 |
| Στις περισσότερες παραλίες στη χώρα μας, η παραλία... πλέον δεν φαίνεται, από τα ομπρελοκαθίσματα και τα αυθαίρετα beach bars. Στον δημόσιο χώρο επιτρέπεται πλέον μόνο ό,τι φέρνει κέρδος. |
Ως δημόσιος χώρος ορίζεται κάθε χώρος ο οποίος βρίσκεται σε κοινή χρήση και στον οποίο έχουν ελεύθερη πρόσβαση όλοι οι πολίτες. Και ακριβέστερα, δημόσιος χώρος είναι «ο χώρος όπου όλοι έχουν δικαίωμα πρόσβασης χωρίς εισοδηματικούς ή κοινωνικούς περιορισμούς. Όπως οι δρόμοι, τα πάρκα, οι πλατείες, τα δάση, οι παραλίες, οι αρχαιολογικοί χώροι αλλά και η πρόσβαση στην ποιοτική γνώση, στην ψυχαγωγία και τον πολιτισμό». Οι δημόσιοι χώροι λειτουργούν ως χώροι αναψυχής και κοινωνικής επαφής, έκφρασης και δράσης, αλλά και αντίστασης στην αυθαιρεσία της εξουσίας, ήδη από τα αρχαία χρόνια έως και σήμερα.Χώροι όπου ο κάθε άνθρωπος μπορεί να προστατέψει τα δικαιώματά του και τις πολιτιστικές του καταβολές.
Διανύουμε μια περίοδο αλλεπάλληλων κρίσεων (οικονομική, υγειονομική κ.λπ.). Ιστορικά έχει αποδειχθεί πως στις κοινωνίες την περίοδο της ακμής τους η παρουσία του συλλογικού έναντι του ατομικού είναι αρκετά έντονη και αποτυπώνεται με την κυριαρχία του δημόσιου πάνω στο ιδιωτικό. Σήμερα που οι κρίσεις διαδέχονται η μία την άλλη και το καπιταλιστικό σύστημα βρίσκεται σε περίοδο παρακμής, η πραγματικότητα για τον δημόσιο χώρο είναι αρκετά δυσοίωνη, με κύρια χαρακτηριστικά την ιδιωτικοποίηση και συρρίκνωσή του. Η τάση για εκμετάλλευση οποιασδήποτε έκτασης γης με σκοπό το κέρδος είναι σαρωτική:
· Ιδιωτικοποίηση της παραθαλάσσιας ζώνης και κατάληψη των παραλιών με ομπρέλες, ξαπλώστρες και μπαρ.
· Ιδιοποίηση-καταπάτηση δημόσιου ελεύθερου χώρου (πλατειών και πεζόδρομων) από καταστήματα, με κινητήρια δύναμη πάλι το κέρδος.
· Μετάθεση του δημόσιου βίου σε ιδιωτικούς ελεγχόμενους χώρους, όπως τα θεματικά πάρκα και τα εμπορικά κέντρα, που προσφέρουν διασκέδαση συνυφασμένη πάντοτε με την κατανάλωση.
· Απόδοση σε ιδιωτική εκμετάλλευση λόφων (π.χ. Λόφος Στρέφη), θεάτρων, μαρινών, λιμανιών.
· Μετατροπή αστικών κέντρων σε τουριστικά αξιοθέατα, με ταυτόχρονη μετεγκατάσταση δημόσιων λειτουργιών που αφορούν τους πολίτες.
· Ο δημόσιος χώρος διεκδικείται από τη βιομηχανία της διασκέδασης και των ακινήτων (real estate).
Σε όλα αυτά συνέβαλε και η περιορισμένη κοινωνική επαφή των ανθρώπων, η ατομική απομόνωση, η ψευδαίσθηση της κοινωνικότητας του διαδικτύου, η αύξηση της εγκληματικότητας και η προβολή της ανασφάλειας που νομιμοποιεί την ιδιωτικοποίηση.
Και ενώ η πανδημία του covid-19 κατέδειξε ότι σε περιόδους κρίσης οι δημόσιες υποδομές είναι οι μόνες ικανές να προστατέψουν τον πληθυσμό, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ακλόνητα πιστή στα αφεντικά της, με σημαία τη νεοφιλελεύθερη πανάκεια των ιδιωτικοποιήσεων, μέσω μνημονιακών φορέων (ΤΑΙΠΕΔ, ΕΤΑΔ) ιδιωτικοποιεί ό,τι μπορεί να μεταφραστεί σε κέρδος. Αδιαφορώντας για τις συνέπειες στους πολίτες και υποβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής τους. Μια σειρά νευραλγικών υποδομών (λιμάνια, αεροδρόμια, Εγνατία Οδός, ΔΕΠΑ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΔΕΗ, ΕΛΠΕ) είτε έχουν ιδιωτικοποιηθεί είτε έχουν μπει σε πορεία ιδιωτικοποίησης, ενώ άλλες ναι μεν καθυστέρησαν να «αξιοποιηθούν» λόγω της υγειονομικής κρίσης και των λοκντάουν, αλλά η υλοποίηση της λεηλασίας τους είναι ζήτημα χρόνου.
Οι συνέπειες της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου στο αστικό περιβάλλον, του οποίου είναι αναπόσπαστο κομμάτι, είναι καταστροφικές και άμεσες. Η πόλη χάνει τη κοινωνική της συνοχή και ακυρώνει τον ρόλο της ως μήτρα πολιτισμού. Εμποδίζεται η κοινωνική αλληλεπίδραση των ατόμων. Ο δημόσιος χώρος μετατρέπεται σε χώρο διαθέσιμο μόνο για τις προνομιούχες τάξεις. Οποιαδήποτε κοινωνική δραστηριότητα πραγματώνεται μόνο στη βάση της αγοράς. Η αξιοποίηση και εμπορευματοποίηση των παραλιών από ιδιωτικά κεφάλαια οδήγησε στον αποκλεισμό κοινωνικών ομάδων από την πρόσβαση στη θάλασσα. Οι κλειστοί παιδότοποι και τα μαγαζιά αντικατέστησαν τον ελεύθερο χώρο για παιχνίδι και ψυχαγωγία.
Οι θάλασσες, οι παραλίες, τα πάρκα, οι πλατείες, τα βουνά ανήκουν σε όλους μας. Το μπάνιο, η ξεκούραση, η ψυχαγωγία, οι διακοπές είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων των εργαζομένων και όλων των πολιτών. Κανένας δημόσιος χώρος στα χέρια των ιδιωτών και του κεφαλαίου! Κανένα ξεπούλημα δημόσιων αγαθών! Ελεύθερη πρόσβαση σε όλους τους δημόσιους χώρους για όλους τους πολίτες! Επαναφορά σε δημόσιο έλεγχο των ιδιωτικοποιημένων πόρων, χώρων και υπηρεσιών!
Όλγα Στεφανίδου
