Μονόδρομος για τις
ιμπεριαλιστικές δυνάμεις η επιστροφή στον προστατευτισμό – σε μειονεκτική θέση
η Ευρωπαϊκή «Ένωση»
Η Αμερική ενέκρινε πρόσφατα ένα πακέτο 738 δις δολαρίων για την
ενίσχυση της βιομηχανίας της, το οποίο υψώνει προστατευτικά τείχη
έναντι της Κίνας αλλά και έναντι της Ευρώπης
Η τελευταία μεγάλη οικονομική κρίση έδειξε τις αδυναμίες του παρηκμασμένου πλέον καπιταλισμού, που παρά την προσπάθειά του να επιβιώσει μέσα από την «παγκοσμιοποίηση», δηλαδή, την ελεύθερη εξαγωγή κεφαλαίων, την ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων και εργατικού δυναμικού, απέτυχε παταγωδώς. Οι έντονοι ανταγωνισμοί μεταξύ των εθνικών αστικών τάξεων επέφεραν την ισχυροποίηση των δυνατότερων καπιταλισμών (ΗΠΑ, Γερμανία) και την ακόμη μεγαλύτερη αποδυνάμωση των πιο αδύναμων οικονομιών.
Η συγκέντρωση του μεγαλύτερου μέρους της παγκόσμιας παραγωγής στην Κίνα επέφερε μερική αποβιομηχάνιση σε κράτη που είχαν προηγουμένως ισχυρή βιομηχανία και εργατικό δυναμικό. Η Κίνα αναδείχθηκε έτσι σε έναν ισχυρότατο οικονομικό ανταγωνιστή των παλιών δυτικών βιομηχανικών χωρών.Τα πρώτα δείγματα επιστροφής του
προστατευτισμού,
από μέρους των ΗΠΑ κυρίως, ήταν οι δασμοί στα κινεζικά προϊόντα και η
απαγόρευση εξαγωγών κάποιων σημαντικών για την βιομηχανία πρώτων υλών προς την
Κίνα, σε μια προσπάθεια να επιβραδύνουν την ανάπτυξή της.
Η
έλευση της επιδημίας covid-19 και η καταστροφική αντιμετώπισή της επιδείνωσε
τα προβλήματα που είχαν απομείνει από τη μεγάλη οικονομική κρίση και επέφερε
ακόμη περισσότερα, όπως το σπάσιμο της
εφοδιαστικής αλυσίδας καθώς και τη σοβαρή
ενεργειακή κρίση – σε συνδυασμό και με το ανεδαφικό και αντιδραστικό εφεύρημα
περί «πράσινης ανάπτυξης».
Οι
ΗΠΑ, για να μπορέσουν να καλύψουν τα τεράστια ελλείμματα που δημιουργήθηκαν από
τις παραπάνω αιτίες, τύπωσαν χαρτονόμισμα και χρηματοδότησαν το εξωτερικό χρέος
τους, αλλά χρηματοδότησαν και τη βιομηχανία
τους, απέναντι στον ανταγωνισμό τόσο της Κίνας όσο και της Ευρώπης. Το ίδιο
ακριβώς έκανε και η Κίνα.
Από
αυτό το σημείο σήμανε η αρχή του τέλους
της «παγκοσμιοποίησης» και η αμετάκλητη στροφή των ισχυρών αστικών τάξεων προς
τον εθνικό προστατευτισμό. Η Γαλλία ανακοινώνει την πλήρη κρατικοποίηση της
εταιρείας ενέργειας (EDF), η Γερμανία
εθνικοποιεί την εταιρεία φυσικού αερίου Uniper,
οι ΗΠΑ χρηματοδοτούν γενναία την ίδρυση νέων βιομηχανιών και προσφέρουν σε
αυτές φοροαπαλλαγές.
Η Ευρώπη, μια ένωση οικονομιών διαφορετικών
ταχυτήτων, με μεγάλες αποκλίσεις, αλλά και ένωση διαφορετικών εθνών-κρατών, βρίσκεται σε ιδιαίτερη μειονεκτική θέση, όχι
μόνο γιατί είναι σε αδύναμη οικονομική κατάσταση γενικά, αλλά και γιατί οι
εσωτερικές αντιφάσεις από τους ανταγωνισμούς των διαφόρων εθνικών αστικών
τάξεων δεν της επιτρέπουν να έχει μια
κοινή στάση στον ανταγωνισμό με ΗΠΑ και Κίνα. Η Γερμανία και η Γαλλία προσπαθούν
τώρα να ενισχύσουν την ανάπτυξη εθνικής βιομηχανίας χρηματοδοτώντας τη, μιμούμενες
τις ΗΠΑ και Κίνα. Όμως, η έλλειψη πρώτων υλών και εργατικών χεριών, η εμμονή
στην «πράσινη ανάπτυξη» αλλά και η ασυμφωνία στο πλαίσιο της Ε.Ε. καθιστούν την
Ευρώπη ουραγό και φτωχό συγγενή των άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.
Η πρόσφατη νομοθεσία των ΗΠΑ για γενναία
χρηματοδότηση βιομηχανικών ομίλων ώστε να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους μέσα στις
ΗΠΑ
θέτει σε κίνδυνο ακόμη μεγαλύτερης αποβιομηχάνισης την Ευρώπη.
Σε
όλα αυτά έρχονται να προστεθούν ο
πόλεμος στην Ουκρανία, γνήσιο τέκνο της παρακμής του καπιταλισμού και της
όξυνσης των ανταγωνισμών, ο πληθωρισμός
λόγω μειωμένης προσφοράς από το σπάσιμο της εφοδιαστικής αλυσίδας, αλλά και
τα υψηλά επιτόκια για την αντιμετώπιση
του πληθωρισμού, που θέτουν σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο την ήδη υπάρχουσα
βιομηχανία και τις επενδύσεις. Ολόκληρο το καπιταλιστικό σύστημα πνίγεται στις
αντιφάσεις του. Το ξέσπασμα πολεμικών συγκρούσεων είναι αυτό που αναμένεται, σε
πολλά σημεία του πλανήτη.
Η
κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ διέλυσε ό,τι είχε απομείνει, έστω και στρεβλό,
από την αριστερά, η οποία φαίνεται ανίκανη να ορθώσει έναν ουσιαστικό λόγο
αντιπαράθεσης και διεξόδου από όλα αυτά τα φαινόμενα σήψης του συστήματος.
Παρόλ’ αυτά, «οι κοινωνικοί σπασμοί από
την πίεση που ασκεί ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός στην Ευρώπη», όπως έλεγε ο
Τρότσκυ, άρχισαν να διαφαίνονται (μεγάλες κινητοποιήσεις σε Γαλλία, Αγγλία). Όλες
οι ελπίδες της ανθρωπότητας στηρίζονται στην αφύπνιση και οργάνωση της ευρωπαϊκής
εργατικής τάξης και την αναγέννηση της εργατικής πρωτοπορίας.
Χρήστος Χατζής
