιες καταστάσεις, που πιστεύουμε ότι αργά ή
γρήγορα θα προκύψουν και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το καζάνι βράζει σε όλη την
ήπειρό μας. Στη Γαλλία, ο Μακρόν
ξεκίνησε μια στρατηγικής σημασίας επίθεση στην εργατική τάξη. Η γαλλική
εργατική τάξη αντιστέκεται και ο αυξανόμενος θυμός των πληβειακών μαζών
απέναντι σε έναν άκρως αντιδραστικό κυβερνήτη σίγουρα θα εκφραστεί. Σε αυτό θα
συμβάλει και η αποτυχία του σχεδίου του γαλλικού ιμπεριαλισμού να
«μεταρρυθμίσει» την Ε.Ε. Η Γερμανία,
ειδικά μετά τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών, δεν είναι σε θέση να
στηρίξει καμιά μεταρρύθμιση της Ε.Ε. Τώρα έχει πρόβλημα η ίδια. Η μεγάλη πτώση
των Χριστιανοδημοκρατών και των Σοσιαλδημοκρατών, η είσοδος στη Βουλή του
ακροδεξιού AfD, το ίδιο το κοινωνικό κλίμα
στη χώρα, θα σπρώξουν το γερμανικό πολιτικό σύστημα σε πιο εθνοκεντρικές
λογικές. Παράλληλα, η διαδικασία του Brexit συνεχίζεται,
αν και είναι φανερό ότι δεν θα βρεθεί εύκολα ένας συμβιβασμός μεταξύ των βρετανικών
συμφερόντων και των συμφερόντων της Ε.Ε. Αυτό, όμως, αυξάνει τις πιθανότητες
για ένα «σκληρό» Brexit. Στην Ιταλία, με μεγάλα προβλήματα χρέους, «ψήνονται» εκλογές. Με τον ένα
ή τον άλλο τρόπο, είναι σίγουρο ότι οι αντι-Ε.Ε. τάσεις θα ενισχυθούν και εκεί.
Γενικότερα τώρα, όπως
προκύπτει από τη συζήτηση για αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της Ε.Ε., για
«πολλές ταχύτητες» μελών, για Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο κ.λπ., είναι φανερό ότι η Ε.Ε. έχει φτάσει για μια
ακόμα φορά σε αδιέξοδο. Είναι το εγγενές της αδιέξοδο, εκφρασμένο κάθε φορά με
καινούργιους όρους. Δεν γίνεται με τεχνοκρατικά μέσα να λυθεί ένα πολιτικό
πρόβλημα: το πώς τόσες πολλές διαφορετικές αστικές τάξεις, η καθεμιά με τα δικά
της συμφέροντα και το δικό της επίπεδο ανταγωνιστικότητας, θα συγκλίνουν προς
τον ίδια κατεύθυνση. Όσο για την
«ανάκαμψη» στην ευρωπαϊκή οικονομία για την οποία μιλούν οι αστοί αναλυτές, πρόκειται
για παρασιτική και θνησιγενή τάση· στην πραγματικότητα, η ζωή της συντριπτικής
πλειονότητας των Ευρωπαίων χειροτερεύει. Και τα πράγματα για την Ε.Ε. θα γίνουν
ακόμα χειρότερα, καθώς αντιμετωπίζει τη διπλή πίεση της προστατευτικής
πολιτικής της Αμερικής του Τραμπ και της επιθετικής κινεζικής διείσδυσης.
4. Στη χώρα
μας, τώρα, παρά τις μνημονιακές αλυσίδες, παρά τα οξυμένα βιοτικά προβλήματα
των εργατικών και μικροαστικών στρωμάτων, των συνταξιούχων, των ανέργων,
βλέπουμε να διαμορφώνονται σιγά σιγά οι προϋποθέσεις ενός καλύτερου συσχετισμού
δυνάμεων. Αυτό έχει να κάνει, πρώτον, με μια μικρή αλλά όχι ασήμαντη μείωση της
ανεργίας, καθώς σε ορισμένους τουλάχιστον τομείς οι καπιταλιστές αρχίζουν και πάλι να επενδύουν και τα κέρδη τους
αυξάνονται. Και δεύτερον, έχει να κάνει με την αποτυχία της ΝΔ του Μητσοτάκη να συσπειρώσει τη μικροαστική τάξη γύρω
από ένα επιθετικό νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Ο ελληνικός λαός δεν έλκεται
από τις κανιβαλικές ιδέες περί «φυσικής ανισότητας των ανθρώπων». Είναι
χαρακτηριστικό ότι, από το καλοκαίρι και μετά, σε όσα ζητήματα συγκρούστηκε με
την κυβέρνηση, ο Μητσοτάκης έχασε τις εντυπώσεις. Το παραδέχονται ακόμα και φιλικές
προς το κόμμα του εφημερίδες. Αυτό σημαίνει ότι η δεξιά στροφή, για την οποία
υπήρχε εύλογος φόβος μετά το καλοκαίρι του 2015, δεν έχει προς το παρόν
επιβεβαιωθεί. Και αυτό με τη σειρά του
σημαίνει ότι το πιο συνειδητό κομμάτι του ελληνικού λαού μπορεί τώρα να σταθεί
πιο εύκολα στα πόδια του, να ανακτήσει το ηθικό του και τη μαχητική του
διάθεση. Νέα μέτωπα πάλης ενάντια στα ήδη εφαρμοζόμενα μνημονιακά μέτρα και σε
αυτά που ψήφισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για το 2019 μπορούν και πρέπει να
ανοίξουν. Με το βλέμμα στραμμένο και στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, οφείλουμε να
δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Καλύτερες μέρες θα έρθουν για τον
εργαζόμενο ελληνικό λαό, μόνο όμως μέσα από την οργανωμένη πάλη του και το
πολιτικό ξεκαθάρισμα της πρωτοπορίας του.
11/10/2017
Η Συντακτική Επιτροπή
