Μπορεί η ηγεσία της Ε.Ε. να παριστάνει την ετοιμοπόλεμη στο πλευρό
της Ουκρανίας, όμως οι διαφοροποιήσεις χωρών μελών της έχουν
ήδη αρχίσει και η ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι από τα μεγάλα
θύματα του πολέμου
Περίπου 45 ημέρες πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας-ΝΑΤΟ και ο τερματισμός αυτής της αιματοχυσίας δεν μπορεί να προβλεφθεί.
Ο πόλεμος αυτός ήρθε να επιτείνει και να πολλαπλασιάσει τα προβλήματα που ήδη διαφαίνονταν εξαιτίας του αδιεξόδου της «παγκοσμιοποίησης», των ανοιχτών εμπορικών συνόρων και της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στην Ευρώπη. Η «παγκοσμιοποίηση» απογύμνωσε τις ευρωπαϊκές χώρες από την εθνική βιομηχανική και αγροτική παραγωγή, που συγκεντρώθηκε σε συγκεκριμένα σημεία του πλανήτη, ενώ αυτές ανέλαβαν τη διαχείριση της παραγωγής και της κατανάλωσης (υπηρεσίες). Εξαρτημένες πλέον ενεργειακά και επισιτιστικά, οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο από τον πόλεμο.
Τα μέτρα που έλαβε η Δύση εναντίον της Ρωσίας για την επέμβαση στην Ουκρανία της γύρισαν μπούμερανγκ. Η Ρωσία ζήτησε από τα «εχθρικά» κράτη να πληρώνουν ό,τι αγοράζουν από τη Ρωσία σε ρούβλια. Αρχικά σύσσωμη η Ε.Ε. αρνήθηκε, αλλά σταδιακά υποχώρησαν κάποιοι, αποδεχόμενοι τους ρωσικούς όρους (Ουγγαρία, Σλοβακία, Αυστρία). Έτσι επήλθε και η πρώτη ουσιαστική διάσπαση της Ε.Ε.
Η Ευρώπη παίρνει το 43% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία, ήτοι περίπου 130 με 150 δις κυβικά μέτρα. Η Γερμανία είναι κατά 55% εξαρτημένη από τη Ρωσία. Επίσης, η Ουκρανία εξάγει, όπως και η Ρωσία, διατροφικά αγαθά σε όλη την Ευρώπη και τα αναγκαία για τις καλλιέργειες λιπάσματα. Η ουκρανική γεωργική παραγωγή μπορεί να ταΐσει 600 εκατομ. ανθρώπους. Αυτά με τον πόλεμο σταμάτησαν.
Οι ήδη υπάρχουσες πριν τον πόλεμο πληθωριστικές τάσεις, με τον πόλεμο, ειδικά στον χτυπημένο από τα μνημόνια και την υγειονομική κρίση Νότο, εκτόξευσαν τις τιμές των αγαθών, ενώ φάνηκαν και οι πρώτες ελλείψεις (ηλιέλαιο, ζάχαρη). Οι αυξήσεις στο φυσικό αέριο έφθασαν στο 1.200%, στα τρόφιμα από 10% έως και 40%, στον σίδηρο 100% κ.ο.κ.
Οι προτροπές των ΗΠΑ για ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία με την αντικατάσταση του ρωσικού αερίου από αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) είναι ένας μύθος. Υπολογίζουν να φθάσουν να εξάγουν στην Ευρώπη μέχρι το 2030 50 δις κυβικά μέτρα. Πρώτον, τα ενεργειακά αποθέματα των ΗΠΑ δεν επαρκούν, αλλά και τα μέσα μεταφοράς δεν φθάνουν. Ένα πλοίο LNG μπορεί να ζεστάνει 45.000 κατοικίες. Η Γερμανία έχει 41 εκατομ. κατοικίες, δηλαδή, χρειάζεται 911 πλοία, όταν ο πλανήτης έχει 646 πλοία LNG και κάθε ταξίδι από ΗΠΑ για Ευρώπη θέλει 25 μέρες. Επίσης, τα 50 δις κυβικά μέτρα είναι μόνο κατά 30% αντικατάσταση του ρωσικού αερίου. Η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο είναι αδύνατη. Αυτό και μόνο αρκεί για να αναγκάσει τα ευρωπαϊκά κράτη να κοιτάξουν να σώσει το καθένα το τομάρι του, αδιαφορώντας για τις όποιες αποφάσεις της Ε.Ε.
Έτσι, πρακτικά, ένα από τα αποτελέσματα αυτού του πολέμου είναι η αμφισβήτηση της «παγκοσμιοποίησης», των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και των ανοιχτών εμπορικών συνόρων. Ήδη συζητείται ξανά η εκκίνηση εξορύξεων στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και η δημιουργία εκ νέου εθνικής βιομηχανικής παραγωγής. Σε κάποια κράτη προγραμματίζουν ήδη την αύξηση των καλλιεργειών (Ιταλία). Η στροφή προς έναν εθνικό προστατευτισμό θα επιταχυνθεί.
Εδώ στην Ελλάδα η κυβέρνηση, από τη θέση για πλήρη διακοπή των εργοστασίων λιγνίτη, αύξησε την εξόρυξη λιγνίτη και τη συμμετοχή στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος σε 17%, με την προοπτική για 35%, ανοίγοντας κάποιο από τα κλειστά ορυχεία. Παρά την εμμονή αυτής της κυβέρνησης να φυτεύει φωτοβολταϊκά αντί για στάρι, είναι βέβαιο πως η άνοδος των τιμών θα αναγκάσει κάποιους να αυξήσουν τις καλλιέργειες.
Ο μεγάλος χαμένος του πολέμου είναι η Ευρώπη, αλλά ξεχωρίζει η Γερμανία. Πολλοί αναφέρονται στην τρίτη στρατηγική ήττα της Γερμανίας μετά τον 1ο και 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ό,τι στήριζε την ηγεμονία της πάνω στην Ευρώπη έχει πλέον γκρεμιστεί: η φτηνή και επαρκής ενέργεια, οι επενδύσεις στη Ρωσία, οι εμπορικές σχέσεις με την Κίνα, η διαρκής αύξηση των εξαγωγών καθώς και οι μηδενικές στρατιωτικές δαπάνες ελλείψει ορατού εχθρού από Ανατολάς. Υποταγμένη πλέον, στο πλευρό των ΗΠΑ, προανήγγειλε εξοπλιστικά προγράμματα 100 δις ευρώ, καταπατώντας τις δικές της επιταγές περί δημοσιονομικών ισορροπιών, με βάση τις οποίες επέβαλε μνημόνια στον Νότο.
Αμερικανική εφημερίδα («Ουάσινγκτον Πόστ») ισχυρίζεται ότι η Αμερική δεν θέλει τον σύντομο τερματισμό του πολέμου, γιατί από τη μία θέλει μια Ευρώπη υποταγμένη, να την ακολουθήσει στον οικονομικό πόλεμο με την Κίνα, από την άλλη θέλει μια Ρωσία αποδυναμωμένη ως εν δυνάμει σύμμαχο της Κίνας.
Οι ΗΠΑ χωρίς την Ευρώπη μαζί τους και τη Γερμανία δεξί τους χέρι θα ήταν αδύνατον να αντιμετωπίσουν τη ραγδαία οικονομική άνοδο της Κίνας. Επίσης σε καμιά περίπτωση δεν θα ήθελαν την κατάρρευση μιας πυρηνικής υπερδύναμης σαν την Ρωσία. Θα ήταν πολύ επικίνδυνο γενικότερα, άλλωστε η Ρωσία ξέρει πως μια πλήρης συμμαχία με την Κίνα θα τη θέσει κάτω από αυτήν.
Και οι δύο πλευρές γνωρίζουν πως ο συμβιβασμός είναι μονόδρομος. Η στασιμότητα του πολέμου οφείλεται κυρίως στην έλλειψη εκείνων των προϋποθέσεων βάσει των οποίων θα επέβαλε η κάθε πλευρά έναν συμβιβασμό με τους δικούς της όρους. Επίσης, τα κέρδη ημερησίως υπολογίζονται σε δις για τους παραγωγούς ενέργειας, ΗΠΑ, Ρωσία, Μ. Βρετανία, αραβικά κράτη κ.λπ.
Ο ρόλος της Τουρκίας, με τις ευλογίες των ΗΠΑ, είναι αυτός της παρακαμπτήριου λεωφόρου της Ρωσίας, μέσω της οποίας αποφεύγει τις όποιες κυρώσεις της Δύσης. Προσπαθώντας να παίξει τον ρόλο μιας ηγετικής δύναμης, που θα μπορούσε ίσως να διαμεσολαβήσει μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, κοιτάει να κερδίσει ό,τι μπορεί περισσότερο και από τις δύο πλευρές. Τεράστιος αριθμός τουρκικών φορτηγών δρομολογήθηκαν για τη μεταφορά εμπορευμάτων μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Παρόλ’ αυτά οι ΗΠΑ υπόσχονται στην Τουρκία πώληση πολεμικών αεροσκαφών.
Η δύναμη που θα μπορούσε να σταματήσει αυτόν τον αδιέξοδο πόλεμο θα ήταν οι λαοί της Ευρώπης. Τα χρόνια που πέρασαν, στον Νότο ειδικά, με τα μνημόνια αλλά και με το υγειονομικό ζήτημα, δημιούργησαν νοοτροπίες ατομικισμού. Σε συνδυασμό με τη διάλυση ή απαξίωση των συλλογικών φορέων, όπως σωματεία, συνδικάτα, σύλλογοι κ.λπ., έφεραν ένα κλίμα αδιαφορίας ή απάθειας απέναντι σε κάτι μακριά από εμάς. Αυτό όλο σύντομα τελειώνει. Η επισιτιστική κρίση που πλησιάζει, η ενεργειακή φτώχεια, η ακρίβεια, θα αφυπνίσουν τους λαούς.
Χρήστος Χατζής
